Koreya tarixi

X IV a srn in g ik k in ch i 
Van Konm in birm uncha sustlashib
y arm id a K o ry o 
qolgan davlatchilik boshqaruvini kuc-
haytirish va yirik am aldorlar ham da 
yer egalari hokim iyatini cheklash m aqsadida qator islohotlarni 
am alga oshiradi. Aynan m azkur islohotlarning tashabbuskori va 
am alga oshiruvchisi buddaviy rohib Sindon (pastki tabaqadan 
chiqqan) boMib, u birinchi vazir etib tayinlangan.
1366 yili Sindon m axsus boshqarm a tuzgan, uning faoliyatiga
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

V B o b K O R Y O D A V I.A TI
63
noqonuniy egallangan yerlarni qaytarish kirgan. Bu esa, o'z navba- 
tida, yer egalari soni ko'payishiga va qishloq xo'jaligi rivojlanishi- 
ga ham da m am lakat xazinasiga tushadigan tushum larning oshis- 
higa sabab bo'ladi. M azkur boshqarm a faoliyati natijasida yirik yer 
egalarining m a'lum qism yerlari tortib olinadi, ba'zi nobilar ozod- 
likka chiqadi. Albatta, Sindonning islohotchilik faoliyati "kuchli 
xon ad on lar"ga zarar yetkazardi. U lar hukm dorga Sindonni nohaq 
ayblab, 1371 yilda uni lavozim idan chetlatib surgun qilishga ham- 
da keyinroq o'ldirishga m uyassar bo'lishadi. 1374 yilga kelib esa 
K onm inning o 'zi ham o'ldiriladi.
H okim iyatni yirik yer egalari - Li G yon Mi, Yom Xinban, Li 
In Im lardan iborat b o ig a n "Lim a - Yoma to'd asi" egalladi. Ular 
Sindon islohotlarini bekor qildi, yirik yer egalaridan tortib olingan 
yerlar va n obilam i egalariga qaytardi, pora evaziga davlat lavo- 
zim larini sota boshladi. Soliqlar m iqdorining oshishi aholining ya- 
nada qashshoqlashishiga olib keldi. Bunday vaziyat esa, o 'z nav- 
batida, xalq g'alayonlariga, jum ladan, 1376 yili C hechjudo orolida, 
1382 yilda Kyonsan provinsiyasida va 1383 yil M yonju uyezdida, 
keyinroq boshqa uyezdlarda ham qo'zg'olon iarga sabab bo'Idi.
Q onunlar buzilishini ko'rib turgan ba'zi zodagonlar va am al- 
dorlar Lim a - Yoma to'dasiga qarshi "isloh otlar p artiyasi"ga bir- 
lashdilar. Bu partiyaga "q izilb o sh lilar" va yuanlarga qarshi ku- 
rashgan taniqli sarkarda Li Son Ge yetakchilik qildi. U lar van Singa 
qonun buzilishi, dehqon nadeilar yerlarini tortib olinishi, iqtisodi- 
yotning tanazzulga yuz tutishi, xalqning qashshoqlashishiga oid 
qator talabnom alar taqdim qilishdi.U lar hokim iyatni m ustahkam - 
lash, yerga bo'lgan davlat m ulkchiligini va noqonuniy yerga ega- 
lik qilishni cheklash yo'lini tavsiya etishdishdi. Bundan tashqari, 
ular m o 'g 'illar va yuanlar tarafdorlariga qarshi bo'lib, M in sulolasi 
bilan aloqasini uzgan Lim a - Yom aning yuan tarafdorlari guruhiga 
qarshi chiqdilar.
1388 yili Lim a - Yoma guruhi ag'darib tashlandi. Taniqli sar- 
karda Chxve Yon birinchi vazir boTdi Lim a - Yoma guruhi va bu 
guruh qarashlarini isloh qilish Li Son Ge guruhi qarashlari bilan 
ham ohang edi. Biroq, ular tashqi siyosat m asalasida turli qarash- 
larga ega edilar.
M in 
sulolasi 
hukm dorlari 
ag'darilgan 
Yuan 
sulolasini 
m erosxo'rlar deb hisoblashar edi. Shu bois ular K oryodan kat-
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

64
V B o b . KO K YO D A V LA Tl
ta m iqdorda o'lpon sifatida Koreya yerlarini talab qiladilar. Min 
otryadlari A m nokkan daryosi havzasidagi K oryoning chegara hu- 
dudlarini egallaydi. Li Son G e guruhi ushbu m ojaroni diplom a- 
tik yo'l bilan yechishga harakat qilgan. C hxve Yon esa harbiy yo'l 
bilan javob qaytarish tarafdori edi. 1388 yilning bahorida Chxve 
Yon Lyaodun oroliga Li Son G e va C ho M in Su boshchiligidagi ikki 
korpusni yuboradi. Lekin Li Son Ge birinchi vazirga qarshi arm i- 
yani tiklashga harakat qildi va o'zin in g tom oniga C ho Min Sunni 
chaqirdi. Q o'zg'olonchilarni arm iya poytaxtga qaytargan. Chxve 
Yon ag'darildi va surgunga yuborildi. Van Sin ham hokim iyatdan 
chetlatilib, uning o'rniga voyaga yetm agan o 'g 'li Sinchxon o'tirgan. 
Lekin uning davrida Li Son Ge o‘zini regent deb e'lon qildi. Cho 
M in Su birinchi vazir lavozim ini egalladi.
Li Son Ge van Sin davrida am alga oshirilishi lozim bo'lgan islo- 
hotlarni davom ettirdi ettiradi. Ushbu islohotlam ing asosiy punk- 
ti - yerga davlat hukm ronligi o'rnatilishi bo'lgan. Biroq D avlat 
kengashi, shu jum ladan, C hon M in Son ham boshlangan islohot- 
larga qarshi bo'lgan. Li Son Ge boshchiligidagi guruh a'zolarining 
tazyiqiga qaramay, uning b a'zi punktlari qabul qilingan. Lekin, 
islohotlarga qarshi boMganlar Li Son G ega qarshi suiqasd uyush- 
tirishgan. Biroq, bu fitna fosh qilingan va 1389 yil noyabrda Li Son 
G e van Sinchxon lavozim idan ozod etilib, hokim iyatga Gon -
K onyan (1389-1392 yy.) keldi. Davlat hokim iyatidan ketgan vanlar 
Sin va Sinchxonlar surgunga jo'n atilgan , qo'm ondon Chxve Yon 
va boshqa ko'plab m uxolifatchilar qatl etiladi .
Islohotlam i am alga oshirish yo'lid a barcha unu m dor yerlar qay- 
ta ro'yxatga olinadi, im tiyozli yerlarga oid hujjatlar yoqib yubori- 
ladi, yerlar davlat m ulkiga a y la n tirila d i. A m aldorlar faqat poytaxt 
viloyat Kyongi doirasidagina nadellarni olishlari m um kin boMgan. 
R en ta-soliq tizim ini yozib borish yoMga qo'yiladi. Katta yerlarga 
ega boMgan buddaviy ibodatxonalar tanqid qilinadi.
A m alga oshirilayotgan islohotlar eski zodagonlar va yirik yer 
egalarining huquqi va boyligiga zarar yetkazdi. Aynan ularning 
eMirozlariga ko'ra, van Konyan kim nidir tanqid qilib, arznom a yoza 
olm agan va islohotchilar orasida ham kelishm ovchiliklar paydo 
boMgan. 1392 yil Li Son Ge Van K onyanni hokim iyatdan chetlatib 
o'zi taxtga o'tirgan Aynan u shu zaylda yangi Li sulolasiga asos 
soldi va bu sulola vakillari Koreyani 500 yildan ortiq boshqargan.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

V B o b . K O R YO D A V LA TI