Ma'ruza 5 Sun'iy yo'ldosh aloqa tizimlarini qurish uchun umumiy tuzilmalar

---

Ma'ruza 5 Sun'iy yo'ldosh aloqa tizimlarini qurish uchun umumiy tuzilmalar 
 
Sun'iy yo'ldosh aloqasi arxitekturasi. 
Sun'iy yo'ldosh retronslatorlari. 
Sun'iy yo'ldosh platformasi va foydali yuk moduli. 
Tuproq stantsiyasining tuzilishi va xususiyatlari. 
Buyruq va o'lchov tizimlari. 
Sun'iy yo'ldosh aloqa tizimlarining arxitekturasi. Sun'iy yo'ldosh aloqa tizimlarining 
tashkiliy tuzilishi (3.1-rasm) quyidagi tarkibiy qismlardan iborat [2]: 
- bir nechta transponder sun'iy yo'ldoshlardan iborat kosmik segment; 
- yer segmenti - shu jumladan tizimni boshqarish markazi, kosmik kemalarni uchirish 
markazi, qo'mondonlik va o'lchash stantsiyalari, aloqa boshqaruv markazi va shlyuz stantsiyalari; 
- tashkilot uchun xizmat ko'rsatuvchi abonent (foydalanuvchi) segmenti shaxsiy sun'iy 
yo'ldosh terminallari bilan aloqa qilish; 
- er usti aloqa tarmoqlari bilan aloqa qilish uchun sun'iy yo'ldosh tizimlarining tugunli 
(shlyuzli) stantsiyalari. 
3.1-rasm Yo'ldosh aloqa tizimining arxitekturasi 

---

Retranslyator sun'iy yo'ldoshlarning orbitalarda joylashishi va o'zaro halaqitsiz 
ta'minlaydigan chastotalardan foydalanish Xalqaro radio maslahat kengashi (CCIR-
 
Consultative 
Committee on International Radio
) va Xalqaro chastotalarni ro'yxatdan o'tkazish qo'mitasi (IFRB) 
doirasida hal qilinadi, . 
Kosmik segment. Kosmik segmentga kiritilgan sun'iy yo'ldosh-retranslyatorlar kosmik 
yulduz turkumini tashkil qiladi va, odatda, ma'lum orbitalarda bir tekis joylashadi. 
Sun'iy yo'ldoshlar - retranslyator quyidagi asosiy elementlardan iborat: 
- markaziy protsessor; 
- bort retranslyator majmuasining (BRTK) radioelektron uskunalari; 
- antenna tizimlari; 
- yo'naltirish va barqarorlashtirish tizimlari; 
- harakatlantiruvchi tizim; 
- elektr ta'minoti tizimi (batareyalar va quyosh panellari). 
Sun'iy yo'ldosh-retranslyatorining umumlashtirilgan tarkibiy shemasi 3.2-rasmda keltirilgan 
3.2-rasm. Sun'iy yo'ldosh-retranslyatorining umumlashtirilgan tarkibiy shemasi 
Erning butun hududini ishonchli qamrab olish uchun past orbitali yulduz turkumidagi 
kerakli sun'iy yo'ldosh soni odatda bir necha o'ntani tashkil qiladi (Teledesik loyihasida sun'iy 

---

yo'ldoshlar soni mingga yaqin). Ma'lumki, orbitaning balandligi oshishi bilan kerakli yo'ldosh 
soni kamayadi. ko'rish vaqti va maydoni oshadi, bu esa o'z navbatida orbital yulduz turkumi 
narxini pasaytiradi. Biroq, bu masofani uzaytirish tufayli shaxsiy sun'iy yo'ldosh terminallarini 
yanada murakkab va qimmatroq qiladi. Shunday qilib, sun'iy yo'ldosh shaxsiy aloqa tizimini 
tanlashda, bir tomondan, orbital yulduz turkumining soni va narxi bilan, boshqa tomondan, mos 
ravishda murakkabligi va shaxsiy sun'iy yo'ldosh terminalining narxi o'rtasida murosaga kelish 
talab etiladi.