Kislorodli muhit bilan o‘zaro ta’sirlashganda qo‘RG‘oshin yupqa plyonkalarining fizik parametrlarini o‘zgarish kinetikasi
Download 213.98 Kb. Pdf ko'rish
|
1 2
Bog'liqKislorodli muhit bilan o‘zaro ta’sirlashganda qo‘rg‘oshin xalkogenid
|
KISLORODLI MUHIT BILAN O‘ZARO TA’SIRLASHGANDA QO‘RG‘OSHIN YUPQA PLYONKALARINING FIZIK PARAMETRLARINI O‘ZGARISH KINETIKASI. M.H.Raxmonqulov Farg’ona Davlat universiteti, Fizika-matematika fanlar nomzodi . D.Axmedova Farg’ona Davlat universiteti M21–02 guruh magistranti Kislorodning hajmiga kiritilishi bilan bog‘liq diffuziya jarayonlari bir-biri bilan qanday bog‘liqligi haqidagi savolga aniqlik kiritish uchun da quyidagi tajriba o‘tkazildi. Torning havodagi va vakuumdagi yelektr o‘tkazuvchanligi va Xoll yelektron konsentratsiyasiga ta’siri (bu parametrlar diffuziya jarayonlari haqida yeng katta ma’lumot beradi), t-da olingan plyonkalar, 620 K va kislorod bilan implantatsiya qilingan va implantatsiya qilinmagan boshqa teng sharoitlarda o‘rganiladi. Haqiqat shundaki, implantatsiya qilingan plyonkalar havosida parvarish qilish paytida implantatsiya qilingan qatlamdan kislorodning volumetrik diffuziyasi va atmosferadan HA bo‘ylab diffuziya jarayonlari sodir bo‘lishi kerak. Ushbu jarayonlarning plyonka parametrlariga ta’sirini implantatsiya qilinmagan namunalarni saqlash paytida xususiyatlarning o‘zgarishi bilan taqqoslash turli xil diffuziya samaradorligini yoritishga qaratilgan yedi. Shakl yeksperimental natijalarini ko‘rsatadi.Yeksperimental natijalarni tahlil qilish shuni ko‘rsatdiki, o‘zgarishlarning qonuniyatlari σ va nn Keyin havoda kislorod bilan joylashtirilgan plyonkalar joylashtirilmaganlar bilan deyarli bir xil bo‘ladi (buni yegri chiziqlarni taqqoslashdan ko‘rish mumkin 2 va 2' bilan 3 va Z yegri chiziqlar'Bundan tashqari, bir xil vaqt oralig‘ida yelektr o‘tkazuvchanligining nisbiy o‘zgarishi Hall yelektron konsentratsiyasidagi mos keladigan o‘zgarishlarga qaraganda ancha kuchli yekanligi seziladi.Ushbu muhim natijalar bilan bir qatorda siz quyidagilarni belgilashingiz mumkin. Vakuumda (1,4,4) va havoda (2,3,5) 370 K (1,2,4,4) va 470 K (3, 5) film parametrlari haqida n – Pbte.Kesilgan chiziqlar-f ning integral dozalari bilan kislorod ionlari implantatsiyasidan keyin parametrlarning o‘zgarishi, cm : 10 15 (4), 10 16 (4,5). va diffuziya mexanizmlarini belgilashga imkon beradigan boshqalaru haq hodisalar. Xususan, 5 va 5 ’ yegri chiziqlar o‘zgarishga mos keladi σ va nn, vakuumda texnik xizmat ko‘rsatishda, kislorod o‘z ichiga olgan muhit yoki kislorod joylashtirilgan qatlam bo‘lmasa, plyonka parametrlarining o‘zgarishi sodir bo‘lmasligini ko‘rsating, ya’ni.vakuumda isitish ommaviy diffuz jarayonlarni rag‘batlantirmaydi. Cheklangan o‘zgarishdan keyin vakuumda parvarishlash paytida implantatsiya qilingan plyonkalarning parametrlari vaqt o‘tishi bilan barqarorlashadi.Ma’lumki, qo‘rg‘oshin xalkogenidlari yuzasida kislorod tarmoqli bo‘shliqning pastki qismida chuqur akseptor darajasini hosil qiladi [37]. Shuning uchun u p tipidagi o‘tkazuvchanlik namunalarining xususiyatlarini yeng kuchli o‘zgartiradi.Massiv kristallitlar xususiyatlarining o‘zgarishi PbT<300 da kislorodli atmosferada tavlanganlar ko‘pincha qaytariluvchan bo‘ladi. Namunalarni vakuumda tavlash orqali ularning xususiyatlarini tiklash mumkin.Kislorodning P plyonkalari bilan o‘zaro ta’siribDastlabki paytda da ham yuzasida uning adsorbsiyonu uchun kamayadi. Kelajakda kislorod hajmga tarqaladi va yeng samarali diffuziya kanallari bloklar va kristallitlarning chegaralari hisoblanadi. Ushbu chegaralarga tarqalgan kislorod bloklar va kristalitlar yuzasida adsorbsiyalanadi.B kristallitlar yuzasida kislorod adsorbsiyasining quyidagi mexanizmini taklif qildi. Filmlar p yumshatish qachonbKislorod o‘z ichiga olgan muhitda kislorod atomi va kristallitlar hajmidagi ortiqcha qo‘rg‘oshin atomi o‘rtasida o‘zaro ta’sir sodir bo‘ladi: diffuziya ommaviy sirtga olib keladi, u ikkinchisiga yetganda kislorod atomi bilan bog‘lanish hosil qiladi.Biz allaqachon qo‘rg‘oshin xalkogenidlari yuzasida kislorod kristalit hajmidan yelektronni ushlaydigan akseptor darajasini ta’minlashini ta’kidladik. Film yuzasi va kristalit chegaralari salbiy zaryadlangan. Bunday holda, yelektronlar uchun potensial to‘siq hosil bo‘ladi, uning balandligi degeneratsiya bo‘lmaganda osongina hisoblab chiqiladi.Qayerda N S - kristallitlar chegarasidagi kislorod holatlarining konsentratsiyasi: f- ularning yelektronlar bilan to‘ldirilish darajasi, N d - odatda juda past haroratlarda to‘liq ionlashtiriladigan dopant konsentratsiyasi, masalan 0 - moddiy diyelektrik sobit.Kristalit chegaralaridagi potensial to‘siqlar plyonka namunasi orqali oqimni cheklaydi. Agar kislorod holatlarining konsentratsiyasi juda yuqori bo‘lsa, kristallitlar chegaralarida zonalarning inversion burmasi hosil bo‘lishi mumkin.Bunday holda, o‘tkazuvchanlik yelektronlari p-n birikmasining yuqori to‘sig‘i bilan bloklanadi va ularning o‘tkazuvchanlikka qo‘shgan hissasi kamayishi mumkin.Filmlardagi oqim uzatish sirt yaqinidagi va kristallitlar chegaralaridagi inversiya kanallari bo‘ylab teshiklar orqali amalga oshiriladi.Yuqoridagi sifatli mulohazalarni qo‘llash kislorod ta’sirida qo‘rg‘oshin xalkogenid plyonkalari xususiyatlarining o‘zgarish qonuniyatlarini tushuntirishga imkon beradi.Film ta’sir qilish vaqti n- PbHavodagi Te ularning xususiyatlarida sezilarli o‘zgarishlarga olib keladi .Filmning kinetik koyeffitsiyentlarining bog‘liqligi n-Pbte T da qabul qilingan 620k, vaqti normal sharoitda havo qo‘llab-quvvatlash uchun.Yengil pasayish p n Bu qo‘rg‘oshinning qotishma qo‘shilishi bilan kristallitlar hajmining kamayishi bilan bog‘liq, chunki aynan kristalitlar hajmidagi yelektronlarning konsentratsiyasi aniqlanadi nn. Rad yetish σ Bu kristalit yuzasidagi potensial to‘siqlar bilan oqim o‘tkazishda ishtirok yetadigan tashuvchilar sonining cheklanishi bilan bog‘liq. Balandligi shuningdek, potensial to‘siqlar bilan bog‘liq.Tavlanish harorati oshishi bilan plyonkalarning yelektr o‘tkazuvchanligining pasayishi intensivligi sezilarli darajada oshadi ( anjir. Mualliflari [31] yelektr o‘tkazuvchanligining o‘zgarishini plyonkalardagi kristalit chegaralarini diffuziv to‘ldirish bilan tushuntirdi kislorod.Beri (9) keyin u rasmdagi ma’lumotlardan kelib chiqadi. Film parametrlarining o‘zgarishi kinetikasi n – Pbte, c620 k da kondensatsiyalangan, keyin 370 K da havoda.Havoda issiqlik bilan ishlov berish paytida PB plyonkalarining xususiyatlarining o‘zgarishi qonuniyatlari plyonkalarning qalinligiga bog‘liq [54, 55]; plyonka qalinligi qanchalik katta bo‘lsa, xuddi shu o‘zgarishlar sekinroq sodir bo‘ladi, bu ham diffuzivlik bilan tasdiqlanadi.onny filmlarning kislorod bilan o‘zaro ta’sirining tabiati. Ko‘pgina urinishlar o‘tkazuvchanlik va fotokonduktivlik mexanizmlarini tavsiflashga qaratilgan.P tipidagi qatlamlardabs Fotosensitiv qatlamlarni olish uchun ular oksidlanishga duchor bo‘lishi kerakligi yeksperimental haqiqatga asoslanadi, buning natijasida qatlamlarning o‘tkazuvchanligi yelektrondan teshikka o‘zgaradi. Maksimal sezgirlik yelektr xususiyatlari o‘zlariga yaqin bo‘lganda kuzatiladi. Download 213.98 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|
1 2