Ko`mir sanoatida va sochilma konlarni ochiq usul bilan qazib olishda kar’yyerni … deb ataladi razrez; pog’ona; ishchi maylon; shaxta

Ko`mir sanoatida va sochilma konlarni ochiq usul bilan qazib olishda kar’yyerni … deb ataladi.

razrez;

pog’ona;

ishchi maylon;

shaxta;

Konni ochish, qazishga tayyorlash, qazib olish va uni dastlabki kayta ishlash bilan boglik bo`lgan ishlar majmui -
kon ishlari
ishchi maylon;
shaxta;
pog’ona;
Kon massasini tashish uchun qo`llaniladigan asosiy transport vositalari:
temir yo`l transport iva avomobil’ transporti, konveyyer transporti;
bir kovshli ekskavatorlar, g’ildirakli va gusenitsali yuklagichlar;
mexanik kuraklar; avtomobil’ transporti;
ko`p cho`michli rotorli ekskavatorlar;
zanjirli ekskavatorlar; kombaynlar; draglayn, skrepyer, yuklagich; bul’dozyer;
Qanday jinslar tub jinslar xisoblanadi
dastlabki xosil bo`lgan joyda turgan jinslar
tektonik jarayonlarda yer yuzaga chikib kolgan jinslar
suv, shamol va boshka atmosfyera xodisalari natijasida joyidan kuzgalib, boshka yerga urnashib kolgan jinslar
koyasimon va yarim koyasimon jinslar
Kon ishlari ta`rifini ko`rsating
konni ochish, qazishga tayyorlash, qazib olish va kayta ishlash bilan boglik jarayonlar majmui
konchilik korxonalarini ko`rish, foydalanishga topshirish ishlari majmui
konlarni izlash va razvedka qilish bilan boglik barcha ishlar
foydali qazilmani qazish maksadida barpo etiladigan turli kon laximlari majmui
Qirqim –
ko`mir sanoatida va sochilma konlarni ochiq usul bilan qazib olinadigan maydon;
alohida qazish, yuklash va tashish vositalariga ega bo`lgan (ta`minlangan) va pog’ona shaklidagi ishchi yuzaga ega bo`lgan tog’ jinsi qatlamining bir qismi;
qazib olish uchun mo`ljallangan jihozlar (burg’ulash dastgoxlari, ekskavatorlar, transport vositalari va b.) joylashgan maydon;
alohida qazish vositalari bilan qazib olinadigan, lekin barcha pog’onalar uchun umumiy bo`lgan transport vositalari bilan xizmat ko`rsatiladigan pog’onaning balandligi bo`yicha qismi;
1 kub metr hajmdagi rudaning og’irlik miqdori, bu - …
rudaning zichligi
oddiy ruda
rudaning qattiqligi
rudaning hajmi
Aralashuv (razubojivanie) deb … aytiladi.
kon ishlarini olib borish jarayonida qoplovchi jinslarning va konditsiya talabiga javob bermaydigan foydali qazilmalar turlarining konditsiya talabiga javob beruvchi foydali qazilmaga qo`shilib ketishi;
konditsion foydali qazilmalarning yer qa`rida qolib va qoplovchi jins tarkibiga qo`shilib ketishi, yuklash va tashish oqibatida hamda boshqa hollarda hajmning kamayishiga;
foydalanishga yaroqliligini va iqtisodiy samaradorligini aniqlovchi xususiyatlar majmuiga;
kar’yer maydoni chegarasida yoki uning uchastkasida tartibli va ketma-ket bajariladigan ochiq kon ishlariga;
Bevosita yer yuzasi bilan bog’langan ufqiy yer osti lahimi - …
shtolnya
skvajina, shurf, shpur, qiyalik.
skvajina
shpur
Bevosita yer yuzi bilan tutashuvchi tik yoki qiya o`tiluvchi asosiy ochuvchi kon laximi
stvol
ko`r stvol
shtol’nya
bremsberg
Bir necha qatlamlar yer qobig`ida o`zaro parallel va bir-biriga yaqin joylashgan bo`lsa, ular nima deb ataladi.
qatlamlar dastasi (svitasi)
foydali qazilma tanasi
foydali qazilma shifti
parallel foydali qazilmalar
Bo’sh tog’ jinslarini olib tashlash va qazib olish bo’yicha ochiq kon ishlari, bu - …
ochish ishlari
tayyorlov ishlari
qazish ishlari
kon-tayyorlov ishlari
Bremsberg yoki uklonlarga parallel o`tiladigan yulaklar bilan bremsberg (uklon) o`rtasidagi masofani aniqlang
25-30 m
20 m
10-15 m
30-40 m
Bremsberga parallel utadigan yulaklar undan kancha masofada bo`lishi kyerak
20-30 m
40-50 m
50-60 m
10-15 m
Chetlariga tomon torayib boruvchi kovakli yoki botiq shakldagi qatlam –
linza
pog’ona
shtok
pog’ona
Foydalanishga yaroqliligini va iqtisodiy samaradorligini aniqlovchi xususiyatlar majmuiga … deyiladi.
foydali ko`rsatkichlar;
foydali qazilma sifati;
zararli ko`rsatkichlar;
aralashuv;
Foydali qazilma koni deb quyidagiga aytiladi:
tabiy xolda yer qobig`i ma`lum joylarida tuplanib kolgan va sanoat mikyosida uzlashtirishga loyik
yer qobig`i ma`lum joylarida sifati va mikdoridan ka`tiy nazar tabiy xolda tuplanib kolgan minyeral moddalar
yer qobig`ining yukori qismida tabiy xolda xosil bo`lgan organiq minyeral moddalar
yer qobig`ining barcha qismida tabiy xolda xosil bo`lgan minyeral moddalar
Foydali qazilma konlari uch o’lchamga bo’linadi:
qalinlik, uzunlik va kenglikka
linza
kam qimmatli, o’rtacha qimmatli va o’ta qimmatli
pishiqlik, qattiqlik, mustaxkamlik
Foydali qazilma konlarini yer osti usulida qazib olish tizimi ta`rifini ko`rsating
kon-tayyorlov va kon qazish ishlarini vaqt va makon buyicha uz-aro boglab olib borishning muayyan tartibi
kon-tayyorlov va foydali qazilmani massivdan ajratib olish ishlarini bajarishning muayyan tartibi
kon qazish va kon-tayyorlov ishlari samaradorligini ta`minlaydigan jarayonlar majmui
kon qazish ishlari xavfsizligini ta`minlaydigan texnologiya jarayonlari majmui
Yer osti usulida qazib olish tizimi ta`rifini ko`rsating
kon-tayyorlov va kon qazish ishlarini vaqt va makon buyicha uz-aro boglab olib borishning muayyan tartibi
kon-tayyorlov va foydali qazilmani massivdan ajratib olish ishlarini bajarishning muayyan tartibi
kon qazish va kon-tayyorlov ishlari samaradorligini ta`minlaydigan jarayonlar majmui
kon qazish ishlari xavfsizligini ta`minlaydigan texnologiya jarayonlari majmui
kon-tayyorlov va kon qazish ishlarini vaqt va makon buyicha uz-aro boglab olib borishning muayyan tartibi nima deb ataladi?
foydali qazilma konlarini yer osti usulida qazib olish tizimi
kam qimmatli, o’rtacha qimmatli va o’ta qimmatli
pishiqlik, qattiqlik, mustaxkamlik
qalinlik, uzunlik va kenglikk
Foydali qazilma nima?
tabiy xolda yer qobig`i ma`lum joylarida tuplanib kolgan va sanoat mikyosida uzlashtirishga loyik minyeral moddalar
yer qobig`i ma`lum joylarida sifati va mikdoridan ka`tiy nazar tabiy xolda tuplanib kolgan minyeral moddalar
yer qobig`ining yukori qismida tabiy xolda xosil bo`lgan organiq minyeral moddalar
yer qobig`ining barcha qismida tabiy xolda xosil bo`lgan minyeral moddalar
Foydali qazilma qatlami deganda nimani tushinasiz
ustki va ostki tomonlaridan taxminan bir-biriga parallel tekistliklar bilan chegaralangan kon yotkizigi
ustki va ostki tomondan tekistliklar bilan chegaralangan ponasimon ko`rinishdagi kon yotkizigi
xar ikki tomonidan uz-aro parallel bulmagan tekistliklar bilan chegaralangan foydali qazilma yotkiziklari
yer tomir ko`rinishidagi kon yotkizigi
Ustki va ostki tomonlaridan taxminan bir-biriga parallel tekistliklar bilan chegaralangan kon yotkizig’i nima deb ataladi?
foydali qazilma qatlami
kon yotkizigi
foydali qazilma yotkiziklari
yer tomir ko`rinishidagi kon yotkizigi
Foydali qazilma qatlami tepasiga joylashgan jins qatlami qatlamning nimasi deyiladi
shifti yoki “osilma” yoni
saqlovchi butunliklar
to`suvchi butunliklar
mustahkamlagich
Foydali qazilma va kon jinslari qattiqlik koeffitsenti f>7 bo`lganda massivdan ajratib olish usulini ko`rsating
burgilab-portlatish
mexano-gidravlik
gidravlik
mexaniq
Foydali qazilma va ruda bo`laklarining konditsion o`lchamlari nima asosida aniqlanadi
ruda tashish laximlari va uskunalarining o`lchamlari buyicha
ruda va jinslarning massivdan ajratib olishga ko`rsatadigan karshiligi buyicha
qo`llaniladigan pm turiga nisbatan
ruda tarkibidagi minyeral donalari o`lchamlari buyicha
Foydali qazilmani qazib olish bo’yicha ishlar ..... deyiladi.
qazish ishlari
ag’darma hosil qilish ishlari
kon-tayyorlov ishlari
ochish ishlari
Gelogik zahira o’z ahamiyatiga ko’ra quyidagi turlarga bo’linadi:
balansli, balanssiz, sanoatga yaroqli
sanoatga yaroqli
balansli va balanssiz zahira
sanoatga yaroqli va balansli zahira
Gorizontal kon laximlarini ko`rsating
shtolnya, shtrek, kvyershlag, ort
stvol, ko`r stvol, bremsberg
yulak, kutarma, sirpanma
shurf, gezenk, kamyera
Gorizontal lahimlarga quyidagilar kiradi:
tonnel, shtolnya, shtrek, krveshlag, ort, tutashma
skvajina
shurf, ko’tarilma, gezenk, tik stvol, tik berk stvolnya shaxta stvoli
quyilama qiyalik, ruda tushirgich
Har bir konda aniqlangan foydali qazilma miqdori, bu - …
geologik zahira
shpur
balansli zahira
balanssiz zahira
Kon laximi deganda nimani tushunasiz
kon ishlari olib borilishi natijasida yer qobig`ida xosil bo`lgan sun`iy bushliklarni
razvedka ishlari uchun burg`ulangan kuduklarni,
yer qobig`ida turli geologik jarayonlar natijasida xosil bo`lgan bushliklarni
yer osti suvlari ta`sirida yer pustida xosil bo`lgan tabiy bushliklarni
Kon laximlari bajaradigan vazifalari buyicha nechta turga ajratiladi
uchta, konni ochuvchi, qazishga tayyorlovchi, qazib oluvchi
umuman ajratilmaydi
ikkita, asosiy va yordamchi
to`rtta, asosiy, konni ochuvchi, qazishga tayyorlovchi, qazib oluvchi
Kon laximlari shaklini tanlashga ta`sir etuvchi asosiy omillarni aniqlang
laxim o`tiladigan massivning fizik-mexaniq xususiyatlari, laximning ishlash muddati, vazifalari va mustahkamlagich turi
foydalma qazilmani yotish sharoitlari
laximlarni barpo qilish usuli
shaxta maydoni o`lchamlari
Kon laximlari ta`rifini aniqlang
kon ishlari olib borilishi natijasida yer pustida xosil bo`lgan sun`iy bushliklar
foydali qazilmani qazib olish uchun maxsus xosil qilingan yullar
yer pustida turli geologik jarayonlar natijasida xosil bo`lgan bushliklar
razvedka ishlariga muljallangan burg`u kuduklar
Kon laximlari yer qobig`ida joylashishi buyicha necha turga bo`linadi
uchta, gorizontal, vyertikal, qiya
ikkita, gorizontal va vyertikal
bitta, gorizontal
to`rtta, gorizontal, vyertikal, qiya, uta qiya
Kon laximlarida foydali qazilma yoki jinslarni bevosita masivdan ajratib olinadigan joy nomini aniqlang
kavjoy (zaboy)
laxim yoni
laxim asosi (osti)
kirma
Kon laximlarini o`tishda bajariladigan asosiy jarayonlarni ko`rsating
massivdan foydali qazilma (yoki jinslarni) ajratib olish, uni transport vositasiga yuklash va doimiy mustahkamlagichlarni urnatish
temir yul, konveyyer va kabellarni uzaytirish
shamollatish va siqilgan xavo kuvurlarini uzaytirish
suv chiqarish arikchasini xosil qilish
Kon laximlarini o`tishning burg`ulab- portlatish usulida o`tish laxim qiyaligi necha gradus bo`lganda qo`llanishi mumkin
Kon laximlarini saqlashga ta`sir etuvchi eng asosiy omilni ko`rsating
foydali qazilma jinslarining turg`unligi
foydali qazilma va jinslar zichligi
foydali qazilma va jinslar kayishkokligi
foydali qazilma va jinslar tarangligi
Kon tayyorlov laximlarini ko`rsating
shtreklar, pechlar, ortlar, kutarmalar
tik va qiya stvollar
shurflar, ko`r stvollar
kvyershlaglar, kamyeralar, lavalar
Konda qazib olish ishlarining samaradorligi - ma`dansiz tog’ jinslari hajmining qazib olingan foydali qazilma birligiga nisbati bilan aniqlanadi va bu nisbat … deb ataladi.
qoplanish koeffitsienti;
joriy qoplanish koeffitsienti;
o`rtacha qoplanish koeffitsienti;
boshlang’ich qoplanish koeffitsienti;
Konni ochish –
kar’yer qurilishi davrida transport vositalarining foydali qazilmagacha etib borishini ta`minlashdir;
kapital hamda qirquvchi transheyalar o`tishdan iborat;
foydali qazilmani yoki qoplovchi jinsini qazib olish uchun ish frontini yaratishdan iborat;
hududdagi tabiiy sharoitni saqlash, buzilgan maydonlarni xalq xo`jaligi ehtiyojlariga yaroqli holga keltirish;
Konni ochuvchi va qazishga tayyorlovchi laximlar qattiq kon massividan o`tilganda, asosan qaysi usul qo`llaniladi
burg`ulab-portlatish usuli (shpur va skvajinalarni portlatish yordamada)
gidravlik usul (yukori bosim va tezlikga ega bo`lgan suv okimi yordamida)
mexaniq usul (laxim o`tish kombaynlari, zarba bolgasi yordamida)
aralash usul (mexaniq, gidravlik, burg`ulab-portlatish usullarini birgalikda qo`llash asosida)
Bosimga aks ta`sir etuvchi (mustahkamlagich karshiligi) kuchlar etarli bulmasligi sababli laxim shaklini uzgarishi
laxim atrof jinslari deformatsiyasi
mexaniq usul
kon bosimi xosil bo`lishi
laximning butkul buzilishi
Laxim atrof jinslari deformatsiyasi ta`rifini aniqlang
bosimga aks ta`sir etuvchi (mustahkamlagich karshiligi) kuchlar etarli bulmasligi sababli laxim shaklini uzgarishi
laxim atrof jinslari kuchlanishining kayta taksimlanib, bir yunalish buyicha markazlashuvi
laxim o`tilgandan sung kon bosimi xosil bo`lishi
aks ta`sir kuchlari kamligi tufayli laximning butkul buzilishi
Muzlashdan himoya qilish qaysi jarayonga tegishli?
*tog’ jinslarini qazib olishga tayyorlash;
qazish-yuklash ishlari jarayoni bosqichlari;
portlovchi moddalarni massivga joylashtirish usullari;
kon kapital ishlari;
Atrof jinslari deformatsiyasi ta`rifini aniqlang
bosimga aks ta`sir etuvchi (mustahkamlagich karshiligi) kuchlar etarli bulmasligi sababli laxim shaklini uzgarishi
laxim atrof jinslari kuchlanishining kayta taksimlanib, bir yunalish buyicha markazlashuvi
laxim o`tilgandan sung kon bosimi xosil bo`lishi
aks ta`sir kuchlari kamligi tufayli laximning butkul buzilishi
Muzlashdan himoya qilish; muzlagan tog’ jinsini eritish; gidravlik usulda tayyorlash; mexanik yoki portlatish usuli bilan tayyorlash - …
tog’ jinslarini qazib olishga tayyorlash usullari;
qazish-yuklash ishlari jarayoni bosqichlari;
portlovchi moddalarni massivga joylashtirish usullari;
kon kapital ishlari;