«Kompyuter injiniringi» fakulteti «Kompyuter injiniringi» baǵdarı

Tiykargi bolim
Jeńillikli kreditler jas isbilermenlerge barlıq baǵdardaǵı investitsion joybarlar ushın ajratıladı :

• 
  mıywe-palız eginleri hám awıl xojalıǵı ónimlerin tereń qayta islew, saqlaw hám qadaqlaw;
  
• 
  toqımashılıq, ayaq kiyim hám sherim-galantereya;
  
• 
  ximiya, farmacevtika ;
  
• 
  azıq-awqat;
  
• 
  elektrotexnika sanaatı, mashinasazlik, zamanagóy qurılıs materialları ;
  
• 
  ónermentshilik hám de informacion-kommunikaciya texnologiyaları.
  

Jas isbilermenlerdi qollap-quwatlaw fondı qarjları esabınan ajratılatuǵın bul kreditler 100 mıń AQSH dollarıǵa shekem 7 jıl múddetke, 7 procent stavkada (shet el valyuta ushın 3 procent) beriledi. Eger investitsiya joybarları ma`nisi 100 mıń AQSH dolları ekvivalentinen ótse, asqan bólegi ushın da kredit alıw múmkin. Bunda kreditler kommerciya bankleri tárepinen ulıwma tártipte usınıs etiledi.
Girew
Kredit boyınsha tómendegilerdi girew támiynatı retinde keltirilishi múmkin:

• 
  Isbilermenlik iskerligin qollap-quwatlaw mámleket fondı tárepinen investitsion joybarlar ushın ajıratılǵan kreditler boyınsha kredit summasınıń 50 procentige shekem, biraq 500 mln sumnan aspaǵan muǵdarda kepil adamlıq beriledi;
  
• 
  Qamsızlandırıw shólkemleri tárepinen jıllıq 2 procent stavkasında kreditni qaytmaslik xaterinen qamsızlandırılatuǵın polis usınıs etedi.
  

Eger kredit alıwshınıń salıq hám de aldınǵı dúzilgen kredit shártnamaları boyınsha múddeti ótkerip jiberilgen qarızdarlıǵı bolsa, kreditler támiynatı boyınsha kepil adamlıq hám qamsızlandırıw polisine berilmeydi. Bul jaǵdayda, kredit ushın basqa támiynat túrlerin usınıw zárúr boladı.
Jas isbilermenlerge óz iskerligin ámelge asırıw ushın jay hám imaratlardan paydalanıw boyınsha da jeńillikler bar.
Bunda bos jay hám imaratlar mámleket kóshpes múlkinen paydalanǵanlik ushın belgilenetuǵın ijara tólewiniń eń kem muǵdarınan aspaǵan stavkalarında ijaraga beriledi. Keyinirek jay yamasa imaratlardı óz balansında aktiv retinde kóriwdi qáleytuǵın jas isbilermenler lizing tiykarında ımaratlardı satıp alıw múmkinshiligine iye.
Lizing tiykarında ımaratlar neshe procent tiykarında usınıs etiledi?
Kommerciya bankleri tárepinen jas isbilermenlik subektleri ımaratlardı lizing tiykarında beriw milliy valyutada jıllıq 14 procent stavkasında ámelge asıriladı. Bunda jay ma`nisiniń 10 procenti isbilermen tárepinen baslanǵısh tólew retinde tolıqnadı.
Bunnan tısqarı, “jaslar dápteri”ga kiritilgen isbilermenlerge tómendegi jeńillikler jaratılǵan :

• 
  Isbilermenlik ushın zárúr ásbap -úskeneler hám miynet quralların satıp alıw maqsetinde bazalıq esaplaw muǵdarınıń 40 teńdeyine shekem subsidiya ajratıladı ;
  
• 
  Dıyxan xojalıǵı iskerligi menen shuǵıllanıwda urıwlıqlar hám nállerdi satıp alıw ushın bazalıq esaplaw muǵdarınıń 8 teńdeyine shekem subsidiya ajratıladı ;
  
• 
  Jas isbilermenler jay hám imaratlardı kireyge alǵan bolsa, bir jıllıq ijara ǵárejetleriniń 30 procenti - biraq kópi menen 7, 35 mln swmgacha (BHM dıń 25 esesi) kompensatsiya etiledi.
  

Ózbekstanda salıqqa tartıw eki bólekke bólinedi: ápiwayılastırılgan hám uliwmalastirilgan.

Ápiwayılastırılgan salıqqa tartıw sisteması tómendegilerdi óz ishine aladı :

• 
  qatań belgilengen muǵdarda fizikalıq shaxslardan alınatuǵın dáramat salıǵı ;
  
• 
  qatań belgilengen salıq.
  

Uliwmalastirilgan salıq sistemasına tómendegiler kiredi:

• 
  payda salıǵı ;
  
• 
  qosılǵan baha salıǵı (QBS)
  
• 
  Mıynet haqı hám resurs salıqların da bólek ajıratıp kórsetiw múmkin.
  

Jalǵız tártipdegi isbilermen (JTI) xızmetkerlerdi jallawda mıynet haqı salıqların tóliydi. Olarǵa tómendegiler kiredi:

• 
  fizikalıq shaxslardan alınatuǵın dáramat salıǵı (JShDS);
  
• 
  social salıq.
  

JTI resurslar ámeldegi bolǵanda fizikalıq shaxs retinde tómendegi salıqların tóliydi:

• 
  buyım-múlk salıǵı ;
  
• 
  jer salıǵı ;
  
• 
  suw resurslarınan paydalanǵanlik ushın salıq.
  

Salıqlar boyınsha ulıwma keste tomende keltirilgen:

Atı	Jıllıq tavar aylanbası 100 mln swmgacha	Jıllıq tavar aylanbası 100 mlndan 1 mlrd swmgacha	Jıllıq tavar aylanbası 1 mlrd sumnan yamasa import
Social salıq	jılına 1 BHM
Belgilengen muǵdarda yamasa deklaratsiya boyınsha JShDS	awa	joq	joq
Aylanbadan alınatuǵın yamasa qatań belgilengen salıq	joq	awa	joq
Payda saligi	iqtiyariy	iqtiyariy	awa
QQS	iqtiyariy	iqtiyariy	awa
Xızmetker ushın social salıq	jılına 1 BHM
Xızmetker ushın jeke payda salıǵı	mıynet haqınan 12%
Buyım-múlk salıǵı	Resurslar bar bolganda

JTIni salıqqa tartıw
Jalǵız tártip degi isbilermenler ushın jıllıq aylanba kólemine qaray bir neshe túrdegi salıqlar názerde tutılǵan.

Itibar beriń, JTI jıllıq aylanbasınan qaramastan, ayına 1 BHM muǵdarında social salıq tóliydi. Jıllıq tabar aylanbasınıń kólemi 100 mln swmmaga shekem

Bunday halda, JTIga eki salıqtan birin tańlaw usınıs etiledi: belgilengen muǵdarda yamasa deklaratsiya boyınsha JShDS.

Qatań belgilengen muǵdarlarda JShDS — hár ay toleniwi kerek bolǵan qatań belgilengen salıq muǵdarı esaplanadı. Salıq muǵdarı iskerlik túri hám geografiyalıq jaylasıwına baylanıslı.

№	Iskerlik túri	Aylıq salıq stavkaları (swmda)
		Tashkent qalası	Nókis qalası hám wálayat orayları bolǵan qalalar	basqa qalalar	basqa xalıq punktleri
1.	Usaqlap satıw sawda :
	azıq-awqat hám aziq-awqat emes ónimleri menen	825000	660000	330000	220000
	dıyxan bazarlarında awıl xojalıǵı ónimleri menen	275000	165000	110000	55000
	gazetalar, jurnallar hám kitaplar menen	275000	165000	110000	55000
2.	Xojalıq xızmetler	275000	165000	110000	55000
3.	Basqa iskerlik túrleri	250000	165000	110000	55000
4.	Avtomobil transportında júk tasıw xızmetlerin:
	júk kóteriw quwatı 3 tonnaǵa shekem bolǵan júk avtomobilleri ushın	165000
	júk kóteriw quwatı 3 tonnadan artıq bolǵan júk avtomobilleri ushın	250000

Agar JTI bir neshe iskerlik turleri menen shug‘ullanilsa, ol jagdayda har bir iskerlik turi uchun ayriqsha belgilangan miqdorlarda JShDSni to‘leydi. Eki yaki onnan artiq xaliq punktlerinde iskerlik etkende bolsa salıq bul punktler ushın belgilengen eń joqarı stavka boyınsha tolıqnadı.

Salıq tólewi hár aynıń 15-kúnine shekem, yaǵnıy aprel sheshe ushın 15-aprelgacha tolıqnishi kerek. Salıq hám basqa esabatlar usınıs etińmeydi. Esaplardı ǵárezsiz júrgiziw múmkin.Jıllıq tavar aylanbası kólemi 100 mlndan 1 mlrd swmgacha
Bunday halda, YaTTga eki salıqtan birin tańlaw usınıs etiledi: aylanbadan alınatuǵın salıq yamasa qatań belgilengen salıq.
Aylanbadan alınatuǵın salıq ápiwayı tárzde esaplanadı : dáramat x salıq stavkası.
Dáramat retinde tán alınǵan esapbetke alınǵan pul muǵdarı emes, bálki esap -fakturalar yamasa usaqlap satıw sawdada dizimge alınǵan onlayn kassa apparatı dáramatları maǵlıwmatları menen tastıyıqlanǵan tán alınǵan dáramat muǵdarı esaplanadı.
Salıq stavkaları iskerlik túri hám jaylasqan jayına baylanıslı :

№	Saliq tolewshiler	Salıq stavkaları (protsentte)
1.	Ekonomikanıń barlıq tarmaqları daǵı salıq tólewshiler, bunnan 2−6 -bántlerde názerde tutılǵanlar tısqarı	4
2.	Usaqlap satıw sawda salasındaǵı salıq tólewshiler
2.1	Jaylasqan ornina qarap
	100 mıń hám odan artıq xalıqqa iye qalalar	4
	Basqa xaliq punktlerinde	2
	Bariwi qiyin bolgan ham tawli rayonlarda	1
2.2	jaylasqan jayınnan qaramastan, temeki ónimleri realizatsiyasidan tavar aylanbası boyınsha	4
3.	Kótere hám usaqlap satıw dárixana shólkemleri:
	100 mıń hám odan artıq xalıqqa iye qalalar	3
	basqa xalıq punktlerinde	2
	barıw qıyın bolǵan hám tawlıq rayonlarda	1
4.	Awıl xojalıǵı ónimlerin satıp alıw, saralaw, saqlaw hám qabarǵan jerlew menen shuǵıllanatuǵın tayarlaw shólkemleri hám jalǵız tártip degi isbilermenler	4 (tavar aylanbasınan ) yamasa 25 (jalpı dáramattan )
5.	Tovarlar (jumıslar, xızmetler) elektron sawdasın ámelge asırıwshı salıq tólewshiler	2
6.	Birden-bir qatnasıwshısı mayıplıǵı bolǵan adamlardıń jámiyetlik birlespeleri, “Haq niyetli” fondı hám “Ózbekstan Chernobilchilari” assotsiatsiyasi bolǵan hám ulıwma sanında mayıplar, urıs hám 1941−1945-jıllar miynet fronti veteranları 50% ten kem bolmaǵan hám mayıplar, urıs hám 1941−1945-jıllar miynet fronti veteranlarınıń miynetine aqsha tólew fondı ulıwma miynetke aqsha tólew fondining 50% idan kem bolmaǵan salıq tólewshiler	0

Salıq esabatı hár ay keyingi aynıń on besinshi kúnine shekem tapsırıladı, yaǵnıy mart sheshe ushın esabat 15-aprelgacha tapsırılıwı kerek. Salıq esabat tapsırilgunga shekem tolıqnishi kerek.

Aylanbadan alınatuǵın salıq ele jıl dawamında turaqlı birden-bir dáramatqa iye bolmaǵanlar, dáramatqa máwsimdiń tásiri ámeldegi bolǵanlar ushın paydalı bolıp tabıladı.

Qatań belgilengen salıqtı esaplaw júdá ańsat.
Jıllıq tavar aylanbasına qaray tek eki tarif usınıs etiledi:

№	Salıq tólewshiler	Jıllıq salıq stavkaları (mln swm)
1	Jámi tabısı 500 mln sumnan aspaytuǵın salıq tólewshiler	20
2	Jámi tabısı 500 mln sumnan artıq bolǵan salıq tólewshiler	30

Salıq keyingi aynıń on besinshi kúnine shekem hár ayda teń bólimlerde tolıqnadı, yaǵnıy mart sheshe ushın salıq 15-aprelgacha tolıqnishi kerek. Salıq esabatın usınıw shárt emes, lekin buxgalteriya esabın júrgiziw kerek, sebebi bul 1 mlrd swm shegarasın kesip ótiwde hám soǵan uyqas túrde salıqqa tartıwdı ózgertiwde kerek boladı.