Klass: 5-klass Matematika

Sáne: 7.12. 2021
Klass: 5-klass Matematika.
Tema: Háreketke tiyisli máseleler
Sabaqtıń maqseti.
Bilim beriwshiniń maqseti: Oqıwshılarǵa háreketke tiyisli meseleler haqqında túsinik beriw hám olar ústinde mısal hám máseleler orınlawǵa úyretiw.
Rawajlandırıwshı maqseti: Hár qıylı sorawlar beriw arqalı oqıwshılarda erkin pikirlewdi rawajlandırıw, dúnya siyasatı menen salıstıra alıw kónlikpelerin rawajlandırıw.
Matematik sawatxanlıq, pán hám texnika janalıqlarınan xabardar bolıw hámde paydalanıw kompetenciyasın payda etiw.
Tárbiyalıq maqseti: Oqıwshılar sanasın ekologik ruxta tarbiyalaw , esaplar shıǵarıw menen birgelikte bilim alıwǵa degen qızıǵıwshılıǵın arttırıw esaplanadı , ózine, óz isine juwapkershilikli bolıw sezimleri artadı.
Sabaq barısında qáliplesetuǵın konpetenciyalar: Kommunikativ, xabar menen islesiw shaxs sıpatında ózin – ózin rawajlandırıw.
Sabaq tipi: Aralas sabaq Metodlar: Baqlaw metodı,“ Oylan, izlen, tap“ oyın shınıǵıwı, izleniwshenlik, interaktiv.
Sabaqqa kerekli qurallar: Sabaqlıq, por, sızǵısh, tarqatpa materiallar , plakatlar, reńli qaǵazlar, skoch, kley, notebook, proyektor, A4 formatındaǵı qaǵazlar.
Sabaqtı rejelestiriw:

q/s	Basqıshlar	Qollanılatuǵın metodlar	Waqıt
1	Shólkemlestiriw , motivaciya	Baqlaw metodı	3 minut
2	Úyge tapsırmanı tekseriw	Bekkemlew,soraw-juwap.	10 minut
3	Taza temanı túsindiriw	Túsindiriw metodı	10 minut
4	Bekkemlew ushın shınıǵıwlar islew	Túsindiriw, analiz metodı.	10 minut
5	“ Oylan, izlen, tap“ oyın shınıǵıwı,	Bekkemlew metodı:	10 minut
6	Úyge tapsırma berip, sabaqtı juwmaqlaw	Bahalaw, juwmaqlaw	2 minut

Úyge tapsırmanı soraw:

Úyge berilgen tapsırmanı analızlew.
№448. Tuwrı tórtmúyeshliktiń perimetri 64 dm, uzınlıǵı 18dm. Enin tabıń.
Sheshiliwi:
P=64 dm a=18 dm b=?
P=2(a+b)
64=2*(18+b)
18+b=64:2
18+b=32
b=32-18 b=14 Juwabı: b=14 dm
№449. Tómendegi tamarqa sxemasında hárbir atızdıń maydanın tabıń.

20 m

8m Piyaz	Burısh
	Geshir

6 m

8m
Sheshiliwi:
Piyaz: S= 8*8=64m²
Burısh: 20-8=12 m 12*6=72m²
Geshir: 8-6=2m 2*12=24m
Juwabı: 64m², 72m² , 24m² .
№450. Tómendegi súwrette uzınlıǵı 65cm, eni 30cm bolǵan tuwrı tórtmúyeshlik formsındaǵı faner bóleginen ólshemleri 20 cm x15cm bolǵan tuwrımúyeshlik kesip alıp alındı. Fanerdiń qalǵan bóleginiń maydanın tabıń.




Sheshiliwi:
S=65*30-20*15=1950-300=1650 cm²
Juwabı: 1650cm².
Taza temanı túsindiriw:
Háreketke tiyisli máseleler

Júrip ótilgen aralıqtı tabıw ushın tezlikti háreketlenw waqtına kóbeytiw kerek.

Júrip ótilgen jol



Tezlik

Waqıt

*

Júrip ótilgen aralıqtı – S , háreket tezlgin-v, háreket waqtın-t menen belgilesek, bul qatnastı tómendegi formula menen jazıw múmkin.

S= v t

Bul shamalar arasındaǵı baylanıstı ańlatıwshı S= v t formula belgisiz kóbeytiwshini tabıw qaǵıydasınan paydalanıp, bul máselege keri máselelerdi sheshiw formulaları hám qaǵıydalarında payda etiw múmkin:

v= S : t

Háreket tezligin tabıw ushın júrip ótilgen aralıqtı waqıtqa bóliw kerek.
t= S : v
Háreket waqtın tabıw ushın júrip ótilgen aralıqtı tezlikke bóliw kerek .
Mısallar:
1.Avtomobil saatına 60km, yaǵnıy 60km/h tezlik penen 4 saat júrdi. Vtmobil neshe km jol júrgen?
Berilgeni: Sheshiliwi:
v= 60 km /h S= v t
t=4 saat S=60 *4
S=? S= 240 km Juwabı: 240 km jol júrgen.
2.Poezd 70km/h tezlik penen háreketlenbekte. Ol 350 km aralıqtı neshe saatta júrip ótedi?
Berilgeni: Sheshiliwi:
v=70km /h t=S : v
S= 350km t= 350:70
t=? t=5 saat
Juwabı: 5satta júrip ótedi.
Taza temanı bekkemlew.
№454.
Tez juwırıw jarısında sportshı 10 km aralıqtı 5 m/s tezlik penen júrip ótti. Sportshı qansha waqıt juwırǵan?
Berilgeni: Sheshiliwi:
v=5m/s t=S : v
S= 10 km=10000m t= 10000:5
t=? t=2000s Juwabı: 2000s
№455. Jer Quyash átirapında 30 km/s tezlik penen aylanadı.1 saat dawamında Jer qansha aralıqtı júrip ótedi?
Berilgeni: Sheshiliwi:
v= 30 km /s S= v t
t=1 saat =3600s S=30*3600
S=? S= 108000 km Juwabı: 108000 km .
“Oyla izle tap” oyın shınıǵıwı
1-shárt.
Máselelerdi durıs orınlap , nátiyjeni ósiw tártibinde jazıń hám másele aldındaǵı háriplerden sóz qurań. Payda bolǵan ingliz tilindegi sózdiń awdarmasın aytıń.
H. S=450 km, t = 90 saat v=?
O. S=180 km, t= 9 saat v=?
R. S= 360 km. t=6saat v=?
U. S=280km t=7saat v=?
2-shárt.

Sabaqtı juwmaqlaw:

Sabaqqa aktiv qatnasıp tapsırmalardı orınlap otırǵan oqıwshılardı bahalaw, kúndeliklerine, jurnalǵa bahaların qoyıw.
Úyge tapsırma beriw:
Formulalardı yadlaw!
№ 458-459-máseleler.
Qanlıkól rayonı XBBne qaraslı 2-sanlı ulıwma orta bilim beriw mektebiniń baslawısh klass birlespesinde 2021-jılı 17-noyabr kúni ótkerilgen jıynalıs
BAYANLAMASI
17-noyabr . 2021-jıl Nawrız APJ.