Kompyuter tizimlari va tarmoqlari

4. Nima uchun bepul Internet yo’q?

Foydalanuvchilar o’zlarining Internet-provayderlarini havo uchun to’layotganlarini his qilishlari mumkin. Darhaqiqat, u qiziqarli tarkib yaratmaydi, faqat ma’lumotlar paketlarini uzatilishini boshqaradi. Aslida, provayder butun tizimning ishlashini ta’minlaydigan resurslar uchun pul oladi. Va bu juda ko’p: texnik xodimlar, kabellar, routerlar va boshqa tarmoq uskunalari, dasturiy ta’minot. Bularning barchasi shomil uchun ishlamaydi, ammo barqaror, shunda abonentlar noqulayliklarga duch kelmasliklari va ishonchli Internet aloqasini olishlari mumkin.
Internet-provayderlar ko’pincha bilvosita Internet bilan bog’liq bo’lgan boshqa ko’plab foydali xizmatlarni taklif qilishadi. Bu antivirus yoki ofis dasturlari, video kuzatuv tizimi yoki Smart Home bo’lishi mumkin. Yirik sotuvchilar ko’pincha paketlar to’plamini ishlab chiqadilar, ular Internet va televizorni qulay shartlarda taqdim etadilar. Sizning provayderingiz qanday xizmatlarga ega ekanligiga ishonch hosil qiling. Ehtimol, uning yordami bilan sizning hayotingiz osonroq va qiziqarli bo’ladi.
Tarmoq orqali ma’lumotlarni uzatish ma’lumotlar uzatish kanallari bilan birlashtirilgan, qurilmalar bilan almashtirilgan va barcha so’nggi qurilmalar o’rtasida xabar almashinuvini ta’minlaydigan aloqa moslamalari to’plamini o’z ichiga oladi.
Masalan, shaxsiy kompyuterlar o’rtasida ma’lumotlar uzatish tartibsiz bo’lib, kompyuterda ishlaydigan odamlarning talablariga binoan amalga oshiriladi. Qurilmalar uzoq vaqt jim turishi mumkin, avtonom ravishda ishlaydi (ma’lumotlar uzatish hozircha amalga oshirilmaydi), so’ngra biror joyga xabar yoki hujjat yuborishi mumkin. Past tezlikli telefon liniyasi bilan ushbu fayl bir necha daqiqaga uzatiladi va bu ko’pincha foydalanuvchilarni bezovta qiladi. Ushbu noqulayliklarni bartaraf etish uchun barcha qurilmalar uchun umumiy tezkor kabeldan foydalanadigan tarmoq ishlab chiqildi. Biz bu erda texnik tafsilotlarga tegmaymiz, ammo shuni aytamizki, bunday tarmoq o’zaro bog’liq kompyuterlar sifatida namoyish etilishi mumkin, ularning har biri kanalni nazorat qiladi. Etkazib berish holatida kompyuterlar uni manzili bo’yicha taniydilar va qaysi manzilga yo’naltirilgan bo’lsa, ma’lumot oladi. Agar uzatish zarur bo’lsa, ma’lum bir abonent kanal chiqishini kutib, keyin uzatishni boshlashi kerak. Agar bir vaqtning o’zida ikkita foydalanuvchi qatorni egallab olishga urinib ko’rsa, bo’sh vaqtdan keyin qisqa vaqt ichida ular bittasi ikkinchisidan oldinroq bo’lguncha yana urinishadi. Umumiy kanaldan foydalanadigan kompyuter uni to’liq tezlikda va to’liq ishlatishi mumkin. Bu ma’lumotlarni uzatish tez va ishonchli bo’lgan juda samarali ish algoritmi.

Ehtimol siz allaqachon taxmin qilganingizdek, ushbu tarmoq turi Ethernet deb nomlangan. Shunga o’xshash aloqa turlari kichik maydonda, masalan, bitta bino ichida ishlatiladi. Demak, bu mahalliy aloqa turi. Ethernet tarmog’i xalqaro miqyosda standartlashtirilgan va o’z segmentida deyarli butun dunyo bozorini egallagan.
Radio-Ethernet - bu juda yangi rivojlanish. Bu yangi standart va ikkita foydalanishga ega. Birinchidan, bu bitta bino devorida yoki korxona hududida joylashgan simsiz LAN. Bu tashkilot ichidagi "cheklangan harakatlanish" muammosini hal qiladi - barcha xodimlar tarmoqqa sifatli kirish imkoniyatiga ega. Ikkinchidan, Radio-Ethernet ko’plab abonentlar tarmog’iga ulanish muammosini hal qilishga imkon beradi, shu bilan birga shaxsiy ma’lumotlarni uzatish so’nggi mil muammosini chetlab o’tib amalga oshiriladi.

"So’nggi mil" atamasi abonent va "katta tarmoq" dagi eng yaqin tugun o’rtasidagi aloqani aniqlashda ishlatiladi. Aslida bu masofa bir necha metrdan 20-30 kilometrgacha bo’lishi mumkin.
Har bir abonentni "nuqta-nuqta" radiokanali bilan ta’minlash noo’rin, chunki bu holda texnologik sabablarga ko’ra kanal qimmatga tushadi va axborot sekin pompalanadi. Shunday qilib, bir nuqtadan ko’p nuqtali kanalni tashkil qilish va uni bir nechta obunachilarga taqdim etish ancha samaralidir. Ushbu abonentlar uni to’qnashuv rejimida, masalan, Ethernet LAN-da ishlatishlari mumkin. Ushbu yechim yaqinda ixtiro qilingan va ishlab chiqilgan va u oddiy chekilgan kabel bilan mos keladi. Yaqinda Radio-Ethernet xalqaro IEEE qo’mitasi tomonidan standartlashtirildi va u operatsion barqarorlikni ta’minlaydi.
Axborotni uzatish
Internetda ikkita asosiy tushuncha mavjud: manzil va protokol. Internetga ulangan har qanday kompyuterning o’ziga xos manzili mavjud. Vaqtinchalik ulanish bilan ham kompyuterga noyob manzil beriladi. Istalgan vaqtda Internetga ulangan barcha kompyuterlarning manzillari har xil. Pochta manzili odamni o’ziga xos tarzda joylashtirgani kabi, Internet-manzil ham kompyuterning tarmoqdagi joylashuvini o’ziga xos tarzda aniqlaydi.
Protokol nima?
Umuman olganda, protokol o’zaro ta’sir qoidalari. Masalan, diplomatik protokol chet ellik mehmonlarni kutib olishda yoki ziyofat paytida nima qilish kerakligini belgilaydi. Shuningdek, tarmoq protokoli tarmoqqa ulangan kompyuterlarning ishlash qoidalarini belgilaydi. Standart protokollar turli xil kompyuterlarni "bir tilda gaplashishga" majbur qiladi. Shunday qilib, Internetga turli xil operatsion tizimlarda ishlaydigan har xil turdagi kompyuterlarni ulash mumkin.