Компьютер тармоқлари ва уларнинг аҳамияти режа

КОМПЬЮТЕР ТАРМОҚЛАРИ ВА УЛАРНИНГ АҲАМИЯТИ
Режа:

1. 
   Компьютер тармоқлари ва уларнинг аҳамияти
   
2. 
   Интернет тармоғи йирик маълумотлар омбори
   
3. 
   Компьютер тармоқлари ва уларда ишлаш асослари
   

Тармоқ тушунчаси ва унинг аҳамияти. Компьютерлар орасида маълумот алмашиш ва умумий масалаларни биргаликда ечиш учун комютерларни бир-бири билан боғлаш эҳтиёжи пайдо бўлади. Компьютерларни бир-бири билан боғлашда икки хил усулдан фойдаланилади:

КАбельь ёрдамида боғлаш. Бунда компьютерлар бир-бири билан коаксиал, ўралган жуфтлик кАбели (УТП) ёки шиша толали кАбеллар орқали махсус тармоқ плата ёрдамида боғланади.
Симсиз боғланиш. Бунда компьютерлар бир-бири билан симсиз алоқа воситалар ёрдамида, яъни радио тўлқинлар, инфрақизил нурлар, WиФи ва Блуэтоотҳ технологиялари ёрдамида боғланади.
Бир-бири билан боғланган компьютерларнинг бундай мажмуаси компьютер тармоғини ташкил этади.
Тармоқ - компьютерлар, терминаллар ва бошқа қурилмаларнинг маълумот алмашишни таъминлайдиган алоқа каналлари билан ўзаро боғланган мажмуаси. Компьютерлараро маълумотларни алмашишни таъминлаб берувчи бундай тармоқлар компьютер тармоқлари деб аталади.
Компьютер тармоқларини уларнинг географик жойлашиши, масштаби ҳамда ҳажмига қараб бир нечта турларга ажратиш мумкин, масалан:
Локал тармоқ - бир корхона ёки муассасадаги бир нечта яқин бинолардаги компьютерларни ўзаро боғлаган тармоқ.
Минтақавий тармоқлар - мамлакат, шаҳар, ва вилоятлар даражасида компьютерларни ва локал тармоқларни махсус алоқа ёки телекоммуникасия каналлари орқали ўзаро боғлаган тармоқлар.
Глобал тармоқлар - ўзига бутун дунё компьютерларини, абонентларини, локал ва минтақавий тармоқларини телекоммуникасия (кАбелли, симсиз, сунъий йўлдош) алоқалари тармоғи орқали боғлаган йирик тармоқ.
Тармоқ орқали ахборотларни узоқ масофаларга узатиш имконияти вужудга келди. Тармоқ ахборотларни узатиш, алоҳида фойдаланилаётган компьютерларни биргаликда ишлашини ташкил қилиш, битта масалани бир нечта компьютер ёрдамида ечиш имкониятларини беради. Бундан ташқари ҳар бир компьютерни маълум бир вазифани бажаришга ихтисослаштириш ва компьютерларнинг ресурсларидан (маълумотлари, хотираси) биргаликда фойдаланиш, ҳамда бутун дунё компьютерларини ўзида бирлаштирган Интернет тармоғига боғланиш мумкин.
Тармоқ тақдим этадиган ҳизматлар. Компьютер тармоқлари ахборотларни электр сигналлари кўринишида узатиш ва қабул қилишга ихтисослашган муҳит. Тармоқлар бирор мақсадга эришиш учун қурилади, яъни боғланган компьютерлар орқали бирор масалалами ечиш учун ихтисослаштирилади. Тармоқ хизматларига қуйидагилами мисол тариқасида келтириш мумкин:
Файл сервер хизмати. Бунда тармоқдаги барча компьютерлар асосий компьютернинг (сервер) маълумотларидан фойдаланиш ёки ўз маълумотларини асосий компьютер хотирасига жойлаштириш мумкин;
Принт сервер хизмати. Бунда тармоқдаги барча компьютерлар ўз маълумотларини хизмат жорий қилинган компьютер бошқаруви орқали қоғозга чоп қилиши мумкин;
Прокси сервер хизмати. Бунда тармоққа уланган барча компьютерлар хизмат жорий қилинган компьютер бошқаруви орқали бир вақтда Интернет ёки бошқа хизматлардан фойдаланиши мумкин;
Компьютер ва фойдаланувчи бошқаруви хизмати. Бунда тармоққа уланган барча компьютерларнинг ва уларда қайд қилинган фойдаланувчиларнинг тармоқда ўзини тутиши ҳамда фаолият юритиши белгиланади ва назорат қилинади.
Тармоқ ҳар доим бир нечта компъютерларни бирлаштиради ва улардан ҳар бири ўз ахборотларини узатиш ва қабул қилиш имкониятига эга. Ахборот узатиш ва қабул қилиш компъютерлар ўртасида навбат билан амалга оширилади. Шунинг учун ҳар қандай тармоқда ахборот алмашинуви бошқариб турилади. Бу эса ўз навбатида компьютерлар ўртасидаги ахборот тўқнашиши ва бузилишини олдини олади ёки бартараф қилади.
Компьютерлар тармоқлари ташкил этилгандан сўнг ундаги барча компьютерларнинг манзиллари белгиланади. Чунки ахборотларни тармоқ орқали бир компьютердан бошқасига узатиш компьютер манзиллари орқали амалга оширилади. Жўнатилаётган ахборотга оддий ҳаётимиздаги хат жўнатиш жараёни каби узатувчи ва қабул қилувчи манзиллари кўрсатилади ва тармоққа узатилади. Ҳар бир компьютер келган ахборотдаги қабул қилувчи манзилини ўзининг манзили билан солиштиради, агар манзиллар мос келса, у ҳолда ахборотни қабул қилиб олади ва узатувчига қабул қилиб олганлиги тўғрисида тасдиқ йўллайди. Худди шу тариқа компьютерлараро ахборот алмашинилади.
Манзил тушунчаси. Компьютер тармоқларида манзил тушунчаси сифатида қуйидаги фикрларни келтириш мумкин:
Манзил компьютер хотирасининг қисмларини, компьютер киритиш-чиқариш қурилмалари портини, ҳисоблаш тармоғи компьютерларини ҳамда бошқа маълумот манбаларини ёки уларни узатиш учун белгиланган жойни аниқлайди.
Манзил ҳисоблаш тармоқларида узатилаётган маълумотларни қабул қилувчи ёки жўнатувчиларни аниқловчи маълумотлар кетма-кетлиги.
Ахборот муҳитида тезлик тушунчаси, бирликлари ва ахборот каналлари сиғими. Маълум вақт оралиғида алоқа муҳитлари орқали узатиладиган ахборот ҳажми - унинг узатилиш тезлигини белгилайди.
Хар қандай ҳаракатланувчи жисм ва модда учун тезлик тушунчаси ва унинг ўлчов бирликлари мавжуд бўлганидек, ахборотнинг ҳам узатиш тезлиги ҳамда ўлчов бирликлари мавжуддир, булар:
Бит/секунд - бир сонияда алоқа муҳити орқали узатиладиган битлар сони;
Кбит/секунд - бир сонияда алоқа муҳити орқали узатиладиган минглаб яхлитланган битлар сони;
Мбит/секунд - бир сонияда алоқа муҳити орқали узатиладиган миллионлаб яхлитланган битлар сони;
Гбит/секунд - бир сонияда алоқа муҳити орқали узатиладиган миллиардлаб яхлитланган битлар сони.
Ахборот каналларининг сиҳими улар орқали маълум вақт оралиғида узатиладиган ахборот ҳажми билан белгиланади. Бу ўз навбатида ахборот каналларининг ўтказиш қобилятини англатади.
Ахборотларни қидириш тизимлари. Интернет тармоғидаги қидирув тушунчаси шуни англатадики, бунда ҳар бир фойдаланувчи ўзига керакли бўлган бирор маълумот ёки материални махсус қидирув тизимлари орқали топиш имкониятига эга бўлади.
Интернет тармоғи фойдаланувчилари қидирувни Интернет муҳитида жойлашган веб- сайтлар, уларнинг манзили ва ички маълумотлари бўйича олиб бориши мумкин. Бу эса фойдаланувчига керакли бўлган ахборотни самарали қидириш ва тез топиш имкониятини беради.
Интернет тармоғи шундай бир муҳитки, у ўзида турли кўринишдаги ва турли тиллардаги кўплаб ахборотларни жамлаган. Бунда ушбу ахборотлар ичидан керакли бўлган маълумотларни қидириб топиш муаммоси пайдо бўлади. Интернет тармоғида ҳар бир фойдаланувчи ахборотни қидириш учун ўзбек, рус, инглиз ёки бошқа тиллардаги бир ёки бир неча сўздан ташкил топган сўровлардан фойдаланади. Яъни маълумотларни унинг сарлавҳаси ёки унинг таркибида иштирок этган сўзлар ва жумлалар бўйича қидириб топиш мумкин. Бунда фойдаланувчи томонидан Интернет қидирув тизими қидирув майдонига керакли маълумотга доир сўз ёки жумла киритилади ва қидирув тизими ишга туширилади. Шундан сўнг қидирув тизими фойдаланувчига ўзи томонидан киритилган сўз ёки жумлага мос келувчи маълумотларни қидириб топади ва компьютер экранида уларнинг рўйхатини ҳосил қилади. Ва ниҳоят рўйхатдаги маълумотларни кетма-кет кўриб чиқилиб керакли бўлганлари компьютерга сақлаб олинади.
Кўриб ўтилганидек, ҳар бир фойдаланувчи Интернет тармоғи орқали ўзига керакли бўлган маълумотларни унинг мавзуси ҳамда таркибидаги сўз ёки жумла бўйича қидириб топиши мумкин, лекин Интернет тармоғида маълумотлар шунчалик кўп-ки, таъкидлаб ўтилган усул самара бермаслиги мумкин. Бундай ҳолларда Интернет қидирув тизимлари қидирувнинг бир қанча қўшимча усуллари бўйича қидирувни тақдим этади, булар:
маълумотларни унинг тили бўйича қидирув;
маълумотларни унинг тури (матн, расм, мусиқа, видео) бўйича қидирув;
маълумотларни унинг жойлашган минтақаси бўйича қидирув;
маълумотларни унинг жойлаштирилган санаси бўйича қидирув;
маълумотларни унинг жойлашган Интернет зонаси бўйича қидирув;
маълумотларни хавфсиз қидирув.
Расмлар маълумотларнинг график ёки тасвир кўриниши ҳисобланади. Интернет тармоғида график маълумотларнинг кўплаб турлари учрайди, яъни: чизма (вектор), фото (растр), ҳаракатланувчи (анимасия) ҳамда сиқилган расмлар. Бундай график маълумотлар таркибида матнли ахборот мавжуд бўлмайди. Шундан кўриниб турибдики, демак расм кўринишидаги маълумотлар устида фақатгина унинг номи ёки тури бўйича қидирув олиб бориш мумкин. Кўпгина интернет қидирув тизимлари график ёки тасвир кўринишидаги маълумотларни қидириш учун алоҳида бўлимга эга бўлиб, бу бўлим орқали ихтиёрий турдаги расмларни уларнинг номлари бўйича қидирувни амалга ошириш мумкин. Масалан, қуйидаги расмга шундай қидирув тизимларининг бири тасвирланган.

1-расм. Тасвирларни қидириш.

Интернет тамоғида матнли ёки расм кўринишидаги маълумотлардан ташқари мусиқа ва видео маълумотларнинг ҳам кўплаб манбалари мавжуд. Интернет тармоғи орқали ҳар бир фойдаланувчи мусиқа эшитиши, радио тинглаши, теледастурлар ёки видеофильмларни томоша қилиши мумкин. Интернет орқали радиоэшиттириш ва теледастурлар намойиши маълум, ушбу турдаги хизматларни тақдим этувчи тизимлар (серверлар) томонидан амалга оширилади. Интернет орқали радио тинглаш ёки телекўрсатувни томоша қилиш учун ушбу тизимга боғланишни ўзи кифоядир. Аммо мусиқа ва фильмлар Интернет тармоғига уланган компьютерларда алоҳида материал кўринишида сақланади. Уларни тинглаш, томоша қилиш ёки компьютерга кўчириб олиш учун аввало кераклигини қидириб топиш зарур.
Мусиқа ва видео материаллари устида ҳам график (расм) материаллар каби унинг номи ёки изоҳи бўйича қидирув олиб бориш мумкин. Бунда мусиқа ва фильмларни қидириб топиш учун қидирув тизими майдонига материалнинг номи ёки унинг изоҳига тааллуқли бирор жумла киритилади ва қидирув тизими ишга туширилади. Шундан сўнг қидирув тизими томонидан киритилган жумлага мос келувчи мусиқа ва видео материаллар жойлашган веб-сайтларнинг рўйхати шакллантирилади. Рўйхатдаги веб-сайтлар фойдаланувчи томонидан бирин - кетин кўриб чиқилади ва керакли материаллар компьютерга сақлаб олинади.
WWW.УЗ - бу барча фойдаланувчилар учун юртимизнинг Интернет тармоғидаги миллий сегменти ахборотларидан қулай тарзда фойдаланиш имкониятини берувчи тизимдир. Миллий ахборот-қидирув тизимини ривожлантириш ишлари ахборот ва компьютер технологияларини ривожлантириш ва жорий этиш УЗИНФОCОМ Маркази томонидан олиб борилади. Миллий ахборот-қидирув тизимининг асосий хусусиятларидан бири унинг кўп тилли ахборот қидируви (русча, ўзбекча) ва бошқа миллий ахборот тизимлари ва маълумот омборлари билан ўзаро ишлай олишидадир.
WWW.УЗ Интернет тармоғи фойдаланувчиларига миллий сигментда жойлашган веб-сайтлар бўйича қидирув хизматини тақдим этади ва қидирувни веб-сайт манзили ва ички маълумотлари бўйича олиб бориши мумкин. Бу эса фойдаланувчига керакли бўлган ахборотни самарали қидириш ва топиш имкониятини беради.
Бундан ташқари, шу WWW.УЗ қидирув тизими Интернет ресурслари (веб-сайтлари) каталогини ва веб-сайтлар рейтинги юритади, сайтлар бўйича жамланган статистик маълумотларни тўплайди ҳамда ахборот технологияари соҳасидаги янгиликлар ва мақолаларни ёритиб боради.
WWW.УЗ “Каталог” бўлими - Интернет тармоғида очиқ ҳолда жойлашган, Ўзбекистон Республикасига алоқадор бўлган, рўйхатга олинган, изоҳлари келтирилган ва каталог мавзулари бўйича сараланган веб-сайтлар тўплами.
WWW.УЗ каталоги фойдаланувчилари ўзларига керак бўлган сайтни мавзулар бўйича (Иқтисод, ОАВ, Маданият ва бошқалар) қидириш орқали тезроқ топишлари мумкин. Каталог ҳар куни қидирув тизимининг фаол фойдаланувчилари томонидан янги сайтлар билан бойитиб борилади.
Шу билан бирга WWW.УЗнинг ҳар бир фойдаланувчиси “Топ-рейтинг” бўлимига кириб, барча рўйхатга олинган сайтлар рейтингини кўриши, “Жамланган статистика” бўлимида эса уларнинг статистикаси билан танишиб чиқиши мумкин.

2-расм. WWW.УЗ миллий қидирув тизими.
Интернет тармоғи йирик маълумотлар омбори ҳисобланади. Ундан керакли маълумотларни қидириб топиш фойдаланувчининг олдига қўйилган энг асосий масалалардан биридир. Бундай ҳолларда йирик маълумотлар омборидан керакли маълумотларни қидириб топишда ахборот-қидирув тизимлари муҳим аҳамиятга эга. Интернет тармоғида бундай тизимларнинг кўплаб турларини учратиш мумкин. Булардан Гоогле, Рамблер, Яндех, Яҳоо тизимлари ўзбек, рус ва инглиз тилларида қидирувни олиб борадиган энг машҳурлари ҳисобланади.

ҳттп: //www. рамблер. ру

3-расм. Рамблер қидирув тизими.

ҳттп: //www. яндех. cом

4-расм. Яндех қидирув тизими.

иттп://www.ваҳоо.cом

5-расм. Яҳоо қидирув тизими.

Локал тармоғида ишлаш асослари. Локал тармоқда ишашнинг асосий афзаллиги қуйидагича: кўп марта фойдаланиладиган режимда дастурли модем, принтерлар тармоғидаги дискларнинг умумий ресурслардан ва ҳамма кириши мумкин бўлган дискда сақланувчи маълумотлардан фойдаланиш, шунингдек, бир компьютердан бошбиасига ахборот узатиш имконияти. Файл серверли локал тармоқда ишлашнинг асосий афзалликларни санаб ўтамиз.
Шахсий умумий фойдаланувчи маълумотларни файлли - серверда сақлаш имкониятининг мавжудлиги. Шу бойис умумий фойдаланиладиган маълумотлар устида бир вабитда бир неча фойдаланувчи ишлай олади. (Матнлар, электрон жадвал ва маълумотлар базасини кўриб чиқиш, щқиш), Нет Wаре воситасида файл ва каталоглар даражасидаги маълумотлар кўп томонлама химоя қилинади; умумий маълумотларнинг Excel, Access каби тармоқли амалий дастурланган махсулотлар билан яратилади. Айни пайтда дастурда белгиланган кириш учун чегара тармоқ операсион тизими орқали щматилган чегара доирасида бўлади.
Кўпгина фойдаланувчилар учун зарур бўладиган дастурли воситани доимий сақлаш имконияти: У ягана нусхада файл- сервер дискида бўлади. Шуни кайд этамизки, дастурли воситани бундай сақлаш фойдаланувчи учун илк иш усулларини бщзмайди. кўпгина фойдаланувчилар учун зарур бўлган дастурли воситага авволо матн ва график тахрирловчи, электрон жаваллар, маълумотлар базасини бошбиариш тизими ва бошбиалар киради. Кўрсатилган имкониятлар орқали биуйдаги ишларни бажариш мумкин: Ишчи станцияларининг локал дискни дастурланган воситаларни сақлашдан озод қилиш ҳисобига ташқи хотирадан унумли фойдаланиш; тармоқ операсион тизим химоя воситаси билан дастурли маҳсулотларни ишончли сақлаш; дастурли махсулотлдарни ишлашга лаёкатли ахволда ишлаб туришни ва уларни янгилашни соддалаштириш, чунки улар файл-серверда бир нусхада сақланади.
Тармоқнинг барча компьютерлар щртасида ахборот алмашиш. Айни пайтда тармоқдан фойдаланувчилар щртасида диалог сақланади, шунингдек электрон почта ишини ташкил этиш имконияти таъминланади.
Бир ёки бир қанча умумтармоқ принтерларида тармоқдаги барча фойдаланувчиларнинг бир вақтда ёзиши. Бу пайтда қуйидаги оминлар таъминланади: ҳар бир фойдаланувчининг тармоқ принтерига кира олиши;
Кучли ва сифатли принтердан фойдаланиш имконияти (малакасиз муомиладан химояланган холда); дастурли махсулотлар сифатида босиши Уктувчи компьютерида бажарилган ишларни ўқувчилар компьютерида кўрсатиш; уктувчининг компьютер мониторида ўқувчилар компьютерлари экранларини акс эттириш орқали ўқувчилар бажарадиган ишларни назорат қилиш.
Глобал тармоқнинг ягона коммуникасияси бўлганда локал тармоқнинг ҳар қандай компьютеридан глобал тармоқ ресурсларига киришни таъминлаш.
Энди эса бевосита локал тармоққа кириш ва ундан фаойдаланиш усулларини кўриб ўтайлик. Тармоққа кириш учун ишчи столда жойлашган “Сетевое окружение” ёрлиғини устига сичқончани олиб келиб чап тугмачасини икки марта босамиз. Натижада қуйидаги мулоқот ойнаси пайдо бўлади.

6-расм. “Сетевое окружение” мулоқот ойнаси.

Ушбу мулоқот ойнасининг чап қисмида жойлашган “Отабразит компьютерби рабочей гуруппби” буйруғини танлаймиз. Натижада компьютеримиз жойлашган ишчи гуруҳдаги компьютерлар рўйҳати кўринади.

7-расм. Ишчи гуруҳдаги компьютерлар.

Агар биз мана шу ишчи гуруҳда жойлашган бирор бир компьютерга кирмоқчи бўлсак компьютер номи устига келиб сичқончани чап тугмачасини икки марта чертамиз. Натижада ана шу компьютерда доступ берилган папкалар рўйхати пайдо бўлади. Лекин шу ўринда шуни ҳам эслатиб ўтиш мумкинки агар тармоққа киришга пароль қўйилган бўлса калит сўзларни киритиш учун сўров ойнаси пайдо бўлади. Калит сўзларни киритиб бўлганимиздан кейин “ОК” тугмачасини босамиз.

Агар биз тармоқдаги бошқа бир ишчи гуруҳдаги компьютерга кирмоқчи бўлсак юқоридаги мулоқот ойнанинг “Другие места” бўлимидан “Microsoft Windows Нетwорк” буйруғини танлашимиз керак бўлади. Ушбу буйруқни босганимиздан сўнг тармоқда мавжуд бўлган барча ишчи гуруҳлар рўйҳати пайдо бўлади.
Мисол тариқасида баъзи бир ишчи гуруҳлар тўғрисида тўхталиб ўтамиз.
-Арм - институт ахборот ресурс маркази компьютерлари жойлашган;
-Бош - институт бошқарув бўлимида жойлашган компьютерлар жой олган;
-Фарпи - сервер компьютер;
-Масофа_талим - институт масовий таълим маркази ва мультимедия марказида жойлашган компьютерлар жойлашган.
Энди эса ана шу ишчи гуруҳлардан баъзи бирларига киришни кўриб ўтайлик. Ахборот ресурс маркази бош компьютерига тармоқ орқали кириб у ерга ихтиёрий бирор бир маълумотни ташлашни кўриб ўтамиз. Бунинг учун “Арм” ишчи гуруҳи устига сичқончани кўрсаткичини олиб келиб чап тугмачасини икки марта босамиз.
Натижада ана шу ишчи гуруҳда жойлашган компьютерлар рўйхати пайдо бўлади. Биз ушбу рўйхатдан ўзимизга керакли бўлган компьютерни танлаймиз ва чап тугмачани икки марта босамиз. Натижада танлаган компьютеримиздаги рухсат этилган папкалар рўйхати пайдо бўлади. Биз “Инбох” номли папкага кирайлик.
Бунинг учун устига келиб сичқончани чап тугмачасини икки марта босамиз. Шунинг билан ишчи майдонда “Инбох” папкасининг ичида жойлашган барча файл ва каталоглар рўйхати намаён бўлади. Агар ҳоҳласак бу ердан ихтиёрий файл ёки каталогни ўзимизнинг компьютерга кўчириб олишимиз ёки шу ернинг ўзида очиб ўқиб кўришимиз мумкин бўлади. Бундан ташқари агар папкага рухсат тўлиқ берилган бўлса биз ўзимизда мавжуд бўлган маълумотларни кўчириб ўтказишимиз ҳам мумкин бўлади.
Локал тармоқдаги ихтиёрий бошқа компьютерга кириш ҳам юқоридаги каби амалга оширилади.
Локал тармоқдаги ихтиёрий компьютерга киришнинг юқоридагидан ташқари бошқа бир неча усуллари ҳам бор. Шулардан бири ИП адрес ёки тармоқдаги номи бўйича кириш. ИП адрес бўйича локал тармоқдаги бирор бир компьютерга кириш учун “Вбиполнит” таклиф қаторига (ёки мой компьютер манзил қаторига) ўша компьютернинг ИП адреси иккита слешдан (йўл белгиси - \\) сўнг ёзилади ва “ОК” тугмачаси босилади. Масалан: \\192.168.10.206. ИП адрес бўйича киришдан олдин ўша компьютерни ИП адресини билишни талаб қилади. Бизнинг институтимиз сервери ИП адреси \\192.168.10.10. Институтимиз ИП адреслари тўғрисида яна қўшимча қилиб шуни айтишимиз мумкинки 192.168.10. - қисмигача барча компьютерларда бир хил. Фақатгина охирги қисми билан фарқланади.
Тармоқдаги ном бўйича мурожот қилиш ҳам деярли ИП адрес бўйича мурожот қилиш билан бир хил. Фақат иккита слешдан сўнг ИП адрес эмас, балки унинг тармоқдаги номи ёзилади. Масалан: \\Нотебоок устоз ёки \\Фарпи сервер. Локал тармоқда ишлаш жараёнида фойдаланувчи ўзига қулай бўлган усуллардан фойдаланиши мумкин. Лекин шу ўринда юқоридаги кириш усулларини бир биридан фарқлари ва устунлари тўғрисида ҳам тўхталиб ўтиш жоиз.уСетевое окружение” иловаси бўйича тармоққа киришда бироз секинроқ юкланиши мумкин. Бунинг ўзига ҳос сабаби бор албатта. Яъни ушбу ҳолатда ишлаётган компьютеримиз тармоқда жойлашган барча компьютерларни кўришга ҳаракат қилади. ИП адрес бўйича ёки ном бўйича киришда айнан битта компьютерни ўзига мурожат қилади ҳолос.
КОМПЬЮТЕР ТАРМОҚЛАРИ ВА УЛАРДА ИШЛАШ АСОСЛАРИ 
Ҳозирги кунда компьютерларни ягона тармоққа улаб, улар о Ъртасида маълумот алмашишни ташкил этиш мумкин, Хўш, тармоқнинг ўзи нима? Унинг қандай турлари бор? Интер­нет, интранет, электрон алоқа каби тушунчалар нимани англатиши, уларнинг техник, дастурий, ахборотли таъминотини нималар ташкил қилиши, уларнинг яратилиши ва ишлаши, аҳамиятини англаш ҳамда бевосита ишлай олиш ко Ъникмаларига эга бўлиш ҳозирги жамиятнинг ҳар бир аъзоси учун муҳимдир. Ушбу бобда мазкур тушунчалар ҳақида атрофлича флкр юритилади, 
Компьютер тармоқлари 
Компьютердан турли масалаларни ҳал қилишда фойдаланиш мумкин. Ахборот алмашиш учун магнит ва компакт дисклардан фойдаланиш ёки бошқа компьютерлар билан умумий тармоққа уланиш керак бўлади.
Компьютер (инг . cомпьютер - ҳисоблайман), ЭҲМ (Электрон Ҳисоблаш Машинаси) - олдиндан берилган дастур (программа) боʻйича ишлайдиган автоматик қурилма. Электрон ҳисоблаш машинаси (ЭҲМ) билан бир хилдаги атама.
Компьютерларнинг ўзаро ахборот алмашиш имкониятларини берувчи қурилмалар мажмуйига компьютер тармоқлари дейилади.
Тармоқнинг асосий имкониятлари тармоққа уланган компьютерлар ва ахборот ашёларига боғлиқ 

Ахборот ашёлари деганда архив, кутубхона, фондлар, маълумотлар омбори ва бошқа ахборот тизимларидаги ҳужжатлар йиғиндиси тушунилади.

Тармоқдаги компьютерларда сақланаётган ахборот ашёларига ушбу тармоққа уланган бошқа компьютерлар ёрдамида кириш мумкин. Компьютерларни тармоққа улаш усуллари кўрсатилган.
Компьютерлар сонига қараб, тармоқлар локал, минтақавий ва глобал тармоқларга бўлинади. 

Локал тармоқлар бир бинода ёки бир-бирига яқин биноларда жойлашган компьютерларда ўзаро ахборот алмашиш имконини берувчи тармоқ ҳисобланади.

Бундай тармоқларда ахборот алмашиниш алоқа кАбеллари (баъзан тельефон тизими ёки радиоканал) орқали амалга оширилади. Бунда фойдаланувчилар тармоққа уланган компьютерлардаги маълумотларни биргаликда қайта ишлаш ва маълумотларни айирбошлаш ва дастур, чоп этиш қурилмаси, модем ва бошқа қурилмалардан биргаликда Ибйдаланиш имкониятига эга бўлишади.
Дастур - 1) бирон-бир фаолият, ишнинг мазмуни ва режаси; 2) сиёсий партиялар, ташкилотлар, алоҳида арбоблар фаолиятининг асосий қоидалари ва мақсадлари баёни; 3) оʻқув фани мазмунининг қисқача изоҳи; 4) театр, концертлар ва б.
Шунинг учун, биттадан кўп компьютерга эга бўлган фирмалар ўз компьютерларини локал тармоққа бирлаштиради.
Локал тармоқда компьютерлар орасидаги масофа яқин бўлганлиги боис, тельефон каналларидан фойдаланмасдан ахборотни узатиш тезлигини ошириш мумкин.
Локал тармоқда ахборотни узатиш учун ахборотни маршрутлаш ва селекциялаш лозим бўлади. 

Маршрутлаш бу — керакли манзилга ахборот блокини узатиш ёълини аниқлаш жараёнидир. 

Селекциялаш — тегишли манзиЖдаги ахборотни саралаш демакдир.
Локал тармоқлар ахборотни маршрутлаш ва селекциялаш усули бўйича икки синфга ажратилади.
Локал тармоқлар селекциялаш орқали ахборотни бир абонент тизимидан бошқа тизимга узатишни таъминлайди.
Ишчи тизимлар катта миқдордаги маълумотни сақлаш, излаш, мураккаб ҳисоблашлар, моделлаштириш, дастурий таъминотни ривожлантиришга хизмат қилади.
Маъмурият тизимлари тармоқни бошқаради. Коммуникацион тизимлар абонент тизимлар орасида ахборотларни узатиш учун маршрутлаш ва боғланишларни коммутация қилиш вазифасини бажаради. 

Минтақавий тармоқ— бирор туман, вилоят ёки республика миқёсидаги компьютерларни ўзида мужассамлаштирган тармоқ.

Вилоят - маʼмурий-ҳудудий бирлик. Оʻрта асрлардан маʼлум. Шарқнинг айрим мамлакатлари (Афгʻонистон, Туркия ва бошқа), шунингдек Оʻрта Осиё хонликлари вилоятларга боʻлинган. 1924-йил шоʻролар оʻтказган миллий-давлат чегараланиши арафасида Туркистон АССР 6 В.
Республика (лот. республиcа, рес - иш ва публиcус - ижтимоий, умумхалқ) - давлат бошқаруви шакли, унда бар ча давлат ҳокимияти органлари сайлаб қоʻйилади ёки умуммиллий ваколатли муассасалар (парламентлар) томонидан шакллантирилади, фуқаролар эса шахсий ва сиёсий ҳуқуқларга эга боʻладилар.
Бундай тармода бир нечта марказлашган (яъни локал тармоқларни бирлаштирувчи) жуда қуwатли серверлар мавжуд бўлади ва бундай серверлар ўртасидаги ахборот алоқа кАбели, оптик толали ёки сунъий ёълдош радиоалоқа каналлари ёрдамида узатилади.

Глобал тармоқ— дунёнинг ихтиёрий давлатидаги компьютер­ларни ўзида бирлаштириш имконига эга бўлган тармоқ. Бу тармоқ интернет (Интернет) деб ҳам юритилади.

Интернет билан бирга «интранет» тушунчаси ҳам ишлатилади.

Интранет— бу интернет технологияси, дастур таъминоти ва баённомалари асосида ташкил этилган, маълумотлар омбори ва электрон жадваллар билан жамоа бўлиб ишлаш имконини берувчи корхона ёки ташкилот миқёсидаги янги ахборот муҳитини таш­кил этувчи компьютер тармоғидир.

Интранет бошқа компьютер тармоқларидан қуйидаги жиҳати билан фарқланади: бир ёки бир нечта сервердан ташкил топган тармоқ мижози ундаги маълумотлардан фойдаланиш учун уларнинг қайси серверда, қайси каталогда, қандай ном билан сақланаётганлигини, уларга кириш усул ва шартларини билиши зарур бўлади.
Интернетда эса бундай ноқулайликларнинг олди олинган бўлиб, унинг фойдаланувчиси бундай маълумотларни билиши шарт эмас. Бундан ташқари, интернет тармоғида мавжуд бўлган барча элек­трон ҳужжатлар ва маълумотлар омборини гипербоғланишлар ёр­дамида ўзаро боғлаб, ягона ахборот муҳити қуриш, унда қулай ахборот қидирув тизимларини ташкил этиш мумкин бўлади. 
Тармоқларнинг техник воситалари