Konferensiyasi

“ZAMONAVIY TA‟LIM TIZIMINI RIVOJLANTIRISH VA UNGA QARATILGAN KREATIV G‟OYALAR, 
TAKLIFLAR VA YECHIMLAR” MAVZUSIDAGI 19-SONLI RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY ON-LINE 
KONFERENSIYASI 
www
.
bestpublishing.
org
189 
berilgan moslikning grafigiga tegishli emas. Shunga o‗xshash, abssissa (6; °°) oraliqdan 
olinuvchi, ordinatasi esa 6 ga teng bo‗lgan barcha nuqtalar CD nurni hosil qiladi. 
Shunday qilib, X= R va Y= {4; 6} to‗plam elementlari orasidagi — «katta» mosligi 
grafigi AB va CD nurlari bo‗lib, bunda A va C nuqtalar grafikka tegishli emas. 
3- misol. R haqiqiy sonlar to‗plamida X= Y= R holdagi «katta» (x > y) mosligining 
grafigini yasang. 
Yechish. Abssissasi ordinatasiga teng bo'lgan hamma sonlar 1 va 3 koordinata 
burchaklari bissektrisasida joylashadi. Abssissasi ordinatasidan katta bo'lgan hamma 
nuqtalar bissektri- sa ostida joylashgan. Bunga ishonch hosil qilish uchun bu sohadan nuqta, 
masalan, A (3; 0) nuqtani olish yetarli. Shunday qilib, R haqiqiy sonlar to'plamida berilgan 
«katta» mosligining grafigi 1 va 3 koordinata bissektrisasi ostida joylashgan yarim tekislik 
bo'ladi, bunda bissektrisaning o‗zi bu yarim tekislikka tegishli bo'lmaydi. 
4-misol. R moslik X = {3; 5; 7} va Y = {4; 6} to‗plamlar elementlari orasidagi «katta» 
mosligi berilgan bo'lsin. R moslikka teskari moslikni toping. 
Y e c h i s h. R moslik X = {3; 5; 7} va Y = {4; 6} to‗plam elementlari orasidagi 
«katta» mosligi R = {(5; 4), (7; 4), (7; 6)}. Bu grafikning strelkalari yo‗nalishi teskariga 
almashtiriladi. X va Y to‗plamlar orasida qaraladigan hamda (4; 5), (4; 7), (6; 7) juftliklar 
bilan aniqlanadigan yangi «kichik» munosabati grafigi hosil bo‗ladi. Berilgan R moslikka 
teskari moslik R~' deb yoziladi. 
5- misol. A = \a; b\ c\d\, B = {1; 2; 3; 4} bo‗lsin. Bu to‗p- lamlar elementlari orasidagi 
moslikni grafik yordamida tasvir- lang. Bir qiymatli moslik bo'ladimi? 
Y e c h i s h. A to‗plamining har bir elementiga B to'plamdan yagona son mos kelgani 
uchun va B to‗plamdagi har bir son A
to'plamdagi faqat birgina elementga mos kelgani uchun A va B to‗plamlar orasidagi 
berilgan moslik o‗zaro bir qiymatli moslik bo'ladi.