“Ko`piklar. Ularning yashash davri”

Xalq ta’lim vazirligi
Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti
Tabiiy fanlar fakulteti
60110800 – Kimyo va uni о‘qitish metodikasi ta’lim yо‘nalishi
III – kurs 303 guruh talabasi
Fozilova Sadoqat Ibrohim qizi
Fizik kolloid kimyo fanidan
“Ko`piklar. Ularning yashash davri”mavzusida
Mustaqil ta`limi
Toshkent – 2022
Havo yoki biror boshqa gaz bilan to‘ldirilgan va bir-biridan suyuqlik pardasi bilan ajralgan kataklardan tashkil topgan dispers sistema ko‘pik deb ataladi.
Ko‘piklarning hosil bo‘lish mexanizmi asosan bir xil bo‘lib, u ko‘pik qaysi usulda olinganiga bog‘liq emas. Havo pufakchalari suyuqlik ichida dastavval gaz-suyuqlik emulsiyasi hosil qiladi, so‘ngra ular yuqoriga ko‘tarilib, o‘z sirtida parda hosil qiladi va nihoyat qavat – qavat bo‘lib yig‘iladi, natijada ko‘pik vujudga keladi.
1 – silindr, 2 – shisha nay, 3 – g‘ovak shisha plastinka, 4 – jo‘mrak, 5- yiqqich, 6 – idish, 7 – manometr.
Ko‘piklarning asosiy xususiyatlari ularning “yashash vaqti”, barqarorligi va davriyligi bilan ifodalanadi.
Ko‘pik vujudga kelgan paytdan to batamom yo‘q bo‘lib ketguncha o‘tgan vaqt shu ko‘pikning “yashash vaqti” deb ataladi.
Ko‘pikning “yashash vaqti” ga proporsional qiymat - uning barqarorligi deb ataladi. Davriylik koeffisiyenti K ko‘pik hajmi V ning shu ko‘pikda bo‘ladigan suyuqlik hajmi V1 ga nisbatiga teng:
K= V/V1
Toza suyuqliklar ham ko'pirishi mumkin, lеkin toza suyuqlik ko'pigi tеz
uchib qolgani uchun ularning "yashash vaqti" ni o'lchash qiyin. Agar toza suyuqlikning yopishqoqligi kattaroq bo'lsa, shundagina undan foydalanib,"yashash vaqti" o'lchab bo'ladigan darajada barqaror ko'pik hosil qilish mumkin. Odatda ko'piklar sirt-faol moddalarning eritmalaridan hosil bo'ladi. Sirt taranglinining kamayishi bunday eritmalar uchun faqat ko'pik pardasi hosil bo'lishini еngillashtiradigan omillargina emas, balki ko'pikni buzishdan ham saqlovchi omillardir.