Ko’ rsаtkichlаrni bаhоlаshdа tаqqоslаsh

qiyoslashdir. Ular yordamida umumiy va xususiy
iqtisodiy hodisalarni taqqoslash ishlari bajariladi, o‘ rganilayotgan obyektlar darajasida o‘ zgarishlar,
tendensiyalar va ularning rivojlanishi qonuniyatlari, ular
o‘ rtasidagi sabab-oqibat aloqalari o‘ rnatiladi.

IQTISODIY TAHLILDA TAQQOSLASH USULI

Texnologik taqqoslash bir nechta bosqichdan iborat: taqqoslanadigan obyektlarni tanlash, taqqoslash shaklini tanlash (dinamik makoniy va b.), taqqoslash ishlari bazasini tanlash (o‘tgan davr, hisobot davr rejasi, etalon korxona va boshqalar), obyektlarni qiyoslash amalga oshiriladigan ko‘rsatkichlar sonini tanlash, taqqoslash shkalasini
tanlash.

IQTISODIY TAHLILDA TAQQOSLASH USULI

Iqtisodiy tahlilda qiyosiy tahlilning quyidagi shakllari farqlanadi: gorizontal va vertikal, dinamik va statik, bir o‘lchovli va ko‘p o‘lchovli. Gorizontal qiyosiy tahlil o‘rganilayotgan ko‘rsatkichlarning haqiqatdagi darajasini bazaviydan (reja, o‘tgan davr, o‘rtacha daraja, fan va ilg‘or tajriba yutuqlari) absolut va nisbiy og‘ishlarini aniqlash uchun foydalaniladi.
Vertikal qiyosiy tahlil yordamida iqtisodiy hodisalarning strukturasiva jarayonlarning qismlari hamda umumiy solishtirma salmog‘inihisoblash yo‘li bilan (o‘z kapitalining umumiy kapitaldagi solishtirmasalmog‘i), butun va qism nisbatlari (masalan, o‘z va qarz kapitali, asosiy va aylanma kapital), shuningdek, omillarning natijaviy ko‘rsatkichlarning darajasiga ta’sirini mutanosib omilning oldingi va keyingio‘zgarishlari miqdorlariga taqqoslash yo‘li bilan o‘rganiladi.

IQTISODIY TAHLILDA TAQQOSLASH USULI

Dinamik taqqoslash o‘rganilayotgan ko‘rsatkichlarning davriy o‘zgarishini o‘rganish uchun qo‘llaniladi, statik taqqoslash – turli xo‘jalik subyektlari bir davr bo‘yicha ko‘rsatkichlar darajasini baholash uchun. Bir o‘lchovli tahlilda bir obyektning bir yoki bir nechta ko‘rsatkichlari bo‘yicha yoki bir nechta obyektlarni bir ko‘rsatkich bo‘yicha taqqoslash ishlari bajariladi. Ko‘p o‘lchamli qiyosiy tahlil yordamida bir nechta korxonalar (bo‘linmalar) keng spektrli ko‘rsatkichlar bo‘yicha faoliyat natijalari taqqoslanadi.