Korporativ boshqaruvda davlatning ishtiroki

Korporativ boshqaruvda davlatning ishtiroki

Tayyorladi IB-5k/22 guruh magistranti:
Akmal Shodiyev
Reja:
1. Korporativ boshqaruvda davlat ishtirokining o‘ziga xos xususiyatlari va uning ahamiyati.
2. Davlatning korporativ boshqaruvdagi ishtiroki afzalliklari va kamchiliklari.
3. Aksiyadorlik jamiyatlarida davlat ishtirokining amaldagi holati.
4. korporativ tuzilmalarni me’yoriy-huquqiy jihatdan tartiblashtirish.
5. korporativ tuzilmalarni me’yoriy-huquqiy boshqarish.

Davlatning korporativ tuzilmalar faoliyatidagi ishtiroki quyidagi ikkita yo‘nalish asosida ko‘zga tashlanadi:

Birinchidan, korporativ boshqaruv amaliyoti bo‘yicha me’yoriyhuquqiy hujjatlarni qabul qiladi va korporativ tuzilmalarning faoliyati davomida qonunchilikda belgilab qo‘yilgan talablarning bajarilishi holatini nazorat qilib boradi. Mazkur jihat barcha mamlakatlar tajribasida qo‘llaniladi.

Ikkinchidan, davlat korporativ boshqaruv amaliyotida bevosita ishtirok etadi va aksiyadorlik jamiyatlari faoliyatiga doir qarorlar qabul qilishga o‘z ta’sirini ko‘rsatadi. Bunda davlat ustav kapitalidagi ma’lum bir ulushga egalik qilish orqali mulkdor sifatida ishtiroki kun tartibiga chiqadi.

Davlatning korporativ boshqaruvda bevosita ishtiroki quyidagilar asosida amalga oshiriladi
AJ ovoz beruvchi aksiyalariga to‘liq egalik qilish
AJ ustav kapitalida ma’lum bir ulushga egalik qilish
Oltin aksiya amaliyotini joriy etish
AJlari aksiyalar nazorat paketiga to‘liq egalik qilish

Davlatning korporativ boshqaruvdagi ishtiroki afzalliklari:

• Strategik ahamiyatga ega iqtisodiyot soha va tarmoqlarida samarali davlat nazorati o‘rnatiladi;
• Strategik muhim tarmoqlarning rivojlanishi uchun shart-sharoit yaratiladi;
• Iqtisodiyotda tarkibiy o‘zgarishlarni amalga oshiradi;
• Yirik aksiyadorlik jamiyatlari bankrotligining oldi olinadi va tugatilishiga yo‘l qo‘yilmaydi;
• Davlat byudjeti soliqlardan boshqa daromadlariga ega bo‘ladi;
• Monopoliya tartibga solib turiladi va narxlar barqarorligi ta’minlanadi;
• Professional boshqaruv amalga oshiriladi va boshqalar.

Davlatning korporativ boshqaruvdagi ishtiroki kamchiliklari:

• Davlatning haddan tashqari ko‘p aralashuvi korporativ tuzilmaning mustaqilligini chegaralaydi;
• Oltin aksiya asosida veto qo‘yish huquqining berilishi qarorlar qabul qilishning ortga surilishiga olib keladi;
• Veto qo‘yish huquqi davlat vakili tomonidan qaror qabul qilish aralashtirib yuborish holatlari uchraydi.
• Aksiyadorlik jamiyatlariga investorlarning qiziqishlari nisbatan past bo‘ladi;
• Xususiy mulkdorlar sinfining shakllanishiga salbiy ta’sir ko‘rsatadi;
• Boshqa aksiyadorlarning huquqlari chegaralanishiga olib keladi;
• Dividend amaliyotlari deyarli kuzatilmaydi va boshqalar.

Qimmatli qog‘ozlar markaziy depozitariyasining 2023 yilning 01 yanvaridagi holatga ko‘ra umumiy ma’lumot

Markaziy depozitariyda 628 aksiyadorlik jamiyatining 166 762,49 mlrd.so‘m umumiy nominal qiymatga ega 16 446,01 mlrd.dona qimmatli qog‘ozlar chiqarilishlari hisobi yuritilmoqda.

Aksiya va obligatsiya emitentlari soni:

Aksiya: 01.01.2022 holatiga ko‘ra 607; Obligatsiya: 01.01.2022 holatiga ko‘ra 11;

Emitetnlari: 01.01.2023 holatig ako’ra 628; Emitetnlari: 01.01.2023 holatig ako’ra 28;

2022 yil davomida qimmatli qog‘ozlar chiqarilishlari hajmi 13 714,55 mlrd. so‘mga ko‘paydi, aksiyalarning soni esa 4 234,9 mlrd. donaga ortdi.