Koksidiyasimonlar

Koksidiya
Rivojlanishi. Koksidiya (Isospora belli) odamda parazitlik qiladi. Rivojlanishi, jinssiz va jinsiy sikllari ingichka ichak shilliq pardasining epiteliy hujayralaridaro'y beradi. Oosistalar kasallik yuqqan odamning najasi bilan ajraladi, ular uzunligi 20—30 mkm, qo'sh konturli pardasi bo'lgan rangsiz tuzulmalaridir. Shakli oval yoki bir uchi toraygan birmuncha cho'ziqdir. Yangi ajratilgan najasda oosistalar yetilmagan bo'ladi va markazida Sharsimon pusht massasini saqlaydi. Agar najas uy haroratida 2—3 kun
Najasda hayvon va baliqlar koksidiylarining odam uchun patogen bo'lmagan tranzit xarakterdagi oosistalari topiUshi mumkin. Ular, odatda, yumaloq shaklda, birmuncha yirik (20—50 mkm). Baliqlarning oosistalari shunisi bilan keskin farq qiladiki, 4 tadan sporosistalari bo'lib, ularning har biridan 2 tadan sporozoit (/. belli da esa teskari nisbat) bor.
Koksidiyalarning oosistalari tashqi muhitda ancha chidamli. Odam yetilgan sistalarni ifloslangan suv, ovqat, qo'l va shu kabilar orqali yutib yuborganida ichaklarda ulardan sporozoitlar chiqib, ichak devoriga yopishib oladi va ko'paya boshlaydi.
Koksidioz klinikasi. Koksidiyalar k о k s i d i о z qo'zg'atuvchilari hisoblanadi. Parazitlar ingichka ichak shilliq pardasiga joylashib olib, epiteliy hujayralarini yemiradi, yalhg'lantiradi va ba'zan yaralar hamda eroziyalar hosil qiladi.
Inkubatsion davr 6 dan 10 kungacha. Kasallik to'satdan o'tkir bosh- lanadi, tana harorati ko'tarilishi mumkin, bosh og'rig'i, lohaslik, ko'ngil aynishi, qorinda og'riq kuzatiladi. Koksidioz enterit, enterokolit tipida kechadi. Qator hollarda kasallikka yanglishib bakterial dizenteriya degan tashxis qo'yadilar. Oqibati yaxshilik bilan tugaydi.
Tashxisi. Koksidioz najasni mikroskopiya qilganda oosistalarni topish asosidagina quyilishi mumkin. Bemorlarning duodenal suyuqligida oosistala topilgan hodisalar tasvirlangan.
Biroq laboratoriya tashxisini, odatda, kasalning kam deganda 10-kunid hamma klinik hodisalar so'nib, sog'ayish bosqichi yuzaga kelgandagin qo'yish mumkin. Buning sababi shundaki, kasallikning o'tkir bosqichid najasda oosistalar bo'lmaydi. Rekonvalessentda oosistalarning ajralib chiqis" davomliligi 1—2 haftadan 1—2 oygachadir. Mikroskopiyada laborant preparatd oosistalarning juda tiniq bo’lishini va odatda bir-ikki nusxada uchrashin nazarda tutishi lozim. Shuning uchun koksidioz aftidan, hamma joyd ko’proq janubda uchrasa-da, amaldagi sharoitlarda kamdan-kam tashxislana Bolalar jamoasida avj olgan hollari tasvirlangan.