Компетентностный подход в дошкольном образовании

---

O`ZBEKISTON RESPUBLIKASI 
OLIY VA O`RTA MAXSUS TA`LIM VAZIRLIGI 
 
Maktabgacha ta`lim tаshkilоti tarbiyachilari malakasini 
oshirish kursi ____- guruh tinglovchisi 
Iskandarova Zuxra 
“
Maktabgacha yoshdagi bolalarga ta’lim berishda 
kompetensiyaviy yondashuv
”
mavzusidagi 
MALAKAVIY LOYIHA ISHI 
Namangan 2022-yil may oyi 

---

A N O T A T S I Y A 
Mazkur “Maktabgacha yoshdagi bolalarga ta’lim 
berishda kompetensiyaviy yondashuv” mavzusidagi 
malaka ishining kirish qismida mavzuning 
dolzarbligi ishning maqsadi va vazifalari keng
ochib berilgan.
Malaka ishini yozishda Oʻzbekiston Respublikasi 
Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning qarorlari, 
birinchi Prezident Islom Karimovning asarlari 
hamda mavzuga doir maxsus adabiyotlardan, 
ilmiy- 
metodik 
jurnallar 
va 
Internet 
materiallaridan unumli foydalanilgan. 

---

1 
2 
3 
Kompetentsiya - tushunchasi 
Bolani shaxs bo'lib shakllanishida 
kompetentsiyaning rol`i
Kompetentsiyaning tarkibiy elementlari

---

Ta'limiy: Kompetentsiya 
bolaning bilim, ko'nikma, 
malaka va qadriyatlari 
majmuidir. Boshlang'ich
kompetentsiyalar, rivojlanish 
sohasidan qat'i nazar, bola 
shaxsi shakllanishi uchun asos 
bo'lib
xizmat qiladi
Tarbiyaviy: 
kommunikativ 
kompetentsiya – muloqot 
vositalaridan turli 
vaziyatlarda foydalana 
bilish
ko'nikmasi 

---

O'yin kompetentsiyasi – bolaning o'yin 
jarayoni va uni tashkil qilishda tajriba, 
bilim va
ko'nikmalardan ijodiy foydalanishi. O'quv-
tarbiyaviy jarayon uchun asos hisoblanadi. 
Ijtimoiy kompetentsiya – hayotiy 
vaziyatlarda kattalar va tengdoshlar bilan 
muloqotda axloq
qoidalari va me'yorlariga rioya qilgan holda 
o'zini tuta olish mahorati. 

---

Bilish kompetentsiyasi – 
atrofdagi olamni ongli 
ravishda idrok qilish va 
olingan bilim,
ko'nikma, malaka va 
qadriyatlardan o'quv va 
amaliy vazifalarni hal 
qilish uchun 
foydalanish
. 
Rivojlantiruvchi:. 
Bolaning rivoj-lanish 
sohalari 
kompetentsiyalari 

---

Bolaning 
kompetentsiyalari bola 
rivojining quyidagi 
sohalari haqida tushuncha 
beriladi:
• 
jismoniy rivojlanish 
va sog'lom turmush 
tarzining shakllanishi; 
• 
ijtimoiy-hissiy 
rivojlanish; 
• 
nutq, muloqot, 
o'qish va yozish 
malakalari; 
• 
bilish jarayonining 
rivojlanishi; 
• 
ijodiy rivojlanish
. 
Rivojlantiruvchi:. 
Bolaning rivoj-
lanish sohalari 
kompetentsiyalari 

---

“Ilk qadam” maktabgacha ta'lim muassasasining 
Davlat o'quv dasturida O'zbekiston Respublikasining 
ilk 
va 
maktabgacha 
yoshdagi 
bolalarning 
rivojlanishiga qo'yiladigan Davlat talablariga muvofiq 
ishlab chiqilgan me'yoriy huquqiy hujjat bo'lib, unda 
maktabgacha ta'lim
muassasasining maqsad va vazifalari, ta'limiy 
tarbiyaviy faoli-yatining asosiy mazmuni ifodalangan 
shuningdek, bolani ta'limning keyingi bosqichiga 
o'tishiga 
asosiy 
kompetentsiyalari 
haqidagi 
ko'nikmalarga ega bo'ladilar. 

---

“Ilk qadam” 
maktabgacha ta'lim 
muassasasining Davlat 
o'quv dasturida asosiy 
tayanch va
rivojlanish sohalari 
kompetentsiyalari 
haqidagi ko'nikmalarga 
ega bo'ladilar. 
Tinglovchilarning davlat 
talablarini ularning Ilk 
qadam dasturining asosiy va 
sohaviy
kompetentsiyalari 
aloqadorliklarini bilish va 
tushunish. Mashg'ulotlarni 
rejalashtirishda
kompetenli yondashuvdan 
foydalanishning amaliy 
ko'nikmalarini amaliyotda 
qo'llay bilish
malakasini oshirish. 

---

Maktabgacha yoshdagi bolalarga ta'lim berishda 
kompetentsiyaviy yondashuv o'sib borayotgan bola 
shaxsini hayotga tayyorlash, unda hayotiy muhim 
masalalarni hal qilish uchun zarur bo'lgan, axloqiy 
me'yor va qadriyatlarni o'zlashtirish, boshqa insonlar 
bilan muloqot qilish, «Men»
obrazini qurish bilan bog'liq bo'lgan faoliyat usullarini 
shakllantirishga 
tayyorgarlikni 
ko'zda 
tutadi. 
Boshlang'ich muhim kompetentsiyalar bolaning 
faoliyat va axloq sub'ekti sifatidagi yaxlit rivojlanishini 
talab etadi.Kompetentsiya bolaning bilim, ko'nikma, 
malaka va qadriyatlari majmuidir. Boshlang'ich 
kompetentsiyalar, rivojlanish sohasidan qat'i nazar, 
bola shaxsi shakllanishi uchun asos bo'lib xizmat 
qiladi.

---

Bilish kompetentsiyasi – atrof-
muhitni ongli ravishda anglash 
va 
o'quv 
hamda 
amaliy 
vazifalarni 
bajarish 
uchun 
egallangan 
bilim, 
mahorat, 
ko'nikmalar va qadriyatli yo'l 
yo'riqlarni qo'llash 
. 
Kommunikativ 
kompetentsiya 
- 
turli 
vaziyatlarda 
muloqot 
vositalaridan 
foydalana 
olish mahorati
 
Ijtimoiy kompetentsiya- 
Kelishilgan qoidalar va xulq-
atvor me'yorlariga mos 
ravishda turmush 
vaziyatlarida kattalar va 
tengdoshlari bilan o'zini tuta 
olish mahorati. 
O'yin kompetentsiyasi - 
o'yin jarayonida va uni 
tashkil etishda bolaning 
tajriba, bilim va
ko'nikmalarni ijodiy 
qo'llay olishi. 

---

Kommunikativ kompetentsiya–muloqot vositalaridan 
turli vaziyatlarda foydalana bilish ko'nikmasi.O'yin 
kompetentsiyasi – bolaning o'yin jarayoni va uni 
tashkil qilishda tajriba, bilim va ko'nikmalardan ijodiy 
foydalanishi. O'quv-tarbiyaviy jarayon uchun asos 
hisoblanadi.Ijtimoiy 
kompetentsiya 
– 
hayotiy 
vaziyatlarda kattalar va tengdoshlar bilan muloqotda
axloq qoidalari va me'yorlariga rioya qilgan holda 
o'zini tuta olish mahorati.Bilish kompetentsiyasi – 
atrofdagi olamni ongli ravishda idrok qilish va olingan 
bilim, ko'nikma, malaka va qadriyatlardan o'quv va 
amaliy vazifalarni hal qilish uchun foydalanish. 

---

Ilk Qadam: Bola rivojlanishi sohalaridagi 
kompetentsiyalar 

---

Kognitiv rivojlanish (fikrlash): faoliyatni harakatlarning 
ketma-ketligi ko'rinishida tashkil etish qobiliyati, 
xotira. 
Ijtimoiy-emotsional rivojlanish: o'z-o'ziga hurmatni, 
o'ziga ishonchni, mustaqillikni, boshqalarga yordam 
berishga qobiliyatini rivojlantiradi. 
Jismoniy rivojlanish: mayda motorika ko'nikmalari 
(botinka iplarini bog'layotganda); yirik motorika 
ko'nikmalari (egilishda); ko'z o'lchami (ko'rish va qo'l 
harakatlarini muvofiqlashtirish). 
Nutqning 
rivojlanganligi: 
so'z 
zahiralarining 
rivojlanishi (botinka, bog'lash, ip) boshqa til 
ko'nikmalari: qoniqishni ifodalaydi; yordam so'raydi; 
o'zi qilgan narsani tavsiflaydi. 

---

Ijodiy rivojlanish: bolada fantaziya tug'iladi, ular 
hech 
qanaqangi 
namunalarga 
qaramaydilar, 
hammasini o'zlari bajaradilar, chunki ularning 
o'zlari o'ylab chiqardilar (tugunni bantik ko'rinishida 
bog'lash mumkin). Ta'limiy-tarbiyaviy jarayon 
“O'zbekiston Respublikasining ilk va maktabgacha 
yoshdagi bolalar rivojlanishiga qo'yilgan davlat 
talablari” asosida ishlab chiqilgan “Ilk qadam” davlat 
dasturi asosida amalga oshiriladi. Maktabgacha 
ta'lim tashkiloti o'quv-tarbiyaviy jarayonni o'quv yili 
bo'yicha tashkil qiladi.

---

Ta'limdagi 
kompetensiyaga 
asoslangan 
yondashuv ma'lum metodlar va pedagogik 
yondashuvlardan foydalanishni o'z ichiga oladi. 
Ushbu atama mahalliy fanni sezilarli darajada 
modernizatsiya qilgandan keyingina qo'llanila 
boshlandi. Hozirgi vaqtda asosiy vakolatlarni 
shakllantirish muammolarini tahlil qiladigan jiddiy 
ilmiy, uslubiy va nazariy ishlar paydo bo'ldi. 
Masalan, A. V. Xutorskiyning "Didaktik evrika" 
monografiyasi, shuningdek, L. F. Ivanovaning 
mualliflik metodikasi, boshlang'ich, asosiy, o'rta 
maktablarda ta'limni modernizatsiya qilishga 
qaratilgan. 

---

O'ziga xos xususiyatlar 
Ta'limdagi kompetensiyaga asoslangan yondashuv - bu 
maqsadlarni aniqlash, mazmunini tanlash, o'quv 
jarayonini tashkil etish, umumjahon natijalarini baholash 
tamoyillari to'plamidir. Ular orasida: 
maktab o'quvchilari tomonidan o'zlarining ijtimoiy 
tajribalarini qo'llash asosida faoliyatning turli sohalari va 
variantlarida yuzaga keladigan muammolarni mustaqil 
hal qilish yo'llarini ishlab chiqish; 
dunyoqarash, siyosiy, axloqiy, bilim muammolarini hal 
qilishda didaktik va ijtimoiy tajribani moslashtirish. 
Ta'limdagi kompetensiyaga asoslangan yondashuv 
ta'limning ma'lum bir bosqichida o'quvchilar erishgan 
ta'lim darajasini tahlil qilish orqali ta'lim qobiliyatlarini 
baholashni o'z ichiga oladi. 

---

Ta'limdagi yangilik 
Bunday yondashuvni ko'rib chiqish uchun rus ta'limi 
modernizatsiyasi bilan bog'liq masalalarga to'xtatish 
muhimdir. 
Ta'limdagi 
kompetensiyaga 
asoslangan 
yondashuv 
muammosi 20-asrda ko'rib chiqilgan, ammo ushbu 
innovatsion kontseptsiya amalda faqat 21-asrda paydo 
bo'lgan. 
Jamiyatning jadal rivojlanish sur'atlari tufayli bolalar 
bog'chalari va maktablari o'z faoliyatining o'ziga xos 
xususiyatlarini o'zgartirishga majbur bo'ldilar. 
Ta'lim 
muassasalari 
ruslarning 
yosh 
avlodida 
harakatchanlik, konstruktivlik va dinamizmni rivojlantira 
boshladi. 
Federal davlat ta'lim standarti joriy qilinganidan keyin 
maktablar va maktabgacha ta'lim muassasalarining tuzilishi 
sezilarli darajada o'zgardi. 

---

Foydalanilgan adabiyotlar:
1 Rozengrad-Pupko G.A. «Rech i razvitiye vospitaniya v 
rannem vozraste» M 1963 y. 
2. Fomicheva T.B» Vospitaniye u detey pravilnogo 
proiznosheniya» Moskva 1987 yil.
3. P.M. Po„latova “Oligofrenopedagogika” Toshkent 2005 yil.
4. V.S. Raxmanova “Maxsus pedagogika” Toshkent 2004 yil. 
5. Vigotskiy.L.S. «Problema u otstalosti» Moskva 1956 yil. 

---

ETIBORINGIZ UCHUN 
RAXMAT