Kislota va asoslar

Kislotalar

Kislotalarga kislotali oksidlarning gidratlari hamda аущ metallmaslaming vodorodii birikmalarining suvdagi eritmalarili kiritish mumkin.

Agar ulaming tarkibiga e'tibor berilsa hammasida vodor atomlari bor, lekin ayrimlarida kislorod yo'q. Shunga muvofiq ulai ikki gumhga: kislorodii va kislorodsiz kislotalarga ajratish mumkin

Kislotalar tarkibidagi vodorod atomlarining soniga qarab bi negizli, ikki negizli va uch negizli guruhlarga ajratiladi.

Agar element bir xil kislorodii kislota hosil qilsa, kislota nomi 2 kislota hosil qilgan element nomiga -at qo'shimchasini qo'shib aytiladi:

Н₂СОз — karbonat kislota, H₂SiO₃ — silikat kislota. Agar element bir nechta kislota hosil qilsa, muvofiq ravishda valentligiga qarab, quyi valentligiga -it, yuqori valentligiga -at qo'shimchasi qo'shiladi:

H₂SO₃, - sulfit kislota

H₂SO₄ - sulfat kislota

HNO₂ - nitrit kislota

HNO₃ - nitrat kislota

Kislorodsiz kislotalaming hammasiga -id qo'shimchasi qo'shib aytiladi.

HC1 - xlorid kislota H₂S - sulfid kislota

HF — florid kislota HJ — yodid kislota.

Agar ular gaz holida bo'lsa vodorod xlorid, vodorod ftorid va hokazo deb ataladi. Ayrim kislotalaming tuzilishi va kisiota hosil qilgan element valentligi 13-jadvalda ko'rsatilgan.

Olinishi. 1. Kislotali oksidlar (angidridlar)ni suvga ta 'sir ettirib olinadi:

SO₂+H₂ O=H₂SO₃; SO₃+H₂0=H₂ SO₄ N₂0₅+H₂0=2HN0₃

2. Uchuvchan kislotalar ulaming quruq tuzlariga kislotalar ta 'sir ettirib olinadi:

NaCI + H₂SO₄=Na₂SO₄+HCl FeS + HCl=FeCl₂+H₂S

quruq eritma quruq eritma

1. 
   Ayrim kislotalar eritmada cho'kma hosil bo'lish hisobiga olinadi:
   

Ba(N0₃) ₃+H₂S0₄=BaS0₄+2HN0₃

oq cho'kma

Na₂Si0₃+2HCl=NaCl+H₂Si0₃

4. Kislorodsiz kislotalar metallmaslami vodorodga ta'sir ettirib, hosil bo'lgan modda suvda eritib olinadi:

Cl₂ + H₂ = HC1 (HC1 suvda eritiladi)

gaz gaz gaz

H₂ + S = H₂S (H₂S suvda eritiladi)

gaz bug gaz

13-jadval