Концепцияси

x
/Q
im
) кўпайтириш орқали 
ҳисобланади.
ToT = (P
x
/P
im
) x (Q
x
 /Q
im
)
Халқаро савдо ва иқтисодий ўсиш орасидаги боғлиқлик ҳамиша жиддий мунозаралар 
учун мавзу бўлиб келган: бир томондан ишлаб чиқаришни кучайтириш экспортга янада 
арзонроқ товарлар таклифини кенгайтиришга ва янги бозорларни эгаллашга олиб келиши 
мумкин, аммо бошқа томондан эса, бунинг натижасида иқтисодий ўсишнинг тезлашуви 
туфайли мамлакатда юзага келган устунликлар янада арзон экспорт нархлар орқали 
хорижга ўтиб кетади. Ўсиш, унинг халқаро савдога таъсири нуқтаи назаридан нейтрал, 
экспортни кенгайтиришга қаратилган ва импорт ўрнини қоплашга қаратилган бўлиши 
мумкин. Ўсишнинг халқаро савдога таъсири қандай ишлаб чиқариш омиллари - экспортни 
кенгайтиришга қаратилган омиллар ёки импорт ўрнини қоплашга қаратилган омилларнинг 
ўсиши билан аниқланади.
Фараз қилайлик, Ўзбекистон ва Япония фақат 1- ва 2-товарларни ишлаб чиқаради.
Горизонтал ўққа 1-товарнинг нисбий миқдорини унинг ўсишини инобатга олган ҳолда 
(Q
1
+Q
1
')/(Q
2
+Q
2
'), вертикал ўққа эса нисбий нарх (Р
1
/Р
2
)ни жойлаштирамиз. Биринчи 
мамлакатда экспорт қилинадиган 1-товар ишлаб чиқариши кескин кўпайиб кецин, бу ҳолда 

---

унинг таклифи ортади ва 2-товарнинг нисбий ишлаб чиқариши камаяди. Нисбий таклиф 
эгри чизиғи RS нуқтадан RS' га кўчади. 1-товарнинг нисбий нархи (P
1
/P
2
)дан (P
1
/P
2
)'гача 
тушади (2.3.4-расм) 
.