Kondiloma viruslarini davolashda kriogen terapiya

KONDILOMA VIRUSLARINI DAVOLASHDA KRIOGEN TERAPIYA.
Farg’ona jamoat salomatligini tibbiyot instituti “Biofizika va axborot texnologiyalari” kafedrasi Biofizika fani assistenti Usmonov Saidjon Abdusubxon o’g’li
Farg’ona jamoat salomatligi tibbiyot instituti pediatriya yo’nalishi 51.22-guruh talabasi Alisherjonova Farangiz Alisherjon qizi
Annotatsiya: Hozirgi kunda inson organizmida aniq namoyon bo’lmay uning organizmida yashirin saqlanib, o'z faoliyatini keyinroq, yaʼni qulay muhit paydo boʻlganida yoki yetilganida koʻrsatadigan virusli kasalliklar koʻpgina. Bunday kasalliklar xavfli hisoblanadi, chunki kasallik oʻz asoratlarini namoyon etguncha ozganizmda anchagina vaqt yashaydi. Ularning qanchada namoyon boʻlishi kasalikning turiga, ichki organizmdagi muhitga bogʻliq boʻladi. Jumladan sil, kondiloma va boshqa koʻpgina viruslar.
Kalit so’zlar: Homila malformatsiyasi, anogenital zonasi, Kondilomalarni davolash kompleks tarzda olib boriladi.
Kondilomalar — odam papillomavirusi (OPV) faollashganda, anogenital sohada paydo bo’ladigan o’smalardir. Gulkaram to’pgulini eslatib yuboradigan o’smalar ko’rinishidagi klinik tasvir paydo bo’lguniga qadar, virus inson organizmida bir necha yil davomida sezilarli alomatlarsiz yashashi mumkin. Tashqi alomatlarning yo’qligiga qaramay, odam papillomavirusi infektsiyasidan aziyat chekkan kishi jinsiy aloqa paytida uning tarqatuvchisi hisoblanadi, chunki kondiloma jinsiy yo’l bilan yuqadigan infektsiyalar (JYYI) qatoriga kiradi.
Erkaklar yoki ayollarning anogenital zonasida joylashgan kondilomalar faollashgan odam papillomavirusi saqlashi sababli, u jinsiy aloqa orqali osonlikcha yuqadi. O’smalarning bunday joylashuvi bevosita bemor uchun ham xavflidir, chunki u jinsiy aloqa paytida tezda jarohatlanadi. Jarohatlanishdan so’ng yaxshi sifatli o’simta noxush hidli modda chiqarishi, infektsiyalanishi va xavfli o’simtaga aylanishi mumkin. O’sishi shilliq qavatning epiteliyi ichiga tomon yo’nalgan bachadon bo’yni yassi kondilomalari ayollar uchun ayniqsa xavflidir. Ushbu turdagi genital papillomani aniqlash qiyin, chunki u epiteliyning chuqur qatlamlarida hosil bo’ladi va rivojlanish paytida yuza sathidan deyarli ko’tarilmaydi. Aniqlangan holatlarning 50 foizida urogenital yo’llarning bu kabi yaxshi sifatli o’smasi displaziya — bachadon bo’yni sirt qatlamining hujayra darajasida deformatsiyasi bilan kechadi.
Kondilomalarning yomon sifatli o’smaga aylanishi mumkinligi tufayli ularni davolashda faqatgina venereologlar ishtirok etmaydi. Ayollar genital papillomalar aniqlanganda ginekolog, erkaklar — androlog, urolog yoki proktolog (perianal papillomalarda) bilan bog’lanishlari mumkin. Agar o’tkir uchli kondilomalarning yomon sifatli tabiati aniqlanadigan bo’lsa, keyingi davolash bilan onkolog shug’ullanadi.
Condyloma acuminata (CA) inson papilloma virusi (HPV) keltirib chiqaradigan jinsiy a'zolarning simptomatik shikastlanishi. Homiladorlik davrida CA bilan og'rigan bemorlar alohida xavf guruhidir. Homiladorlik davrida teri va shilliq pardalar bilan aloqa qiladigan vaginal sekretsiyalar ko'proq bo'ladi , ya'ni vulva nam va suvga botgan holatda qoladi, bu esa CA bilan og'rigan bemorlar uchun muammoli bo'ladi. Homiladorlik bilan bog'liq bo'lgan bir qancha omillar, masalan, homiladorlik gormonlari va immunitetning pasayishi HPV bilan bog'liq lezyonlarning o'sishiga yordam beradi. Homiladorlik davrida CA holatlari odatda tez o'sadigan sigʻillar va pasaytirilgan bag'rikenglik va davolanishga yomon rioya qilish bilan tavsiflanadi. Dunyo bo'ylab CA bilan kasallanishning taxminiy darajasi 100 000 kishida 200 ta holatni tashkil qiladi. U erkaklarda ayollarga qaraganda ko'proq tarqalgan, nisbati 1: 0,7. Homiladorlik davrida kondiloma acuminata (CA) bilan og'rigan bemorlar maxsus xavf guruhini ifodalaydi. Bunday holatlar uchun ko'plab davolash usullarining natijalari qoniqarli emas. Koʻplab tadqiqotlarning maqsadi homilador ayollarda CA uchun proantosiyanidinlar (PC) bilan birgalikda kriyoterapiyaning davolash natijalari va xavfsizligini baholashdir. Ushbu tadqiqotda CA bilan kasallangan 46 homilador ayol shaxsiy kompyuterlar bilan birgalikda kriyoterapiya bilan davolandi. Bunda yaralarning rangi go'sht rangidan binafsha ranggacha o'zgarmaguncha suyuq azot bilan ishlov beriladi. Shundan so'ng, to'qilmagan mato yoki bir qatlamli doka ustiga ishlov berilib, zararlangan hududga qo'llaniladi. 1 oylik kuzatuvda, faqat 1 ta takrorlanish holati aniqlangan. 3 oyda 5 ta qaytalanish holati aniqlandi va takrorlanish darajasi 10,9% ni tashkil etdi. Bemorlarning qoniqish darajasi davolanishdan keyin 1 oyda 94% va 3 oyda 87% ni tashkil etdi. Barcha homiladorlik tug'ruq asoratlarisiz sog'lom tirik tug'ilishga olib keldi. Kompyuterlar bilan birgalikda kriyoterapiya xavfsiz va samarali protsedura ekanligi ko'rsatilgan va CA bilan homilador ayollarni davolash usuli sifatida xizmat qilishi mumkin.
Homiladorlikda faqat oz miqdordagi muolajalar sinovdan o'tgan va tavsiya etilgan. Hozirgi vaqtda bi- va tri-xloroasetik kislota (BCA/TCA), kriyoterapiya, elektrokoteriya va jarrohlik eksizyon, shu jumladan lazer bilan davolash tavsiya etilgan yagona davolash usuli hisoblanadi. Yuqori takrorlanish stavkalariga qo'shimcha ravishda, ushbu usullar uchun sezilarli nojo'ya ta'sirlar, jumladan mahalliy yaralar va chandiqlar paydo bo'lishi kuzatilgan, bu esa bemorning davolanish talablariga muvofiqligini kamaytirishi mumkin . Bundan tashqari, tibbiyot homila malformatsiyasiga va lazer bilan davolashga olib kelishi va jarrohlik eksizyon bachadon qisqarishiga yoki hatto abortga olib kelishi mumkin.
Kondilomalarni davolash kompleks tarzda olib boriladi. U medikamentoz antivirus terapiya, so’nggi texnologiyalar yordamida o’smalarni olib tashlashni (jarrohlik usuli) o’z ichiga oladi.
Kriyoterapiya CAni davolashda keng qo'llaniladi. Kriyoterapiya jarayonida suyuq azot to'qimalarni muzlatib qo'yadi va shu bilan toʻqimalarning nekrozga olib keladi.Davolash, shuningdek, T-limfotsitlarning qolgan yashovchan sigʻil to'qimalariga qarshi immunomodulator ta'siri kabi o'ziga xos immun javoblarni rag’batlantiradi. Kriyoterapiyaning afzalliklari shundaki, u oddiy, arzon davolash usuli boʻlib, kamdan-kam hollarda chandiq yoki depigmentatsiyaga olib keladi va homiladorlik paytida foydalanish uchun xavfsizdir.
Ginkgo barglari, lotus va boshqa o'simliklardan olingan proantosiandinlar (PC) kuchli antioksidant ta'sirga ega o'simlik polifenollaridir. Ushbu tadqiqotda sigʻillarni davolash uchun muzlatish usuli qo'llanilgan. Suyuq azotni yuborish vaqti va dozasi osonlik bilan nazorat qilindi, uzoqroq muzlatish vaqti siğilni to'liqroq olib tashlashni ta'minlaydi. Davolash paytida suyuq azot normal teri va shilliq pardalar bilan aloqa qildi. Bu jiddiy zarar keltirmadi; faqat kichik shish va juda yuzaki eroziya kuzatildi. Siğil past haroratlarda nekrozga uchraydi. Bundan tashqari, kriyoterapi davolash antigenga xos immun javob va sitokin chiqarilishini keltirib chiqarishga qodir.
Kondilomalar olib tashlaganidan keyin tegishli antivirus terapiya olib borilmaganda ular boshqa joylarda yana paydo bo’lishi mumkin. OPV tufayli yuzaga kelgan urogenital o’smalar paydo bo’lishining oldini olish uchun medikamentoz terapiyaning eng zamonaviy usullari va vositalariga murojaat qilinadi.
Foydalanilgan adabiyotlar:
1. Холопов М.В. Дистанционное обучение в медицине / М.В.Холопов.
http://www.mma.ru
2. Бакирова Р.Е., Нурсултанова С.Д., Муравлёва Л.Е., Тусупбекова К.Т.,
Турханова Ж.Ж., Аширбекова Б.Д. Инновационные технологии в обучении студентов-медиков // Современные проблемы науки и образования. 2018. №3.
3. В.А.Огнев, С.Г.Усенко, С.А.Усенко. Новые средства обучения в
подготовке будущих врачей на теоретических кафедрах. // “Достижения иперспективы внедрения кредитно-модульной системы организации учебного процесса в высших медицинских учебных заведениях Украины” (Тернополь, 15-16 мая. 2014 г.): в 2 ч. - Тернополь.: ТГМУ, 2014. 1. 468 bet.
4. https://cyberleninka.ru/article/n/tibbiyot-xodimlarini-o-qitishda-innovatsion-texnologiyalar
5. https://www.xabar.uz/uz/tahlil/tibbiyotda-iot-texnologiyalar-insoniyat
6. http://www.econferencezone.org/index.php/ecz/article/view/822
7.https://scholar.google.com/citations?view_op=view_citation&hl=ru&user=UajUxKUAAAAJ&citation_for_view=UajUxKUAAAAJ:2osOgNQ5qMEC