Kirisiw II. Tiykargi bo’lim

2.2 O’zbekistannin’ sirtqi siyasatindag’i konsepciyasi
2021-jıl 19 -fevral kúni “Mámleketimiz alıp baratırǵan ashıq, pragmatik, hám ámeliy sırtqı siyasatti inabatqa alǵan halda Ózbekstan Respublikasınıń Sırtqı siyasiy iskerlik konsepsiyasın jetilistiriw boyınsha belgilengen ústin turatuǵın wazıypalar” temasında bolıp ótken baspasóz konfrenciyaında sol sıyaqlı sorawlarǵa tolıq juwap berildi. Ol jaǵdayda Sırtqı jumıslar ministriniń orınbasarı tema maydanınan sóylew sóyledi. " Mámleketimizde keyingi jıllarda sırtqı siyasat salasında ámelge asırılıp atırǵan reformalar regionmızda tınıshlıq hám turaqlılıqtı bekkemlewge, mámleketimizdiń xalıq aralıq maydandaģi potencialın keńeytiwge hám shet el mámleketlikler menen keń qamtılǵan hám de óz-ara mápli baylanısların rawajlandırıwǵa xızmet etip kelip atır. Mámleketimiz Konstitusiyası Sırtqı siyasat babiniñ 17-statyasında «Ózbekstan Respublikası xalıq aralıq munasábetlerdiń tolıq haqılı subyekti bolıp tabıladı. Onıń sırtqı siyasatı mámleketlerdiń suverenli teńligi, kúsh isletmaslik yamasa kúsh menen abay etpeslik, shegaralardıń qol qatılmaslıǵı, dawlardı tınısh jol menen sheshiw, basqa mámleketlerdiń ishki jumıslarına qospaslik qaǵıydalarına hám xalıq aralıq huqıqtıń hámme tarepinen tan alınǵan basqa qaǵıydaları hám normalariga tiykarlanadı. Respublika mámlekettiń, xalıqtıń joqarı mápleri, párawanlıǵı hám qawipsizligin támiyinlew maqsetinde birlespeler dúziwi, óz ara dosqa hám basqa mámleketlikleraro strukturalarǵa kiriwi hám olardan ajralıp shıǵıwı múmkin» dep belgilengen. Sońǵı jıllarda húrmetli Prezidentimiz Shavkat Miromonovich Mirziyoyev ǵayratı menen Ózbekstan ómiriniń sociallıq-siyasiy, ekonomikalıq, mádeniy- aǵartıwshılıq hám basqa tarawlarında áhmiyetli úlken reforma hám de ózgerisler izbe-iz ámelge asırılıp atır. Mámleketimiz basshısı tárepinen, Sırtqı siyasiy iskerligimizni ústin turatuǵın principlerıden biri dep, birinshi náwbette, regionmızda, atap aytqanda, qońsılas Kazaxstan, Kirgizstan, Tadjikistan Respublikaları hám Turkmenistan menen hám de jáhándıń jetekshi mámleketleri (Rossiya, Amerika Qospa Shtatları, Kitay, sonıń menen birge, Aziya, Evropa hám Jaqın Shıǵıs daǵı qatar mámleketlikler) menen ashıq, pragmatik hám ámeliy jantasıw tiykarında, eki hám de kóp tárepleme, barlıq jónelisler degi munasábetlarimizni rawajlandırıw hám keńeytiw belgilengen. Bunnan tısqarı, 2020 -jılda pandemiya áqibetinde júzege kelgen xalıq aralıq kólemdegi ekonomikalıq jáne social qıyınshılıqlar, ayırım regionlar daǵı ulıwma jaǵday hám mámleketlikleraro munasábetlerdiń keskinlesiwi sırtqı siyasatımızdan jańa maqset hám jantasıwlardı talap etpekte. Bul pikir hám oy-pikirlerden kelip shıǵıp, húrmetli Prezidentimiz 2020 -jıl 29 -dekabrde Joqarı Jıynalısqa jibegen Bildiriw xatında Sırtqı jumıslar ministrliginiń ústin turatuǵın hám aktual wazıypalarınan biri retinde “Sırtqı siyasiy iskerlik konsepsiya”sini taǵı -de rawajlandirip, onıń jańa redakciyasın islep shıǵıwdı belgilep berdi. Usı tapsırmanıń atqarıwı maydanınan kishi hámeldar ministrlik hám keńseleraro arnawlı jumısshı gruppa tuzilib, tiyisli jumıslar jedel ámelge asırılıp atır. Joqarıda atap ótilgen talaplar, kutilip atirģan abaylar hám payda bolip atirģan múmkinshiliklerdi inabatqa alǵan halda, jańa redakciyadaģi “Sırtqı siyasiy iskerlik konsepsiya”sinin tiykarǵı maqset hám wazıypaları, dep tómendegiler
belgilengen:
- zamanagóy xalıq aralıq sharayatlardaǵı sırtqı siyasiy, sırtqı ekonomikalıq tarawlarda Ózbekstan Respublikasınıń milliy máplerin ilgeri jıljıtıw ;
- 2017 — 2021-jıllarda Ózbekstan Respublikasın rawajlandırıwdıń bes ústin turatuǵın baǵdarı boyınsha Háreketler strategiyasınıń nátiyjeli atqarılıwın támiyinlew;
- mámleketimizdiń milliy qawipsizligi, suverenitet hám aymaqlıq pútinligin bekkemlew;
- Ózbekstan Respublikası sırtqı siyasatınıń ústin turatuǵın baǵdarı — Oraylıq Aziyada turaqlı tınıshlıq, turaqlılıq hám qawipsizlikti támiyinlew, region mámleketleri menen jaqsı qońsılasshılıq munasábetlerin bekkemlew, barlıq regionlıq hám óz-ara mashqalalardi konstruktiv jantasıw, óz-ara húrmet hám bir-biriniń máplerin esapqa alǵan halda, aqılǵa say jasaw hám ulıwma juwapkerlik tiykarında birgelikte sheshiwdi támiyinlew;
- Ózbekstan Respublikasınıń xalıq aralıq maydandaģi imiji, ornı hám abırayın bekkemlewge qaratılǵan barlıq mámleketlikler hám abıraylı xalıq aralıq shólkemler menen strategiyalıq sheriklik hám doslıq munasábetleriniń turaqlı sistemasın qurıw. Usınıń menen birge, jańa redakciyadaģi Koncepciyada sırtqı siyasiy hám sırtqı ekonomikalıq wazıypalardıń iyerarxiyasi keńeytirilip, bir qatar tómendegi máseleler, yaǵnıy :
- jáhán siyasatınıń materiallıq -civilizatsiyalıq hám gumanitar bólegi, diniy faktor, insan huqıq hám erkinliklerin támiyinlew;
- Ózbekstannıń shet eldegi puqaralarina huqıq hám máplerin qorǵawdı támiyinlew, shet elde jasap atırǵan watanlaslar menen baylanıs hám sheriklikti rawajlandırıw ;
- jańa zárúrli xalıq aralıq tendensiyalar, sonday-aq, ekonomikalıq, tábiy-shiyki zatlıq, texnologiyalıq hám informaciya faktorlarınıń áhmiyetin kúsheytiwge bólek itibar qaratılıp atır.
Juwmaq retinde sonı atap ótiw kerek, jańa redakciyadaģi Sırtqı siyasiy iskerlik Konsepsiyası :
- shet elde Ózbekstan Respublikasınıń milliy máplerin sistemalı túrde ilgeri jıljıtıwǵa ;
- shet el mámleketler menen dos sıpatında, teń haqılı munasábetlerdi hám óz-ara mápli sheriklikti turaqlı hám izbe-iz rawajlandırıwǵa ;
- Ózbekstan Respublikasınıń xalıq aralıq ekonomikalıq munasábetler sistemasına tereń integraciyalashuvi hám xalıq aralıq básekige shıdamlı milliy ekonomikanı kóteriw ushın qolay sırtqı shárt-shárayatlardı jaratılıwma ;
- regionlıq qawipsizlik hám turaqlılıqtı bekkemlew, Oraylıq Aziyada nátiyjeli regionlıq sheriklik sistemasın qáliplestiriwge;
- Ózbekstan Respublikasınıń shet el degi puqaraları hám yuridikalıq shaxslarınıń nızamlı huqıq hám máplerin qorǵaw iskerligin tupten jaqsılawǵa
- Ózbekstan Respublikasınıń xalıq aralıq imiji hám orının taǵı -de bekkemlewge mólsherlengen.
Sırtqı siyasiy iskerlik konsepsiyası joybarı keńseleraro shártlesiwden ótken hám ministrler Mákemesine kórip shıǵıw ushın kiritilgen. Hújjet joybarı ornatılǵan tártipte qabıl etiledi" dedi ministr orınbasarı óz sóylewinde. " Ózbekstan Respublikası sırtqı siyasatınıń ústin turatuǵın baǵdarı Oraylıq Aziya regioni, birinshi náwbette Kazaxstan, Kirgizstan, Tadjikistan hám Turkmenistan sıyaqlı qońsılas mámleketlikler menen uzaq múddetli hám mápli munasábetlerdi keńeytiw hám rawajlandırıw esaplanadı. Sońǵı jıllarda húrmetli Prezidentimiz Shavkat Miromonovich Mirziyoyev ǵayratı menen regiondıń barlıq mámleketlerine joqarı dárejedegi saparlar ámelge asırıldı. Usı saparlar dawamında Oraylıq Aziya mámleketleri ushın óz-ara mápli bolǵan qawipsizlik, ekonomika, investitsiya, mádeniyat hám ekologiya máseleleri boyınsha qararlar qabıllandı.
Oraylıq Aziya mámleketleri júzege keletuǵın hár qanday mashqalalardi tınıshlıq jolı menen, ózara kelisiwler tiykarında hám óz-ara mápli tárzde sheshiw múmkinligin dúnyaǵa kórinetuǵın etdiler. Bunday tabıstıń tiykarında, tuwrısıda, region mámleketleri basshıları ortasında siyasiy baylanıs hám óz- ara isenim jatadı. 2021-jılı da usı baǵdardaǵı proaktiv diplomatik iskerlik dawam ettiriledi. Mısalı, xabarıńız bar, Bunıń nátiyjesi bolıp esaplanıw tariyxan qısqa waqıt ishinde Ózbekstan hám Oraylıq Aziya mámleketleri ortasındaǵı munasábetlerdiń jaqsı tárepke búklemine sebep bolǵan úlken ózgerisler júz berdi. Regionda ulıwma jańa, óz-ara isenim hám húrmetke tiykarlanǵan siyasiy ortalıq hám geosiyosiy reallıq qáliplesti. 2021-jıldıń 16 -18-fevral kúnleri Ózbekstan Respublikası Sırtqı jumıslar ministri A. H. Kámalovning Tadjikistan, Turkmenistan hám Kazaxstanǵa ámeliy saparı dúzildi. Ózara kelisiwler dawamında regionlıq sherikliktiń búgingi jaǵdayı hám rawajlanıw keleshekleri, sonıń menen birge, Oraylıq Aziyanıń global ekonomikalıq processler hám transport koridorlarına integraciyası máseleleri talqılaw etildi.