Konferensiyasi

2-masala. Radiusi 
R
bo‗lgan aylana ichiga chizilgan teng yonli uchburchaklar ichida 
yuzi eng kattasi topilsin. 

---

“ZAMONAVIY TA‟LIM TIZIMINI RIVOJLANTIRISH VA UNGA QARATILGAN KREATIV G„OYALAR, 
TAKLIFLAR VA YECHIMLAR” MAVZUSIDAGI 37-SONLI RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY ON-LINE 
KONFERENSIYASI 
www
.
bestpublication.
uz
43 
Yechish. 
Chizmada, 
AC
CB

, 
,
OA
OB CD
x


. 
Ravshanki, 
,
2
DO
x
R AB
AD
 


2
2
2
2
2
2
2
(
)
2 2
R
DO
R
x
R
Rx
x






. 
Endi 
ABC
S

yuzini topamiz.
2
3
1
( )
2
2
2
ABC
S
S x
x
Rx
x
x
R
x


  



. 
Unda 
R
x
2
0


. Qiymatini topish uchun tengliklar usulini to‗g‗ridan to‗g‗ri qo‗llab 
bo‗lmaydi. 
( )
S x
ni kvadratga ko‗taramiz:
 


2
3
2
S
x
x
R
x


va bu funksiyani quyidagicha yozib olamiz:
2
1
( )
(6
3 )
3
S
x
x x x
R
x
    

Agar 
1
2
3
4
,
,
,
6
3
x
x x
x x
x x
R
x





deb 
belgilasak
1
2
3
4
6
x
x
x
x
R
const





va
6
3
x
R
x


,
3
2
х
R

kelib chiqadi. Demak, tengsizliklar usulini qo‗llash 
mumkin. 
4
4
Г
A

tengsizlikka ko‗ra 
4
4
4
2
1
1
6
3
1 6
1 3
( )
(6
3 )
3
3
4
3
4
3 2
x
x
x
R
x
R
S
x
x x x
R
x
R
  







    
















Bundan
2
2
1
3
9
( )
2
3
4 3
S x
R
R








, ya‘ni 
2
max
3
9
2
4 3
S
S
R
R








kelib chiqadi. Endi ABC

ning tomonlarini topib qo‗yaylik: 
2
2
2
3
3
9
2 2
2 3
3 ,
2
2
4
AB
R
R
R
R
R
R












2
2
2
2
2
2
3
9
3
2
4
4
AB
AC
CB
AD
DC
x
R
R
R














Shunday qilib, AB
BC
CA


= 3R . Bu natija 
ABC

ning teng tomonli ekanligi 
anglatadi. Shunday qilib, radiusi 
R
bo‗lgan aylana ichiga chizilgan teng yonli 
uchburchaklar ichida yuzi eng kattasi teng tomonli uchburchak bo‗lar ekan. 
Xulosa. Ushbu maqolada ko‗rilgan masalalar matematikaning eng muhim 
masalalaridan biri hisoblanadi. Maqoladan mustaqil o‗rganish va izlanishlar olib borish 
maqsadida akademik litsey, kasb-hunar kollejlari va oliy ta‘lim muassasasi talabalari manba 
sifatida foydalanishlari mumkin. 

---

“ZAMONAVIY TA‟LIM TIZIMINI RIVOJLANTIRISH VA UNGA QARATILGAN KREATIV G„OYALAR, 
TAKLIFLAR VA YECHIMLAR” MAVZUSIDAGI 37-SONLI RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY ON-LINE 
KONFERENSIYASI 
www
.
bestpublication.
uz
44 
FOYDALANILGAN ADABIYOTLARЖ 
 
1. 
F.B.Badalov, F.Shodmonov ―Matematik modellar va muhandislik masalalarini 
sonli yechish usullari‖. ―Fan‖ nashriyoti.Toshkent 2000 yil. 
2. 
Ҳикматов. ―Экстремал масалалар‖. Тошкент, 1989. 
3. 
G‗.Nasriddinov, X.Shokirova. SH.Shoziyotov. ―Stereometriya kursida ekstremal 
masalalar‖. 
 

---

“ZAMONAVIY TA‟LIM TIZIMINI RIVOJLANTIRISH VA UNGA QARATILGAN KREATIV G„OYALAR, 
TAKLIFLAR VA YECHIMLAR” MAVZUSIDAGI 37-SONLI RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY ON-LINE 
KONFERENSIYASI 
www
.
bestpublication.
uz
45 
TASVIRIY SAN'AT TA'LIMINING MAQSAD VA VAZIFALARI VA 
TARBIYAVIY AHAMIYATI 
 
Axunova Shohida Raximovna
Farg'ona shahar 1-o'rta ta'lim maktabi
tasviriy san'at va chizmachilik fani o'qituvchisi
 
Annotatsiya: Ushbu maqolada ta'lim muassasalarida tasviriy san'at fanini 
o'qitishning maqsad va vazifalari haqida bayon qilingan. 
Kalit so'zlar: Tasviriy san'at, rasm, milliylik, badiiy fikr,iqtidor. 
 
Umumiy o'rta ta'lim maktablarida tasviriy san'at o'quv predmetining maqsadi 
barkamol, komil insonni ayniqsa, badiiy madaniyatini shakllantirishdir. 
Tasviriy san'at o'quv predmeti har bir inson uchun zarur bo'lgan badiiy 
madaniyatga doir elementar bilim va malakalar beradi. Chunki, har bir o'quvchi 
kelajakda qaysi sohada ishlashidan qat'iy nazar u ishdan tashqari vaqtlarida dam 
olishi, hordiq chiqarishi, ish vaqtida sarflangan quvvatini tiklashi kerak bo'ladi. Bunga 
u yuksak badiiy saviyada ishlangan san'at asarlari bilan muzey, ko'rgazmalar va 
boshqa joylarda tanishish, ularni idrok etish, ulardan zavqlanish orqali erishadi. 
Shuningdek, ko'pchilik o'quvchilar o'zlarining kelajak hayotlarida ma'lum miqdorda 
rasm ishlashlariga to'g'ri keladi. 
Rasm chizishni bilish, faqat rassomlar, dizaynerlar, me'morlar uchungina 
emas, u o'qituvchilar, injenerlar, mediklar, quruvchilar, agronomlar, harbiylar, 
olimlar uchun ham zarurdir. Ularning har biri o'z faoliyatlarida rasm, sxemalar, 
diagrammalar, eskizlar orqali so'z bilan tushuntirib bo'lmaydigan o'z g'oya va 
fikrlarini tasvirlab ko'rsatishga harakat qiladilar. Lekin bu maktablarda tasviriy, 
amaliy va me'morchilik san'atlaridan chuqur va keng bilim va malakalar berish 
kerak ekan, degan ma'noni bildirmaydi. 
Maktablar o'z nomiga ko'ra umumiy o'rta ta'lim maktablari deb nomlanib, 
bolalarga boshqa fanlar qatori tasviriy, amaliy va me'morchilik san'atlaridan 
umumiy, elementar bilim va malakalar berishni vazifa qilib qo'yadi. Yana shuni ham 
qayd qilish lozimki, umumiy o'rta ta'lim maktablari rassomlarni tayyorlamaydi, 
iqtidorli bolalar bilan ishlash, ularni rivojlantirish bilan ham shug'ullanishni nazarda 
tutmaydi. 
Rassomlar 
tayyorlash, 
iqtidorli 
bolalar 
bilan 
ishlash 
maktab 
to'garaklarida, maxsus maktab va akademik litseylarda, kollej va oliy o'quv 
yurtlarida amalga oshiriladi. Shuning uchun umumiy o'rta ta'lim maktablarida 
haddan ziyod, bolalarni qiynab qo'yadigan, ortiqcha zo'riqishga olib keladigan 
topshiriqlar berishga harakat qilish to'g'ri emas. Maktablarda tasviriy san'atdan 
beriladigan elementar bilim va malakalarga yarasha o'qitish metodlarini qo'llash zarur 
bo'ladi. Biroq tasviriy san'atdan oliy va o'rta maxsus o'quv yurtlarida 
qo'llanilayotgan o'qitish metodlarining ayrim jihatlaridan foydalanish inkor etilmaydi. 

---