Kirxgofning 1-qonuni

Tartib: element kuchlanishlarini kontur boʻylab qoʻshish
1-qadam: boshlang‘ich tugunni belgilaymiz.
2-qadam: kontur boʻylab harakat yoʻnalishini tanlaymiz (soat mili boʻylab yoki unga teskari yoʻnalishda).
3-qadam: kontur boʻylab harakatni boshlaymiz. 
[yordam]
Quyidagi qoidalar asosida kuchlanishlarni oʻsuvchi yig‘indi tartibida joylashtiring:

• 
  Yangi elementga duch kelganingizda, birinchi kuchlanish ishorasiga qarang.
  
• 
  Agar ishora ++plus boʻlsa, u holda bu element musbat kuchlanish tushuviga ega boʻladi. Element kuchlanishi ayiriladi.
  
• 
  Agar ishora −−minus boʻlsa, u holda elementdan oʻtishda kuchlanish ortadi. Element kuchlanishi qoʻshiladi.
  
• 
  [Boshqa qoidalar toʻplami]
  

4-qadam: kontur boʻylab boshlang‘ich tugungacha yurishni davom ettiramiz va yoʻlimizda uchragan har bir element kuchlanishini e’tiborga olamiz.
Kontur jarayonini qoʻllash
Keling, endi quyidagi ketma-ketlikni bajaramiz.

1. 
   Pastdagi chap tugun aastart color #0d923f, start text, a, end text, end color #0d923f dan boshlang.
   
2. 
   Soat mili yo‘nalishida harakatlaning.
   

Yuqoridagi yechilgan zanjir nusxasi

3. 
   Biz duch keladigan birinchi element – kuchlanish manbasi. Birinchi uchratadigan ishora esa −−minus (manfiy), shuning uchun ushbu elementda kuchlanish ortishi sodir boʻladi. Endi jarayondagi 3-qadamga binoan, kontur kuchlanishlar yig‘indisini manba kuchlanishini qoʻshishdan boshlaymiz.
   
   
   

+20 Vvkontur​=+20Vv, start subscript, k, o, n, t, u, r, end subscript, equals, plus, 20, start text, V, end text kuchlanish manbai boʻylab bbstart color #0d923f, start text, b, end text, end color #0d923f tugunga yuramiz.
Keyingi duch keladigan element – 100 Ω100Ω100, \Omega qarshilikli rezistor. Uning eng yaqin tarafdagi kuchlanish ishorasi “++plus” (musbat). Qoidaga binoan, bu safar element kuchlanishi oʻsuvchi yig‘indidan ayiriladi.
+20 V−2 Vvkontur​=+20V−2Vv, start subscript, k, o, n, t, u, r, end subscript, equals, plus, 20, start text, V, end text, minus, 2, start text, V, end text, 100 Ω100Ω100, \Omega qarshilikli rezistor boʻylab ccstart color #0d923f, start text, c, end text, end color #0d923f tugungacha.
Yurishda davom etamiz. Keyingi tashrif 200 Ω200Ω200, \Omega qarshilikli rezistorga boʻladi. Bu yerda biz duch keladigan birinchi ishora esa “++plus” (musbat), shu sababli biz bu kuchlanishni ayiramiz.
+20 V−2 V−4 Vvkontur​=+20V−2V−4Vv, start subscript, k, o, n, t, u, r, end subscript, equals, plus, 20, start text, V, end text, minus, 2, start text, V, end text, minus, 4, start text, V, end text, 200 Ω200Ω200, \Omega qarshilikli rezistor boʻylab ddstart color #0d923f, start text, d, end text, end color #0d923f tugungacha.
Yana ikki elementni qoʻshish orqali hisoblashni nihoyasiga yetkazamiz.
+20 V−2 Vvkontur​=+20V−2Vv, start subscript, k, o, n, t, u, r, end subscript, equals, plus, 20, start text, V, end text, minus, 2, start text, V, end text, 100 Ω100Ω100, \Omega qarshilikli rezistor boʻylab ccstart color #0d923f, start text, c, end text, end color #0d923f tugungacha.
+20 V−2 V−4 V−6 V−8 V vkontur​=+20V−2V−4V−6V−8Vv, start subscript, k, o, n, t, u, r, end subscript, equals, plus, 20, start text, V, end text, minus, 2, start text, V, end text, minus, 4, start text, V, end text, minus, 6, start text, V, end text, minus, 8, start text, V, end text, 400 Ω400Ω400, \Omega qarshilikli rezistor kuchlanishi yigʻindida ifodalangandan keyingi holat.
(Zanjir sxemasini tekshiring va oxirgi ikkita “−−minus” ishora toʻgʻri tanlanganiga ishonch hosil qiling.)

4. 
   Tugatdik. Boshlagan aastart color #0d923f, start text, a, end text, end color #0d923f tugunimizga qaytib keldik.
   

+20V−2V−4V−6V−8V=0v, start subscript, k, o, n, t, u, r, end subscript, equals, plus, 20, start text, V, end text, minus, 2, start text, V, end text, minus, 4, start text, V, end text, minus, 6, start text, V, end text, minus, 8, start text, V, end text, equals
Kontur boʻylab kuchlanishlar yig‘indisi 000 ga teng. Kontur boshidagi va oxiridagi tugun bitta boʻlgani bois kontur boshidagi va oxiridagi kuchlanish ham bir xil boʻladi. Kontur boʻylab “sayohatingiz” davomida siz kuchlanish koʻtarilishlari va tushishlariga duch keldingiz va bularning hammasi boshlagan joyingizga qaytib kelishingiz bilan yakunlandi. Chunki elektr kuchi konservativ kuchdir. Agar siz harakatni boshlagan joyingizga qaytib kelsangiz, tashqaridan hech qanday yangi energiya olmaysiz va yoʻqotmaysiz ham (yaʼni siz bajargan ish nolga teng boʻladi).
Endi boshqacha, son qiymati bilan emas, balki oʻzgaruvchilari nomi bilan berilgan holatni koʻrib chiqamiz. Quyida bizga tanish sxema kuchlanish va tugunlar nomi bilan koʻrsatilgan. Rezistorlardagi kuchlanish qutblarining strelkalar bilan bir xil yoʻnalishda olinishi siz uchun kutilmagan holat boʻlishi mumkin. Bu esa konturlarning ajoyib xususiyatini namoyon qiladi.

Keling, kontur boʻylab sayohatga otlanamiz va yoʻlimizda uchragan barcha kuchlanishlarni qoʻshib boramiz. Boshlanish nuqtamiz – pastki chap burchakdagi aastart color #0d923f, start text, a, end text, end color #0d923f tugun. Bizning kontur boʻylab sayohatimiz soat mili yoʻnalishida boradi (yoʻnalish ixtiyoriy tanlangan, qarama-qarshi yoʻnalishni tanlashingiz ham mumkin).
aastart color #0d923f, start text, a, end text, end color #0d923f tugundan yuqoriga harakatlansak, kuchlanish manbaining bizga yaqin tomonidagi manfiy ishorasiga duch kelamiz va u bizga kuchlanish manbai boʻylab , start subscript, a, b, end subscript kuchlanish koʻtarilish holati roʻy berishini anglatadi. Kuchlanish koʻtarilishi sababli ushbu element kuchlanishi yigʻindida ++plus ishorasi bilan ifodalanadi.
Harakatingizni bbstart color #0d923f, start text, b, end text, end color #0d923f, ccstart color #0d923f, start text, c, end text, end color #0d923f, ddstart color #0d923f, start text, d, end text, end color #0d923f va eestart color #0d923f, start text, e, end text, end color #0d923f tugunlar boʻylab boshlangʻich aastart color #0d923f, start text, a, end text, end color #0d923f tugungacha davom ettiring. Yoʻlingizda uchragan rezistorlar kuchlanishlarini kontur kuchlanishlar yigʻindisida ifodalab boring. Barcha rezistor qutblari yoʻnalishi bir xil olingani uchun har bir rezistorga yaqinlashganimizda −−minus ishorasiga duch kelamiz. Shuning uchun barcha rezistor kuchlanishlari kontur kuchlanishlari yigʻindisida ++plus ishora bilan ifodalanadi. Umumiy yigʻindi quyidagicha koʻrinishda boʻladi.
Yigʻindining qiymati nimaga teng? Keling, buni hisoblaymiz.
Kontur bitta tugunda boshlanib, oʻsha tugunda tugaydi, shuning uchun kontur boshidagi va oxiridagi kuchlanish bir xil boʻladi. Kuntur boʻylab yoʻlimizda element kuchlanishlarini yigʻindida ifodalab, boshlagan nuqtamizga yetib kelsak, bir xil kuchlanishga duch kelamiz. Bundan kelib chiqadiki, kontur boʻylab element kuchlanishlari yigʻindisi nolga teng. Bizning holat uchun quyidagicha yozish mumkin.
Yuqoridagi kontur boʻylab kuchlanish haqidagi mulohazalarimiz Kirxgofning 2-qonunida umumiy tarzda ifodalangan.