Код успеха простая женщина с Кодне строит себе дом под г. Ташкент за 3000000$


 Sanoat korxonalari ENHAT tizimlarining iqtisodiy samaradorligi


Download 25.59 Kb.
bet3/4
Sana13.12.2022
Hajmi25.59 Kb.
#999572
1   2   3   4
Bog'liq
sanoat korxonarda

3.2. Sanoat korxonalari ENHAT tizimlarining iqtisodiy samaradorligi 

ENHAT ni yaratish va uning ishlatilishining mazmuni boshlang„ich minimal 


pul sarflarida korxona mablag„lari va energiya resurslarini doimiy tejashdan iborat.
ENHAT ni ishlatilishidan iqtisodiy samaraning qiymatlari korxonalar bo„yicha 
energiya resurslarining yillik iste‟molidan o„rtacha 15-30 % larga etmoqda,
ENHAT ni yaratishga harajatlarni o„zini oqlashi 2-3 kvartalda amalga oshmoqda.
Bugungi kunda korxonaning ENHAT tizimi shunday zarur mexanizm 
hisoblanadiki, ularsiz energiya resurslarini Yetkazib beruvchilarga energiya 
resurslariga
madaniyatli
hisoblashish
muammolarini
echish,
energiya
tashuvchilarni uzluksiz tejash va korxona mahsuloti tannarxida energiya 
harajatlarining ulushini kamaytirish mumkin emas. Korxonaning energiya 
iste‟moli darajasi ikki asosiy va tashkiliy-texnik tashkil etuvchilardan qo„shiladi.
Asosiy tashkil etuvchi o„rnatilgan texnik qurilmalar energiya sig„imi orqali 
aniqlanadi. Tashkiliy-texnik tashkil etuvchi (TTTE) esa korxona xodimi 
tomonidan ishlab chiqarish va shaxsiy manfaatlari va ehtiyojlaridan kelib chiqib 
beriladigan qurilmalarni ishlatish rejimlari orqali aniqlanadi. Energiya 
iste‟molining birinchi (asosiy) tashkil etuvchisi eskirgan ko„p energiya sig„imili 
qurilmalarni va texnologik jarayonlarni zamonaviy va kam energiya sig„imililariga 
almashtirilishini talab qiladi. Bu ishlab chiqarishni modernizatsiya qilish va yirik 
investitsiyalarni jalb etilishiga bog„liq, bu bizning iqtisodimizda muammoli. 
SHuning uchun yirik pul sarflarini talab qilmaydigan va ishlatilishida tez amaliy 
samaralarni beradigan korxona energiya iste‟moli darajasida TTTE ni 
minimallashtirish imkoniyatiga e‟tiborni qaratish zarur. Bu tashkil etuvchini 

38


Rejim-tarifli
tashkil etuvchilar
minimallashtirishning dolzarbligi ishlab chiqarishni modernizatsiya qilish 
natijasida asosiy energiya iste‟molini qisqartirilganidan keyin ham saqlanadi.
3.1-rasm. Korxona energiya iste‟molining tashkil etuvchilari
Korxona energiya iste‟moli TTTE darajasi quyidagi oltita asosiy qismlardan 
tashkil topgan.
1)
Shartnomali, qimmatga ega bo„lmagan tashkil etuvchi energiya 
resurslariga Yetkazib beruvchilar bilan energiya iste‟molining haqiqiy qiymatlari 
bo„yicha emas, sezilarli oshirilgan shartnoma qiymatlari bo„yicha hisoblashishga 
bog„langan, bu iste‟molchiga moliyaviy zararlarni keltiradi. Bu yo„qotishlar 
tashkil etuvchisi tijorat hisobga olish ENHAT ni tashkil etishda minimumga (hatto 
nolga) olib kelinadi;
Технологик ташкил
этувчи
Шахсий ташкил
этувчи
Эгасиз ташкил
этувчи
Tashkiliy-texnik
tashkil etuvchilar
Bazaviy tashkil
etuvchilar
Shartnomaviy
tashkil etuvchilar
Tarifli tashkil
etuvchilar
Zaruriy tashkil
etuvchilar
Texnologik
tashkil etuvchilar
Qo‟shimcha
tashkil etuvchilar

39


2)
Tarifli tashkil etuvchi energiya resurslariga Yetkazib beruvchilar 
bilan energiya iste‟molining haqiqiy qiymatlari bo„yicha, lekin iste‟molchi uchun 
eng foydali bo„lmagan tarif bo„yicha emas (bu tarifni ishlatishga qodir hisobga 
olishning bo„lmasligi tufayli) hisoblashishlar bilan bog„langan. Bu yo„qotishlar 
tashkil etuvchisi istalgan amaldagi va istiqbolli tariflarni kuzatib borishga qodir 
bo„lgan tijorat hisobga olish ENHAT ni tashkil etishda nolga olib kelinadi;
3)
Rejimli-tarifli tashkil etuvchi, o„sha bir tarif doirasida tarifli 
to„lovlarni minimallashtirish maqsadida sutkaning berilgan zonalarida 
(maksimumli zonalarda) energiya iste‟moli vaqti va qiymati bo„yicha qurilmalar 
ish rejimlarini o„zgartirish imkoniyati bilan bog„langan. Bu yo„qotishlar tashkil 
etuvchisi yuklama tarkibini taxmin qilish va tahlil qilishli tijorat va texnik hisobga 
olish ENHAT ni tashkil etishda minimumga olib kelinadi;
4)
Texnologik tashkil etuvchi, texnologik siklning buzilishi va 
qurilmalardan samarasiz foydalanish bilan bog„langan. Bu yo„qotishlar tashkil 
etuvchisi chuqur texnik hisobga olish ENHAT ni tashkil etishda (sexlar, bo„limlar 
va yirik energetik qurilmalar darajasigacha), shuningdek, korxona bo„limlari 
orasida energiya resurslari bo„yicha ho„jalik hisobi yuritilishi yoki korxona 
bo„limlari energiya resurslariga me‟yorlar bilan minimumga olib kelinadi;
5)
SHaxsiy tashkil etuvchilar, shaxsiy maqsadlarda xodim tomonidan 
ishlab chiqarish qurilmalarida foydalanish bilan bog„langan. Bu yo„qotishlar 
tashkil etuvchisi mahsulot birligini chiqarishga real solishtirma me‟yorlarni 
hisoblashli chuqur texnik hisobga olish ENHAT ni tashkil etishda minimumga olib 
kelinadi;
6)
Egasiz tashkil etuvchi, ish joylaridagi turli xil energiya yo„qotishlarga 
xodimlarning befarqligi, manfaatdor emasligi bilan bog„langan. Bu yo„qotishlar 
tashkil etuvchisi korxona bo„limlari orasida energiya resurslari bo„yicha ho„jalik 
hisobi yuritilishi yoki korxona bo„limlari energiya resurslariga me‟yorlar bilan 

40


texnik hisobga olish ENHAT ni tashkil etishda, ENHAT ning ko„rsatishlari 
bo„yicha energiya resurslarini tejashga xodimlarni moddiy rag„batlantirishda 
(mukofotlashda) minimumga olib kelinadi. Turli ishlab chiqarish korxonalarida 
ko„rsatilgan energiya yo„qotishlari tashkil etuvchilari TTTE doirasida turli 
solishtirma salmoqlarga ega, lekin umuman olganda korxona umumiy energiya 
iste‟molidan 15-30 va undan ortiq foizlarga etishi mumkin. Bu tashkil etuvchilarni 
hisobga olish, nazorat qilish va minimallashtirish faqat energiyani hisobga olishni 
avtomatlashtirishda bo„lishi mumkin va korxonada va uning ob‟ektlarida ENHAT 
ni yaratishning bosh maqsadlaridan biri hisoblanadi. 

Download 25.59 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling