«Kompyuter injiniringi» fakulteti «Kompyuter injiniringi» baǵdarı

Jıllıq aylanba kólemi 1 mlrd sumnan yamasa import
Jıllıq aylanbası 1 mlrd sumnan joqarı bolǵan yamasa import operatsiyaların ámelge asırǵan jalǵız tártip degi isbilermenler dáramat salıǵı hám QBS tólewge ótkeriledi.
JTI QBS hám payda salıǵına ótkende, biz buxgalterni jallawdı yamasa buxgalteriya kompaniyası menen baylanısıwdı máslahát beremiz, sebebi bul eki salıqtı esaplaw júdá qıyın hám olar boyınsha turaqlı túrde salıq dawları kelip shıǵadı.
Qosılǵan baha salıǵı tikkeley bolmaǵan salıq bolıp, yaǵnıy onı salıq tólewshiniń ózi emes, bálki aqırǵı qarıydar tóliydi.
Mısal ushın, zavod qálem islep shıǵaradı jáne bul qálemlerdi dilerlik tarmaǵı arqalı sotadi. Qálemdiń bahası 100 swm + QBS 12%. Zavod qálemlerdiń kótere partiyasın satıwda dilerga 12 swm muǵdarında QBS ótkeredi. Tiykarınan qálemdiń bahası 100 swm, 112 swmga sotilgan, 12 swm farqni zavod mámleket byudjetine tolıqb beredi.
Diler, óz gezeginde, kótere kompaniyalarǵa ruchkalarni 10% ústeme menen sotadi hám soǵan uyqas túrde asırılǵan QBSni ótkeredi, yaǵnıy dilerning bahası 110 swm + 13, 2 swm QBS.
Diler qosılǵan baha salıǵı 12 swm bolǵan ruchka alǵanlıǵı sebepli, ol óziniń QBSni 13, 2 hám 12 swm ortasındaǵı parq retinde esaplab, byudjetke 1, 2 swm tóliydi.
Kótere sawda kompaniyası usaqlap satıw sawda dúkanına ruchkani 130 swm + 15, 6 swm QBS ornına sotadi. Kótere kárxana QBS 13, 2 bolǵan ruchka aldı, 15, 6 swm ótkerdi, byudjetke 2, 4 swm tóliydi.
Usaqlap satıw sawda dúkanı qarıydarǵa ruchkani 160 swm + 19, 2 swm QBS ornına sotadi hám byudjetke 3, 6 swm tóliydi.
Biraq qarıydarda QBSni ótkeriw ushın basqa hesh kim joq hám soǵan uyqas túrde ol juwmaqlawshı qarıydar hám QBS tólewchisiga aylanadı.
Ulıwma alǵanda, bul shınjır qatnasıwshılarınıń hár biri ózi kutgan paydanı aldı hám QBSni bolsa juwmaqlawshı qarıydar tolıqtı. Sol sebepli QBS tikkeley bolmaǵan salıq dep ataladı, ol paydaǵa emes, bálki bahaǵa tásir etedi, sebebi qálem 160 swm bolıwı múmkin edi, lekin ol onı 179, 2 swmga satıp aldı.
Salıq esabatı hár ay keyingi aynıń 20 -kúnine shekem usınıs etiledi, yaǵnıy mart sheshe ushın esabat 20 -aprelgacha tapsırılıwı, salıq bolsa esabat tapsırilgunga shekem tolıqnishi kerek.
JTIlar ushın dáramat salıǵı eki tárepten kórip shıǵilıwı múmkin. Standart esaplaw tómendegi formula boyınsha ámelge asıriladı :
Dáramat — Qárejetler + Chegirib taslanmaytuǵın ǵárejetler = Salıq bazası
Salıq bazası x Salıq stavkası = Payda salıǵı
Bir qarawda esaplaw júdá ápiwayı, biraq kóp tartıslar hám kelispewshilikler chegirib taslanmaytuǵın ǵárejetler bóliminden kelip shıǵadı. Chegirib taslanmaytuǵın ǵárejetler kompaniya tárepinen ámelge asırılǵan, biraq zárúr bolmaǵan ǵárejetler bolıp tabıladı. Mısalı, járiymalar, artıqsha komandirovka aqshası, qayırqomlıq.
JTIlar ushın payda salıǵı ápiwayılastırılgan usılda talay ańsat esaplanadı.
Salıq salınatuǵın baza jalpı dáramattıń 25% muǵdarında esaplanadı hám salıq stavkasına kóbeytiriledi.
Bul usıl joqarı dárejedegi marjinallikka iye bolǵanlar, mısalı xizmet kórsetiw salasındaǵı kompaniyalar ushın paydalı boladı.
Salıq esabatı hár sherekte keyingi aynıń 20 -kúnine shekem usınıs etiledi, yaǵnıy birinshi sherek ushın esabat 20 -aprelgacha tapsırılıwı kerek. Salıq esabat tapsırilgunga shekem tolıqnishi kerek.

Juwmaqlaw bolimi

Juwmaqlap aytqanda biz oz biznesimizdi baslamasimizdan aldin jeterlishe bilimge iye boliwimiz kerek. Isbilermenlik rawajlanip atirgan taraw bolganliqtan jana shigip atirgan nizamliqlar menen de tanis boliwimiz kerek. Xarji maseleri biznestin en qawipli bolgan bolimi bolganliqtan itibar menen qaraw kerek. Biznesti baslap atirgan isimizdi qansha qarji ketedi qansha waqitta payda ala alamiz, kreditti qaytip alsaq boladi siyaqli bilimlerge iye bolamiz. Sonda gana isbilermennin qarjilari boyinsha maseleleri bolmaydi.

Paydalanilgan adebiyatlar

1. 
   O’zbekistan Respublikasi Prezidentinin’ “Mikrofirmalar ha’m kishi ka’rxanalar rawjanlaniwin rag’batlantirish barasindag’i qosimsha shara-ta’dbirleri tuwrisindag’i” 2005 jil 20 iyundag’i PF-3620-sanli pa’rmani. Xabarnama jurnali, 2005 jil,2-san.
   
2. 
   Karimov I.A. Erishilgan yutuqlarni mustahkamlab, yangi marralar sari izchil harakat qilishimiz lozim. //Xalq so’zi gazetasi, 2006 yil 11-fevral.
   
3. 
   Qosimova M.S., Xodiev B,Yu., Samadov A.N., Muxitdinova U.S., Kichik biznesni basqariw. O’quv qo’llanma. -T.: O’qituvchi, 2003.