Корхона фаолиятини режалаштириш ва башорат қилиш

Режалаштириш тизими қуйидаги талабларга жавоб берган тақдирдагина самарали ва ишончли ҳисобланади:
1. Режалаштиришнинг ҳар бир элементи ва босқичи қатъий равишда асослаб берилиши.
2. Режадаги вазифаларнинг аниқ ва ўз вақтида бажарилиши, яъни режанинг адреслилиги.
3. Режа бажарилишини доимий ва узлуксиз равишда ҳисобга олиш, назорат қилиш ва унга зарур ҳолларда ўзгартиришлар киритиш.
4. Ички ва ташқи муҳитдаги ўзгаришларни ижобий қабул қилиш, шунингдек, корхона фаолиятини рўй берган ўзгаришларга мос равишда, ўз вақтида қайта ташкил қилиш (режалаштиришнинг мослашувчанлиги).
5. Фан-техника тараққиёти ва хўжалик юритишнинг илғор тажрибаларига таяниш.
Режалаштиришнинг ҳар бир тури ўзига хос хусусиятларга эга бўлиб, бу хусусиятлар қаторига қуйидагиларни киритиш мумкин:

• белгиланган режалаштириш оралиғининг аниқлиги;
• интеграция ва дифференциация даражаси, шунингдек, режалаштирилаётган кўрсаткичлар миқдори;
• ишлаб чиқариш харажатлари ва натижаларини ҳисоб-китоб қилиш даражасининг аниқлиги;
• режани тайёрловчилар ва амалга оширувчилар ўртасида мажбуриятларни тақсимлаш тартиби.

Ҳозирги пайтда корхоналарнинг аксари қисми асосан жорий режалар (бизнес-режалар) тайёрлаш билан шуғулланмоқда. Бизнес-режаларда энг муҳим режалаштириш кўрсаткичлари қуйида келтирилган:

• ишлаб чиқарилаётган маҳсулот (иш, хизмат) номенклатураси ва ҳажми (натурал кўринишда);
• маҳсулот сотиш ҳажми (пул кўринишида);
• маҳсулот бирлигининг таннархи;
• фойда (даромад);
• категориялар бўйича ходимлар сони;
• меҳнатга ҳақ тўлаш фонди ва ўртача иш ҳақи даражаси;
• омборлардаги хом ашё ва материаллар, тугалланмаган ишлаб чиқариш ва тайёр маҳсулот заҳиралари;
• айланма воситалар ҳажми - умумий ва гуруҳлар бўйича;
• капитал қўйилмалар ҳажми, жумладан, қўйилма объектлари ва йўналишлари бўйича;
• янги техника ва технологияга оид чора-тадбирлар;
• бошқа кўрсаткичлар (зарурлиги ва аниқланишига кўра).