Kompleks birikmalar kimyosi

Kompleks birikmalar ishtirokidagi almashinish reaksiyalari.
Geksatsianoferrat (II) mis (II) ni olish. 0,5-1,0 ml mis (II) sulfat eritmasi solingan probirkaga bir xil hajmdagi kaliy geksasianoferrat (II) eritmasi (sariq qon tuzi) qo'shing. Qizil-jigarrang cho'kma hosil bo'ladi. Mis (II) geksasiyanoferrat (II) quyidagi tenglama bo'yicha hosil bo'ladi:
2CuSO₄ + K₄[Fe(CN)₆] = Cu₂[Fe(CN)₆]↓ + 2K₂SO₄.
Berlin lazuri va Turnbull ko’ki olish. Ikki probirkaga 1-2 ml FeCl₃ eritmasi va FeSO₄ eritmasidan quying. FeCl₃ solingan probirkaga bir necha tomchi kaliy geksatsianoferrat (II) eritmasidan (sariq qon tuzi) soling. Tarixiy nomi Berlin lazuri bo'lgan geksasiyanoferrat kompleksining shakllanishi tufayli quyuq ko'k rangning paydo bo'lishini kuzatamiz:
K₄[Fe(CN)₆] + FeCl₃ = KFe^III,II[Fe^II,III(CN)₆]↓ + 3KCl.
Huddi shunday ko'k rang, shuningdek, temir (II) sulfat eritmasi va ularning o'zaro ta'siri bilan probirkaga bir necha tomchi kaliy geksatsianoferrat (III) (qizil qon tuzi) qo'shilishi bilan ham olinadi:
K₃[Fe(CN)₆] + FeSO₄ = KFe^II,III[Fe^III,II(CN)₆]↓ + K₂SO₄.
Qizil qon tuzi va temir tuzining o'zaro ta'siri mahsulotiga turnbull ko'k deyiladi. Ma'lumki, hosil bo'lgan kompleks birikmalarda kompleksning ikkita shakli o'rtasida muvozanat mavjud:
KFe^III[Fe^II(CN)₆] ↔ KFe^II[Fe^III(CN)₆].
Ikkala murakkab birikma ham, aslida, bir xil modda bo'lishiga qaramay, birinchi va ikkinchi reaktsiyalar mahsulotlari tarixan turli nomlarga ega. Ikkala probirkaning tarkibiga bir necha tomchi natriy yoki kaliy gidroksid eritmasi qo'shilsa, temir (III) metagidroksidning cho'kishi tufayli qorayish kuzatiladi:
KFe[Fe(CN)₆] + 3KOH = FeO(OH)↓ + K₄[Fe(CN)₆] + H₂O.

Asosiy va qo’shimcha o’quv adabiyotlar hamda axborot manbalari.