Koml inson tarbiyasiva ma'naviy islohotlarning huquqiy zaminlari

KOML INSON TARBIYASIVA MA'NAVIY ISLOHOTLARNING HUQUQIY ZAMINLARI

Muminova Nargiza Nurullayevna
TDPU ljtimoiy gumanitar fanlarni o'qitish metodikasi (ma'naviyat asoslari) mutaxassisligi 1-bosqich magistranti
Bugungi kunda dunyoda turli mafkuraviy kurashlar, Informatsion xurujlar ortib borayotgan, har bir xalq o'z madaniyati va ma'naviyatini saqlab qolish uchun kurashayotgan murakkab bir davrda Islohotlarga har qachongidan ham kuchliroq ehtiyoj sezilmoqda. Bu bejiz emas. Chunki Omillar bor ekan, milliy davlat bor ekan, uning mustaqilligi va erkinligiga, anłana va urf-odatlariga tahdid soladigan, uni o'z ta'siriga olish, uning ustidan hukmronlik qilish, uning boyliklaridan o'z manfaati yo'lida foydalanishga qaratilgan intilish va harakatlar doimiy xavf sifatida saqlanib qolishi muqarrar. 0'z o'rnida bunday xavf-xatarlardan millatni yuksak ma'naviyatlilik asrab qolishga qodîr bo’ladi. Ayni paytda jamiyatimizda olib borilayotgan ta'lim jarayonidagi islohotlarning bosh maqsadi ham ma'naviy-ma'rifiy ishlar samaradorligini oshirib borish asnosida har tomonlama yetuk. komil insonni brbiyalashdir.
O'zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev ta'kidlayotganidek, "...yosh avlod tarbiyasi hamma zamonlarda ham muhim va dolzarb ahamiyatga ega bo'lib kelgan. Arnmo biz yashayotgan XXI asrda bu masalaga xaqlqatdan ham hayot— mamot masalasiga aylanib bormoqda”
Aslida xalqimiz ma'naviyat va madaniyat, ta'lim va tarbiya sohalarida ulkan madaniy-ma'rifiy va ma'naviy merosga ega boîlîb, ana shu merosga tayanib turib yosh avlodni vatanparvarlik va insonparvarlik, do'stlik va mehnatsevarlik, mehr-oqibat va birodarlik, bag’rikenglik va kamtarlik kabi umuminsoniy fazilatlar ruhida tarbiyalab kelmoqda. Bu haqida O'zbekiston Respublikasining birinchi Prezidenti Islom Abdug'aniyevich Karimov o'zining "Yuksak ma’aviyat — yengilmas kuch" asarida shunday yozadl, Bizning qadimiy va go^’zal diyorimiz nafaqat Sharq, balki jahon siviljzatsiyasi bcshiklarldan biri bo'lganlnl xalqaro jamoatchillk tan olmoqda va e’tirof ctmoqda, Bu tabarruk zamindan ne-ne buyuk zotlar, ulamolar siyosatchi va sarkardalar yetishib chiqqani, umumbashariy tsivilizatsiya va madanlyatning uzvly qlsmiga aylanib ketgan dunyoviy va diniy ilmlarni ayniqsa, Islom dini bilan bog'liq bilimlarning tarixan eng yuqori bosqichga ko'tarilishida ona yurtimizda tuliIlib kamolga yctgan ulug' allomalarning „xizmatlari beqiyos ekani bizga ulkan g'urur va iftixor bag’ishlaydi".
Aynan shuning uchun ham mustaqillik yillarida ma'naviy islohatlarga alohida e’tibor qaratib, tillmizda, ongu tafakkurimiz — dunyoqarashimizda komil inson tarbiyasîda muhim ahamiyat kasb etuvchi ma'naviy boyliklar, ma'naviy tarbiya, xalq ma'naviy boyligi, xalq ma'naviyati, ma'naviy burch kabi tushunchalar yangidan shakllandi.
Ayni shu o'rinda ma'naviy-ma'rifiy ishlar samaradorlîgini oshirishga qaratilgan ko’plab qaror, farmon va farmoyishlarning qabul qilinishi, yangi qonunlarning kuchga kirishi bu boradagi tashkiliy va amaliy ishlarni g'oyaviy uslubiy yondashuvlarni takomllashtirishda muhim mezon bo'lganligini qayd etib o’tish maqsadga muvofiq deb hisoblaymiz.
Jumladan, ma'naviy-ma'rifiy islohotlarga huquqiy zamin bo'lgan huquqiy asoslar sifatida 2016-yilning 14-sentabridan kuchga kirgan O'zbekiston Respublikasining "Yoshlarga oid davlat siyosati to'g'rlsida"gi Qonuni, O'zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017-yil 28-iyuldagi "Ma'naviy-ma'rifiy ishlar samaradorligini oshirish va sohani rivojlantirishnl yangi bosqichga ko'tarish to'g'risida"gi PQ 3160-sonli qarori hamda O’zbekiston Respublikasi Vazirlar mahkamasining 2018 yil 17 sentyabrdagi "Ta'lim tizimida ma'naviyma'rifiy ishlar samaradorligini oshirish chora-tadbirlari to'g’risidagi 736-son qarorini ham keltirib o'tish mumkin.
Bularning samarasi birinchi navbatda shunda namoyon bo^’ldiki, joylarda Vatanimiz mustaqilllgining ma'naviy asoslarini mustahkamlash, milliy qadriyatlarimiz, an'ana va urf-odatlarimizni asrab-avaylash xalqimiz, ayniqsa, yosh avlod qalbi va ongiga ona yurtga muhabbat, istiqlolga sadoqat tuyg'ularini chuqur singdirishga qaratilgan ma'naviyat va ma ^trifat ishlariga e'tibor yanada kuchaydi. Bu boradagi faoliyatyangicha ruh, ma'no-mazmun bilan boyidi.
Mustaqillik yillarida yurtimizda Respublika Ma'naviyat targ'ibot markazi, viloyatlarda uning mintaqaviy-hududiy bo'limlari, shuningdek, Milliy g'oya va mafkura ilmiy-amaliy markazi, maxsus tarțibotchilar guruhlari tashkil etildi. Barcha vlloyatlarda hokimlarning ma'naviy-ma^îrifiy ishlar bo'yicha yordamchilari faoliyati yołga qo'yildi.
Konstitusiyamizning 12-moddasida: "O’zbekiston Respublikasida ijtimoiy hayot siyosiy institutlar, mafkuralar va fikrlarning xilma-xilligi asosida rlvojlanadi. Hech qaysi mafkura davlat mafkurasi sifatida o'rnatllishi mumkin emas% deb belgllab qo'yilganini eslash maqsadga muvofiqdir.
Zero, fuqarolar qalbi va ongida yuqorida zikr etilgan insoniy tuyg/ular qaror topishi, jamiyatimizda olijanob fazilatlar ustuvor bollishiga erishish — davlatimizda Olib borilayotgan ma'naviy islohatlarning ezgu maqsadidir.
Asosiy Qonunimizning 4-moddasida: "O’zbckiston Respublikasining davlat tili o'zbek tilidir. O’zbclciston Rcspublikasi o‘z hududida istiqomat qiluvchi barcha millat va elatlarning tillari, urf-odatlari va an'analari hurmat qilinishini ta'minlaydi, ularning rivojlanishi uchun sharoit yaratadi", deb mustahkamlab qo'yilgan[ll.
Shuningdek, mamlakatimizda ko^’p sonli millat va elat vakillarining birgalikda, hamkor va hamjihat bo(lib umr kechirishi natijasida ularning har biri ma'naviy va madaniy jihatdan boyib, o ^dzaro munosabatlar ta'sirida ko ^lp millatli xalqimizning turmush tarzi yanada yuksalmoqda.
Boshqacha aytganda, millatlararo totuvlik g^’oyasi jamiyatimizda yashab, yagona maqsad yo'lida mehnat qilayotgan turli millat va elatlarga mansub kishilar otrtasidagi otzaro hurmat, do'stlik va hamjihatlikning ma'naviy asosiga aylanmoqda.
Shu o’rinda alohida ta'kidlash lozimki, islohot — avvalo odamlar ongidagi o^tzgarishdir, Dunyoda eng murakkab va O’’ta nozik vazifa ham insonni tarbiyalash, uning ongu tafakkurini shakllantirishdir. Mustaqillik va Konstitusiya sharofati bilan jamiyatimizdagi madaniy-ma'naviy iqlim tubdan o’zgarib, ana Shu nozik va mashaqqatli vazifani amalga oshirish borasida sayu harakatlar amalga oshirilmoqda. Ularni yanada takomillashtirish, Shu asnoda har tomonlama yetuk ma'naviyatli avlodni tarbiyalash O’z qo'limizda.