"Kompyuter injiniring" fakulteti "Kompyuter tizimlari" kafedrasi "Kompyuter arxitekturasi” fanidan Mavzu: Kesh, Bios, Virtual xotiralarning vazifalalari va ularning Operatsion tizimdagi vazifasi

BIOS Doimiy xotira 
BIOS(Basic Input Output System) — asosiy kiritish-chiqarish 
tizimi bo‘lib, onaplatada alohida chip sifatida ishlaydi. Bu chipning 
vazifasi kompyuter va operatsion tizimni bir-biriga bog‘lashdan iborat. 
Har safar kompyuter yoqilganda dastlab BIOS ishlaydi, kompyuter 
uskunalari parametrlarini tekshiradi va operatsion tizim yuklanuvchi 
fayliga(dasturiga) o‘z ishini beradi.
BIOS 2 ta programma va apparat simlari o’rtasidagi bog’lovchi 
hisoblanadi. 
Kiritiah-chiqarish 
sistemalarda ba’zaviy asiosi bu 
kombinattsiyalash bioslar va qiymatlar uchun yuklanadiga drayverlardir. 
Biosning bir qismi ona platadagi mikrosxemaga joylashadi va u Firmware 
deb nomlanadi. (Aynan mana shu mikrosxemalar foydalanuvchi biosni 
kompyuterdan apparat qismiga kiritadi. 
Ko’plab yillar davomida bu dastur hamkor etaloni hisoblanib ko’plab 
firmalar maxsulati bilan tenglamalardi. Toza xotira uyi “va” qoramshiq 
metodi bo’yicha IBM BIOS ni PH firmasi birinchi bo’lib ishlab chiqargan. 
Kompyuter 
yongandagi 
har 
xil 
yozuvlar 
va 
tovushning 
chiqishi, ROM(Read Only Memory) xotirada yozilgan BIOS’ning ishi. 
2-rasm(Bios xotiraga kirganimizda quyidagicha oyna chiqadi) 

---

BIOS quyidagi vazifalarni bajaradi: 
— kompyuterni faollashtirish, barcha elementlarini boshlang‘ich holatga 
keltirish; 
— kompyuter qurilmalarini dastlabki tekshiruvini amalga oshiradi(POST-
test); 
— kompyuter qurilma qismini dastlabki sozlash ishlarini amalga oshiradi; 
— tizim resurslarini taqsimlaydi; 
— PCI qurilmalarini ro‘yxatdan o‘tkazish va sozlash; 
— operatsion tizimni dastlabki yuklanishini amalga oshiradi(bootmgr); 
— qurilmalarni bir-biri bilan moslashuvini tekshiradi; 
— elektr ta’minotini boshqarish, kompyuterni o‘chirish, uxlash holatiga 
o‘tkazish. 
BIOS’ni to‘g‘ri sozlash, kompyuter ishlashiga ta’sir ko‘rsatadi, 
shuning uchun dastlab shu dasturchani yaxshi o‘rganib olish lozim. Har xil 
turdagi onaplatalar har xil BIOS turlarini ishlatishadi, shuning uchun bitta 
yagona qo‘llanma qilishning iloji yo‘q, lekin asosi baribir bir xil. 
Protsessorlarning turi rivojlangan sari, BIOS sozlashlari ham qiyinlashib 
bormoqda. Bu esa, qo‘shimcha qiyinchiliklar tug‘dirmoqda.