Kirish. Uzatma

Mavzu: Ayqash o’qli vintaviy va gipoid uzatmalar
Reja:
I.Kirish
1.Uzatmalar haqida tushuncha.
II.Asosiy qism.
1.Ayqash o’qli vintaviy uzatmalar.
2.Gipoid uzatmalar.

Kirish.
Uzatma (mashinalarda) — aylanma harakatni uzluksiz uzatish uchun moʻljallangan mexanizm. Turli mashinalarning yuritmalarida U. yordamida tezlik oshiriladi yoki pasaytiriladi; tezlik pogʻonali yoki pogʻonasiz tarzda rostlab turiladi; bitta dvigateldan bir necha mexanizm harakatga keltiriladi va h.k. Asosiy koʻrsatkichlari: uzatish momenti, burchak tezligi, uzatish soni, uzatish nisbati, foydali ish koeffitsiyenta (f.i.k.). U.ning mexanik, gidravlik va elektr turlari bor. Mexanik U. detallarning ilashish (yoki tishlashish) xossasiga (mas, tishli U., zanjirli U., chervyakli U.) hamda ishqalanish xossasiga (mas, tasmali U., friksion U.) asoslangan. Bunday U.lar stanoklar, avtomobillar, traktorlarning tezliklar qutilari va variatorlarida qoʻllanadi. Gidravlik va elektr U.lar katta quvvatlarni uzatishga imkon beradi. Ular mashinasozlikning turli sohalarida, ayniqsa, ogʻir transport mashinalarining yuritmalarida qoʻllanadi.
Uzatmalar qutisi - oʻziyurar mashinalar (mas, dantraktorlar) transmissiyasida birlamchi va ikkilamchi vallar uzatish nisbatinm oʻzgartirish uchun moʻljallangan koʻp zvenoli mexanizm. Bu oʻzgartirish alohida yoki boshqdhxhxa mexabvzbznizmlxbxbar bilan umumiy korpusda joylashgan tishli uzatmalarni almyshshxashlab ulash natijasida amalga oshirilsijsjsadi. Yetakchi valning aylanish chastotasi xhzbsboʻzgarmagani sbdbbxholda yetaklanuvchi valning aylanish chastotasini oʻzgartiradigan Uzatmalar qutisiga tezliklar qutisi (mas, metall kesish stanoklarining asosiy yuritmalarida), metall kesish stanoklarida surishlarni oʻzgartiruvchi Uzatmalar qutisi surishlar qutisi deyiladi. Uzatmalar qutisi inki yo’nuv dvigatelli avtomobillar va boshqa transport vositalarining yetakchi gʻildiraklarini harakatlantirishda keng ishlatiladi. Uzatmalar qutisining konstruksiyasi uning vazifasiga, uzatishlarni almashlab ulash usuliga va mashina yoki stanokning texnik tafeilotiga; uzatilayotgan quvvatga, tezkorlikka, uzatish soniga (48 gacha), rostlanish diapazoniga bogʻliq. Tezlashtiruvchi uzatmalar uchun uzatish nisbati, odatda, kamida 1/2 ga teng boʻladi, sekinlashtiruvchi uzatmalar uchun esa 4 dan oshmaydi, 2 val orasidagi uzatmalar soni 6—8 ga teng boʻladi. Uzatishlarni almashlab ulash usuliga qarab sirpanuvchi tishli blokli (kulachokli va tishli muftali); sinxronizatori boʻlgan tishli muftali, friksion muftali va tormozli, erkin yurish muftali Uzatmalar qutisi farklanadi.


1. Ayqash o’qli vintaviy uzatmalar.