"Kompyuter injiniring" kafedrasi at-servis yo’nalishi 21-06 gurh talabasi Karimov Abdullatifning

Energiya manbasining elektr yurituvchi kuchi. Elektr ta‘minotida elektr energiyasini ishlab chiqarishda issiqlik (TES), atom (AES), gedro elektrostansiyalar (GES) va boshqa elektr qo’rilmalari ishlatiladi. Bu qo’rilmalarda elektromagnit xarakterda bo’lmagan har xil jarayonlar ta‘sirida elektr energiyasi ishlab chiqiladi.
Elektr energiyasi ishlab chiqarishda, fizik jarayonlarining intensivligi "Tashqi kuchlar" yoki maydonlar (elektromagnit emas degan ma‘noda) deb nomlanuvchi kuchlar bilan xarakterlanadi va ifodalanadi.
Tashqi kuchlar va tashqi maydonlarning elektr energiya ishlab chiqarish qobiliyati son jihatdan elektr yurituvchi kuch bilan xarakterlanadi. Elektr yurituvchi kuch (EYUK) manbaning elektr quvvatini tokiga nisbatiga teng.
e(t) p(t) / i(t) (1.7)
O’zgarmas tokda E P / I (1.8)
EYUKni aniqlovchi (1.8) formula kuchlanishni aniqlovchi P(t) = U(t) I(t) formula bilan bir xildir, bu shu kattaliklarni bir birlikda o’lchanishini ( voltlarda o’lchanadi ) bildiradi.
Elektr kuchlanishi va EYUK qarama-qarshi elektr jarayonlarini xarakterlaydi: kuchlanishning musbat qiymati elektr energiyani boshqa tur energiyaga aylanish jarayoniga mos kelsa, EYUK ning musbat qiymati boshqa tur energiyani elektr energiyaga aylanishiga mos keladi.
Fizikaning rivojlanishining boshlanish davrida asosiy elektr energiya manbalari ximiyaviy- galvanik elementlar va akkumulyatorlar bo’lgan, ya‘ni elektr energiya ximiyaviy reaksiya natijasida zaryadlangan zarrachalarning ionlarini ko’chishi natijasida hosil bo’lgan.
Bunday manbalar uchun fizikada EYUK tashqi kuchlar manbada Q musbat zaryadning manfiy qutbdan musbat qutbga kuchishida bajargan ishining (Atashqi) zaryadga nisbati olingan.
E = Atashqi / Q (1.9)