Koreys tili tarixi va uning rivojlanish bosqichlari
Download 0.66 Mb. Pdf ko'rish
|
MMMS0928
- Bu sahifa navigatsiya:
- KALIT SO‘ZLAR
|
MODELS AND METHODS IN MODERN SCIENCE International scientific-online conference 115 KOREYS TILI TARIXI VA UNING RIVOJLANISH BOSQICHLARI Mahmudov Muzaffar O‘ZDJTU sharq filologiyasi fkork 2003 talabasi https://doi.org/10.5281/zenodo.6786598 ANNOTATSIYA: Ushbu maqolada koreys tili tarixi va uning rivojlanish bosqichlari haqida ma’lumot berib o‘tiladi. KALIT SO‘ZLAR: koreys tili, xangul, xitoy ierogliflari, hechelar, grammatika, morfologiya. Koreys tili eng qadimgi tillardan biri. Bu tilda 80 mln dan ziyod inson so‘zlashadi. KXDR ning va Koreya Respublikasining rasmiy tili. Olimlar tomonidan uni oltoy tillariga, ba’zan to‘ngusmanjur tillariga kiradi, deb taxmin qilinadi. Uning genetik jihatdan boshqa tillar bilan bog‘liqligi aniqlanmagan. Koreys tilining shimoli-sharqiy, shimoli-g‘arbiy, markaziy, janubi-sharqiy, shimoliy va janubiy shevalari bor. Koreys tilida 40 fonema (19ta undosh 21ta unli) mavjud. Morfologik jihatdan agglyutinatsiya rivojlangan. Fe’l zamonlar hozirgi, 2ta o‘tgan va 2ta kelasi zamon shakllaridan iborat. Son kategoriyasida birlik va ko‘plik shakllari farqlanmaydi. Nisbat kategoriyasi hamma fe’llarga xos emas. Leksikada xitoy tilidan, sanskrit, mo‘g‘ul va ba’zan yevropa tillaridan o‘zlashgan so‘zlar bor. Koreys tili 1966-yilgacha (munxvao) «madaniy til», 1993- yildan «standart til» deb atalgan. Bu tilning 2 turi ham KXDR hamda Koreya Respublikasida qo‘llanib kelinadi. KXDR da koreys yozuvi, Koreya Respublikasida xitoykoreys aralash yozuvi qo‘olinadi. Koreys yozuvi fonetik, harfiy, bo‘g‘inli yozuv. 1443-yilda qirol Se Jong davri (1419-1950)da koreys olimlari Chon Nin Ji, Sin Suk Chu, Son Sam Mum tomonidan yaratilgan. 15- asrning 1-yarmigacha esa koreys tilida xitoy ieroglif yozuvidan foydalanilgan. Oddiy xalq aholisi uchun xitoy ieroglif yozuvidan foydalanish juda qiyin bo‘lgan. Faqatgina boy zodagonlar xat-savodli bo’lgan. Qirol Se Jong ushbu muammoni bartaraf qilish uchun yangi koreys alifbosini yaratish tashabbusini ilgari surgan. Lekin, bu davrda xitoy tili koreyslarning adabiy tili bo‘lgan uchun, yangi milliy alifbo keng tarqalmagan. 19-asr oxiriga kelib koreys tilida yana ieroglif yozuv qo'llana boshlangan. Bu yozuv alifbosi 24 fonemani ifodalaydi. Boshqa fonemalar esa harflarni qo‘shish yo‘li bilan hosil qilinadi. Hozirgi koreys yozuvida 40 grafema mavjud bo‘lib, shundan 24 tasi sodda va 16 tasi murakkabdir. Ammo bu grafemalarning tartibi KXDR va Koreya Respublikasida farq qiladi. Ilgari matnlar yuqoridan pastga va o‘ngdan chapga qarab yozilardi. Hozirgi vaqtda chapdan o‘ngga qarab yozish qoidaga kiritgan. Download 0.66 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|