Kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti telekommunikatsiya

4. Yetti sathli OSI modeli: 
Tarmoq kommunikatsiyasi protokollari, bir nechta sathlarda tarmoqdagi ma'lumotlar 
o'g'irlikligini ta'minlash uchun tuzilgan. Har bir sathning o'ziga xos vazifalari va protokollari 
mavjud. Quyidagi sathlar va ularning vazifalari va protokollari ko'rsatilgan: 
1. Ilova sathi (Application Layer): 
-Vazifasi: Foydalanuvchi ilovalari va tizimlar o'rtasidagi kommunikatsiyani ta'minlash, 
ilovalar o'rtasida ma'lumot almashishni boshqarish. 
- Protokollari: HTTP, SMTP, FTP, DNS, SSH, SNMP, POP, IMAP, DHCP, SSL/TLS va 
boshqalar. 
2. Taqdimot sathi (Presentation Layer): 
- Vazifasi: Ma'lumotlar tahlil qilinadi, shifrlanadi, kompressiyalanadi va formatlash uchun 
tayyorlanadi. 
- Protokollari: SSL, TLS, ASCII, JPEG, MPEG, MIME va boshqalar. 
3. Seans sathi (Session Layer): 

---

-Vazifasi: Tarmoqdagi tarqatuvchi ma'lumotlar interfeysi (API) yordamida 
kompyuterlarning o'rtasidagi aloqalarni boshqarish, sessiyalarni boshqarish va yo'qotish, 
sessiya davomida yuzaga kelgan xatoliklarni aniqlash. 
- Protokollari: NetBIOS, RPC, SCP, SSH va boshqalar. 
4. Transport sathi (Transport Layer): 
- Vazifasi: Tarmoqdagi ma'lumotlar segmentlariga bo'linadi va ularga port raqamlari (portlar) 
bilan manbalar aniqlanadi. Xavfsizlik, integritet va ma'lumotlarni to'g'ri tartibda olishni 
ta'minlash. 
- Protokollari: TCP (Transmission Control Protocol), UDP (User Datagram Protocol), SCTP 
(Stream Control Transmission Protocol) va boshqalar. 
5. Tarmoq sathi (Network Layer): 
-Vazifasi: Ma'lumotlar yo'l va ro'yxatga olishni boshqaradi, ma'lumotlarni tarmoq orqali olib 
yuborish va qabul qilish jarayonini tashkil etadi. 
- Protokollari: IP (Internet Protocol), ICMP (Internet Control Message Protocol), ARP 
(Address Resolution Protocol) va boshqalar. 
6. Kanal sathi (Data Link Layer): 
- Vazifasi: Tarmoqdagi ma'lumotlar ramkalariga bo'linadi, fizik aloqalarni boshqaradi, 
xavfsizlik va kontrolni ta'minlash. 
- Protokollari: Ethernet, Wi-Fi (IEEE 802.11), PPP (Point-to-Point Protocol), MAC (Media 
Access Control) va boshqalar. 
7. Fizik sathi (Physical Layer): 
- Vazifasi: Ma'lumotlarni fizikaviy aloqalar orqali tashish, elektr energiya, radiosignal, optik 
signal va boshqa fizikaviy jarayonlarni boshqarish. 
- Protokollari: Ethernet kabeli, USB, Wi-Fi radiosignal, Fiber-optik kabel va boshqalar. 
Har bir sathning vazifalari va protokollari, tarmoqdagi ma'lumotlar o'g'irlikligini ta'minlash, 
ma'lumotlarni boshqarish, o'zaro aloqalarni tuzish, ma'lumotlar uchun transport jarayonlari 
yaratish va ma'lumotlarni tarmoq orqali uzatishga yordam beradi.