Кompyuter tarmaqlari

ТЕМА: КOMPYUTER TARMAQLARI
Reje:

1. Lokal kompyuter tarmag’ı

   
   

2. Regional kompyuter tarmag’ı

   
   

3. Global kompyuter tarmag’ı

   
   

Basqarıwdı aqılg’a muwapıq a’melge asırıwdı sheshiw ushın informatsiya almasıw tezligi ha’m qolaylıg’ı, ha’m sondayaq aminstratsiyanın’ u’zliksiz baylanısta bolıw imkaniyatları a’hmiyetli ha’m aktual bolıp qaladı.

1970-1980 jıllarda usı ma’selelerdi sheshiwde informatsiyanı ‘‘oraylastırılg’an’ qayta islew sistemalarınan paydalanıw ken’ tu’s alg’an edi. U’lken g’a’rejetler talap etiwshi elektron esaplaw mashinalardan oraylasqan usılda paydalanıw da’slep onın’ esaplaw quwatınan oimsiz paydalanıwına da kompyuter resurslarınan paydalanıw imkaniyatlarını' shekleniwine alıp keldi. Qolaberse oraylıq EEM nin’ qandayda bir bo’liminin’ qisqa waqıtta bolsada isten shıg’ıwı putin sistema ushın awır aqıbetlerdi keltirdi. Bul bolsa informatsion sistema paydalanıwshılarının’ barlıqının’ jumısın toqtatıwg’a alıp keldi.
Kishi EEM, mikro EEMler de jeke kompyuterler, serverlerdin’ du’nyag’a keliwi , hamde tarmaq texnologiyalarının’ rawajlanıwı informatsiyalardı jıynaw ha’m qayta islewdin’ jan’a - ”tarmaqlang’an qayta islew’’ texnologiyasın jaratıwg’a tiykar boldı.
Informatsiyalardıi qayta islew tarmaqlang’an sisteması informatsion sistemanın’ sonday bir tu’ri, onda informatsiyalardı qayta islew g’a’rezsiz ra’wishte o’z aldına, lekin o’zara informatsion baylanıs kanalları menen baylanıslı bolg’an kompyuterlerde a’melge asırıladı.
Ko’p mashinalı esaplaw majmuaları- parallel jaylastırılg’an esaplaw mashinaları toparı bolıp, olar arnawlı baylanıs qurılmaları ja’rdeminde birlestirilgen ha’m birgelikte jalg’ız informatsiya –esaplaw protsesin orınlaydı.

Kompyuter (esaplaw) tarmag’ı- baylanıs kanalları ja’rdeminde mag’lıwmatlardı tarmaqlang’an qayta islewdin’ jalg’ız sistemasına jalg’ang’an kompyuterler ha’m terminallar toplamı bolıp, ol ko’p mashinalı birlespenin’ en’ joqarı orması.

Kompyuter tarmag’ı ’’tarmaq abonenti’’, ’’stantsiya’’ ha’m ’’ fizikalıq uzatıw ortalıg’ı‘ kibi ta’rkibiy bo’limlerden du’zilgen.
Tarmaq abonentleri-tarmaqta informatsiyanı ju’zege keltirivshi yaki onı paydalanıwshı ob’ekt. Jeke EEMler, EEM majmuaları, terminallar, sanaat robotları, programmalı boshqaruvlı u’skeneler ha’m sol kabiler tarmaq abonentleri bolıwları mu’mkin. Tarmaqttın’ ha’r bir abonenti stantsiyag’a jalg’anadı.
Stantsiya-informatsiya uzatıw ha’m qabıletiw menen baylanıslı wazıypalardı orınlawshı ob’ekt.
Abonent ha’m stantsiya birgelikte ’’abonent sisteması’’ dep ataladı. Abonentlerin’ o’zara baylanısın sho’lkemlestiriw ushın fizikalıq uzatıw ortalıg’ı bar bolıwı kerek.
Fizikalıq uzatıw ortalıg’ı—elektr, radio yaki basqa signallar ja’rdeminde a’melge asırılatug’ın baylanıs kanalı ha’m mag’lıwmatlardı uzatıw, qabıl qılıw qurılması.
Fizikalıq uzatıw ortalıg’ı negizinde abonent sistemaları ortasında informatsiya uzatıwı ta’miynlewshi kommunikatsion tarmaq sho’lkemlestiiledi. Bunday jaqılasıw har qanday kompyuter tarmag’ın abonent sistemaları ha’m kommunikatsion tarmaq jıyındısı sıpatında ko’riw imkanın beredi.
Abonent sistemalarının’ regional jaylasıwına qarap kompyuter tarmaqların u’sh tiykarg’ı bo’limge ajıratıw mu’mkin.
Lokal tarmaqlar (LAN-Local Area Network) .
Regional tarmaqlar (MAN–Metropolitan Area Network);
Global tarmaqlar (UAN-Uide Area Network);
Lokal kompyuter tarmag’ı onsha u’lken bolmag’an aymaq shegarasında jaylasqan abonentlerdi birlestiredi. Ma’selen , karxanalar, sho’lkemler, firmalar, banklar, ofisler da’rejesindegi kompyuterlerdi o’zara birlestirwshi tarmaqlar lokal kompyuter tarmag’ı quramına kiredi. Ha’zirgi waqıtta lokal esaplaw tarmaqları abonentlerinin’ aymaqlıq jaylasıwı boyınsha qatan’ sheklewler joq. A’dette bunday tarmaqlardin’ shen’beride 2-2,5 km menen sheklenedi.
Regional kompyuter tarmag’ı bir –birinen birqansha uzaq aralıqta jaylasqan kompyuterlerdi ha’m lokal kompyuter tarmaqların o’zara baylanıstıadı. Ol u’lken qala, ekonomikalıq region ha’m mamleket shen’berindegi abonentlerdi o’z ishine alıwı mu’mkin. A’dette, regional esaplaw tarmag’ı abonentleri ortasında aralıq onlap, ju’zlep kilometrdi quraydı.
Global kompyuter tarmaqları tu’rli mamleketler yaki materiklerde jaylasqan abonentlerdi birlestiredi. Bul tarmaq abonentleri ortasındag’ı baylanıs telefon, radiobaylanıs ha’m kosmoslıq baylanıs sisteması negizinde a’melge asırıladı.
Global, regional ha’m lokal kompyuter tarmaqlarının’ birlesiwi ko’ptarmaqlı ierarxiyanı payda etip, du’nyaju’zlik informatsiya resursların birleshtiriw ha’m olardan kollektiv ra’wishte paydalanıw imkaniyatların jaratadı.