Klass: 11-klass

Sáne: 28.03.2023-jıl
Klass: 11-klass
Pán atı: Astronomiya
Sabaq teması: 8-TEMA. Sutkalıq h sutkalıq gorizontal parallaks. Quyash sisteması denelerine shekem bolǵan aralıqlardı anıqlaw.
Sabaqtıń maqseti:
a) Bilim beriwshilik : oqıwshılarǵa Astronomiya pa’ninin’ maqseti hám wazıypaları haqqında maǵlıwmat beriw.
b) Tárbiyalıq : oqıwshılardı watan súyiwshilikke, a’tirapindaǵı adamlarǵa jaqsı múnasebette bolıw , qorshaǵan ortalıǵımızdı asırap abaylawǵa tárbiyalaw.
s) Rawajlandırıwshılıq : oqıwshılar óz betinshe jumıslar alıp barıw hár qıylı maǵlıwmatlar jıynaw, analizlew hám jetkerip beriw qábiletlerin rawajlandırıw.
Sabaq túri: Dástúriy emes
Sabaqta qollanılatuǵın metodlar: “Debat” metodı, “Ne ushın” metodı
Sabaqtı qurallandırıw: Plakat, Lapbook, tarqatpa materiallar
Waqtı: 45 minut
SABAQ BARÍSÍ

1. 
   Shólkemlestiriw bólimi: klass oqıwshılarınıń sabaqqa qatnasın, klass bólmesiniń tazalıǵın, oqıwshılardıń oqıw quralları menen támiyinleniwin tekseriw hám sabaqtı baslaw.
   

2. Úyge tapsırma soraw:
a) Soraw hám tapsırmalar:

1. 
   Aspan demesinen baqlawshıdan ótken jer radiusıushlarına tartılǵan tuwrısızıqlar arasındaǵımúyesh usıaspan denesine ne delinedi? (sutkalıq parallaks)
   
2. 
   Bir astronomiyalıq birlik neshe km ge teń? (149598500 km)
   
3. 
   Aspan denelerine shekemgi aralıq qanday formula arqalıtabıladı? (L=ct/2)
   
4. 
   Quyash sistemasına kiriwshi denelerge shekem bolǵan aralıq trigonometriyalıq jol menen qaysı metod arqalıtabıladı? (sutkalıq parallaks)
   
5. 
   Sutkalıq gorizontal parallaks qanday kóriniste belgilenedi? (po")
   

b) Test tapsırmaları

1. 
   Qaralıp atırǵan obyektge qaray baǵıtlanıwınıńbaqlawshınıńjıljıwına sáykes túrde bul jıljıwǵa ne delinedi?
   

A) sutkalıq parallaks B) parallakslıq jıljıw C) jıllıq parallaks D) gorizontal parallaks

2. 
   Tómendegi súwretlerden qaysıbirinde jaqtırtqıshlardıńsutkalıq parallaksı hám sutkalıq gorizontal parallaksısúwretlengen?
   

c) “Debat” metodı


3. Taza tema: Sutkalıq hám sutkalıq-gorizontal parallaks. Quyash sisteması denelerine shekem bolǵan aralıqlardı anıqlaw. Quyash sisteması deneleriniń radiusların anıqlaw.


Quyash sistemasına kiriwshi denelerge shekem (planetalar, Ay, mayda planetalar hám taǵı basqa) bolǵan aralıq trigonometriyalıq jol menen sutkalıq parallaks dep atalıwshı metod járdeminde tabıladı. Aspan denesinen (M), baqlawshı (K)dan ótken Jer radiusı ushlarına tartılǵan tuwrı sızıqlar arasındaǵı múyesh usı aspan denesiniń(jaqtırtqıshınıń) sutkalıq parallaks múyeshi (ol júdá kishkene bolıp, sheńber sekundlarında ólshenedi) dep ataladı (1-súwret). Bir planetanıń sutkalıq parallaks múyeshin tabıw ushın bir waqıtta, Jerdi belgili bir meridiannıń eki noqatınan (K hám C) baqlaw kerek. Bunda planeta uzaqtaǵı juldızlardıń fonında parallaktik jılısqan halda eki (M1 hám M2) noqatta kórinedi. Eger jaqtırtqısh baqlawshıǵa qaraǵanda gorizontda jaylasqan (M0) noqatında) bolsa, (súwretke qarań), onıń paralaksı sutkalıq gorizontal paralaks (p0) dep ataladı. Planetanıń paralaktik jılısıwı tiykarında onıń sutkalıq gorizontal parallaksi – p0″ múyesh tabılıp, oǵan súyengen halda planetaǵa shekem bolǵan


4. Taza temanı bekkemlew:
a) Soraw hám tapsırmalar:
b) Test tapsırmaları:


c) “Ne ushın” grafik organayzeri
5. Oqıwshılardı bahalaw hám úyge tapsıma beriw: Sabaq aqırında úy jumısı hám taza tema boyınsha sabaqta ózin jaqsı kórsetken oqıwshılarǵa 4 hám 5 bahaların qoyaman. Úyge tapsırma 11-klass sabaqlıǵı 38-39-40-betlerdegi temalardı oqıp keliw.