"Kompyuter tizimlari" fakulteti "Kompyuter tizimlari " kafedrasi

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT TEXNOLOGIYALARI VA
KOMMUNIKATSIYALARINI RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI


MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI
TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI
SAMARQAND FILIALI



"Kompyuter tizimlari" fakulteti
"Kompyuter tizimlari " kafedrasi

,, Kompyuterni tashkil etilishi (A) “

Guruh: 21-04________
Talaba: __Mehriddinov A.
Rahbar: Axrorov M._______

1. Hisoblang. Keltirilgan amalni ko’rsatilgan sanoq sistemasida bajaring.

1D16 : 816
Buni uchun bizlar turli usul va yo’nalishllardan foydalanamiz. Bu amalning ma'nosi 1D16 sonini 16 lik sistemasidan 10 lik sistemasiga aylantirishni bildiradi.

1D16 sonining qiymatini 10 lik sistemasiga o'tkazish uchun har bir sonning qiymatini 16 ni o'zlashtirish va ularning ko'paytmasini hisoblash kerak.

1D16 soni:

1 x 16^1 + D x 16^0 = 16 + 13 = 29

Demak, 1D16 soni 10 lik sistemasida 29 ga teng.

Shuningdek, 816 sonini ham 10 lik sistemasida yechamiz.

Bundan tashqari, biz amal belgisi ":" ni "/ ga almashtirishimiz kerak.

Shu bilan, 1D16 : 816 = 29 / 816 = 0.03553921568627451

Natija har qanday sanoq sistemasida ko'rsatilishi mumkin, lekin ularning o'nlikka yaqinroq o'xshashlikka ega bo'lishi kerak. Natija ularning o'nlikka yaqinroq o'xshashlikka ega bo'lsa, ular qarib qarib bir biriga teng bo'lishi mumkin. Shu misolni qanday ishlanishi haqida:
1D16 soni 16 lik sistemasida 1 x 16^1 + D x 16^0 = 16 + 13 = 29 ga, 816 soni esa o'nlik sistemasida 8 x 10^2 + 1 x 10^1 + 6 x 10^0 = 800 + 10 + 6 = 816 ga teng. biz amal belgisini "/ " bilan almashtirganingizdan, natija ularga ularning o'nlikka yaqinroq o'xshashlikda ko'rsatilganligini aytishga qodiriz.
Demak, natija 0.03553921568627451 ga teng bo'lishi kerak. Ishni to'liq tushuntirish uchun, bizga ko'rsatilgan sonlarni ularning asosiy sanoq sistemasida ifodalash va ulardan birini boshqa sanoq sistemasiga aylantirish kerak. Keyin, amal belgisi "/ " bilan ajratilgan sonlarni ajratib natija olish kerak.

Misol uchun, bizning o'rnatilgan savolning javobida biz ularni quyidagi ko'rinishda yechib olishimiz mumkin.

1D16 soni = 29 (10 lik sistemasida) 816 soni = 816 (10 lik sistemasida) Shu bilan, 1D16 : 816 = 29 / 816 = 0.03553921568627451 ga teng.

Xulosa: Bu safargi amaliy ishni bajarish Davomida biz sanoq tizimlari ustida amallar bajarishga harakat qildik. Turli xildagi sanoq tizimlari ustida amallar bajarish Sanoq tizimlari ustida amallar bajarish, matematikda yoki boshqa sohalarda sanoq sistemalarida ko'p ishlatilishi va boshqa sabablar uchunmi kerak. Sanoq tizimlari ustida amallar bajarish kerak bo'lgan sabablardan ba'zilari quyidagilardir:

1. Odatda sanoq tizimlari ko'pincha 10 lik sanoq sistemasida ko'rsatiladi, shuning uchun bir nechta sanoq tizimlarida ishlash kerak bo'lsa, ularni 10 lik sanoq sistemasiga aylantirib amallar bajarish zarur bo'lishi mumkin.
2. Sanoq tizimlari ustida amallar bajarishda sanoq sistemasidagi raqamlarni o'qish, yozish va hisoblash tushunchalari kuzatiladi.
3. Ishlatiladigan sanoq tizimi va sanoq sistemasiga qarab, ko'rsatilgan sonni o'qish, yozish, ko'paytirish, bo'lish va boshqa amallar bajariladi.
4. Sanoq tizimlari ustida amallar bajarish yordamida har qanday hisobiy va ma'lumotlar tahlili ishlarida foydali bo'lish mumkin.
5. Sanoq tizimlari ustida amallar bajarish va uni tushunish, o'z-o'zidan yuqori darajali matematik amallarini tushunishga yordam beradi. Shu va boshqalar bizni amaliy mashg’ulotlarimizda muhim ahamyat kassb etadi.