Kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti telekommunikatsiya

Port tushunchasi va port skanerlari: 

---

Port, tarmoq protokollarida aloqani yo'l bilan identifikatsiya qiluvchi raqamlardan 
iborat tashqi interfeys sifatida foydalaniladi. Tarmoqdagi har bir qurilmada (masalan, 
kompyuter, server yoki routerda) bir nechta portlar mavjud bo'lishi mumkin. Har bir portning 
raqami mavjud vaqtinchalik joylashgan tashqi ulanishning aloqasini yo'l bilan identifikatsiya 
qiladi. Portlar, tarmoq ustida ma'lumotlar almashish va aloqa qurish uchun aloqador 
protokollarni ta'minlaydi. Masalan, 80-raqamli port HTTP protokolining, 443-raqamli port 
HTTPS protokolining va 25-raqamli port SMTP protokolining ishlab chiqarilishi uchun 
ishlatiladi. Port skanerlar, tarmoqdagi portlarni aniqlash va ularga murojaat qilishning 
avtomatlashtirilgan vositasi hisoblanadi. Ularning asosiy maqsadi tarmoqdagi portlarni 
tekshirib, tarmoqdagi ochiq va xavfli portlarni aniqlash va ularga murojaat qilish 
imkoniyatini ta'minlashdir. 
Port skanerlarining bir nechta turli turlari mavjud: 
1. TCP skanerlar: TCP protokolini qo'llaydigan portlarni tekshirishda foydalaniladi. Skaner, 
tarmoqdagi barcha portlarni yo'qotishga harakat qiladi va portning ochiqligini tekshiradi. 
2. UDP skanerlar: UDP protokolini qo'llaydigan portlarni tekshirish uchun foydalaniladi. 
UDP skanerlarida tarmoqdagi portlarga UDP paketlarni yuborib, javobning kelib 
chiqqanligini tekshirish va portning ochiqligini aniqlash imkoniyati mavjud. 
3. SYN/ACK skanerlar: SYN/ACK paketlari orqali tarmoqdagi portlarni tekshirishda 
foydalaniladi. Skaner, portga SYN paketini yuboradi va javob sifatida SYN/ACK paketi 
kelishini kutadi. Agar SYN/ACK paketi qabul qilingan bo'lsa, port ochiqligi aniqlanadi. 
Port skanerlar, tarmoqdagi portlarni tekshirish, tarmoqdagi xavfli portlarni aniqlash, 
tarmoqdagi o'rnatilgan xavfsizlik tizimlarini sinovdan o'tkazishda yordam beradi. Ulardan 
foydalanish tarmoq xavfsizligini oshirish, potentsial xavfli joylarni aniqlash va ularga zarar 
yetkazishga imkon beruvchi xavfli tizimlar va qurilmalar haqida ma'lumot olishga imkon 
beradi.