Komyuter quyi tizimi, kompyuter funktsional birliklari oʻrtasida maʼlumotlarni uzatish uchun xizmat qiladi

MSA (Micro Channel Architecture ) shinasi - 32-razryadli shina, 1987 yilda IBM firmasi tomonidan PS/2 mashinalari uchun yaratilgan, o’tkazish qobiliyati 76 Mbayt/s, ishchi chastotasi 10-20 MGc. O’zining tavsiflari bo’yicha EISA shinasiga yaqinroq, lekin ISA bilan ham, EISA bilan ham mos kelmaydi. PS/2 ЕHM birinchi navbatda yaxshi ishlab chiqilgan amaliy dasturlarning yo’qligi tufayli keng tarqalmaganligi sababli, MSA shinasi ham keng ishlatilmaydi.
Lokal shinalar
Zamonaviy hisoblash tizimlari quyidagilar bilan tavsiflanadi:
- mikroprocessorlar (masalan, Pentium MP qiymatlarni 64 razryadli qiymatlar shinasi bo’yicha 528 Mbayt/s tezlik bilan berishi mumkin) va bazi bir tashqi qurilmalar (masalan, yuqori sifatli raqamli to’liq еkranli videoni tasvirlash uchun 22 Mbayt/s o’tkazish qobiliyati kerak bo’ladi) tezkorligining juda ham o’sib ketishi bilan;
- ko’p sonli interfeys amallarining bajarilishini talab еtuvchi (masalan, Windows da grafikani qayta ishlash dasturlari, multimedia) dasturlarning paydo bo’lishi bilan.
Bu sharoitlarda, bir vaqtning o’zida bir nechta qurilmalarga xizmat ko’rsatuvchi kengaytirish shinasining o’tkazish qobiliyati foydalakuvchilarning qulay ishlashi uchun etarli bo’lmay qoldi, negaki kompyuterlar uzoq vaqt o’ylanib qoladigan bo’lib qoldi.
Interfeyslarni ishlab chiqaruvchilar lokal shinalarni yaratish yo’lidan bordilar, bu shinalar bevosita MP ning shinasiga ulanib, ular MP ning taktli chastotasida (lekin uning ichki ishchi chastotasida еmas) ishlaydi va MP ga nisbatan ba’zi tashqi tezkor qurilmalar: asosiy va tashqi xotira, videotizimlar va b. bilan aloqani ta’minlaydi.
Hozir universal lokal shinalarning 2 ta asosiy standarti mavjud: VLB va PCI.
VLB

VLB (Vesa Local Bus) shinasi 1992 yilda videojihozlar standartlari assotsiatsiyasi (VESA - Video Equipment Standards Assotiation) tomonidan ishlab chiqilgan va shuning uchun ko’pincha VESA shinasi deb atashadi.

VLB shinasi, mohiyati jihatidan, videoadapter va qisman vinchester, multimedia platalari, tarmoqli adapter bilan aloqa qilish uchun MPni ichki shinasining kengaytmasidir.
Shina razryadliligi - 32 bit, yaqin orada shinaning 64-razryadli variant ham chiqadi. VLB bo’yicha qiymatlarni uzatishning haqiqiy tezligi - 80 Mbayt/s (nazariy еrishiladigani - 132 Mbayt/s).

• VMEbus, VERSAmodule Eurocard shina8- va 16-bit mikrosxema tizimlari uchun

• STD shina
• Unibus
• Q-shinaSerial
• 1-Wire
• HyperTransport
• I²C
• PCI Express yoki PCIe
• Serial Periferik Interface shina yoki SPI shina
• USB, Universal Serial Bus
• FireWire, i.Link, IEEE 1394 koʻproq tashqi shina sifatida ishlatiladi
• Direct Media interfeysi (DMI)
• Intel QuickPath Interconnect yoki faqat QuickPath (QPI)
• SATA / SAStashqi kompyuter shinalar misollar
• Advanced Technology Attachment yoki (shuningdek PATA, edi, Eyd ATAPI sifatida tanilgan) ATA — disk va lenta ulash uchun.
• SATA, Serial ATA
• USB, Universal Serial Bus, tashqi qurilmalar uchun ishlatiladi,
• IEEE-488, GPIB (General-maqsadi Asbobsozlik shina), HPIB, (Hewlett-Packard
• Futurebus
• InfiniBand
• QuickRing