Корпоратив стратгия Рақобатбардошлик даражалари
Download 165 Kb.
|
5 мавзу
Корпоратив стратгия
Ҳар қандай мамлакатда ички бозорда рақобатнинг мавжудлиги бозор хўжалиги муваффақиятли фаолият кўрсатишининг асосий кўрсаткичи ҳисобланади, жаҳоннинг кўплаб мамлакатларида, шу жумладан, ўтиш иқтисодиётйга эга бўлган мамлакатларда рақобат тўғрисида қонунларнинг 7 Портер М. Международная конкуренция. – Москва: Международные отношения, 2005. – 859 с. қабул қилинганлиги ва мазкур масалалар билан шуғулланувчи миллий ташкилотларнинг ташкил этилганлиги ушбу ҳолатни тасдиқлаб турибди. Хусусан Ўзбекистонда Монополиядан чиқариш ва рақобатни ривожлантириш давлат қўмитаси (Монополияга қарши қўмита) ташкил этилган бўлиб, унинг фаолияти республика иқтисодиётида рақобат муҳитини яратиш, мулкчиликнинг турли шаклларидаги корхоналар ва фирмалар, шу жумладан, мулкчиликнинг турли шаклларидаги корхоналар ва фирмалар хўжалик фаолиятини юритиш учун тенг рақобат имкониятларини барпо этишга йўналтирилган. Миллий иқтисодиётнинг рақобатбардошлиги – бу иқтисодиётнинг мухим кўрсаткичлари ҳолатини ташқи параметрларга нисбатан ялии баҳолашни ўзида мужассам этган қиёсий тавсиф ҳисобланади, шу сабабли миллий иқтисодиётнинг рақобатбардошлиги халқаро рақобатда намоён бўлади. Иқтисодиётнинг рақобатбардошлиги намоён бўлишнинг кўп даражали шаклларига эга:
Бунда рақобатбардошликнинг барча даражалари ўртасида жипс ички ва ташқи ўзаро боғлиқлик мавжуд. Мамлакат ва тармоқнинг рақобатбардошлиги пировардида муайян товар ишлаб чиқарувчининг рақобатбардош товар ишлаб чиқариш қобилиятига боғлиқ. Миллий иқтисодиётнинг "Барқарор стратегия, тузилма ва рақобатчилик" сифатида белгиланган рақобат жиҳатдан устунлигини шакллантиришнинг энг мухим омилини кўриб чиқамиз. Демак, мамлакатда компанияни ташкил этиш ва бошқариш тенденцияларига таъсир кўрсатувчи маълум шароитларнинг мавжудлиги ҳам ички рақобатнинг хусусиятини белгилаб беради. Таъкидлаш жоизки, рақобат жиҳатдан устунликларни шакллантириш учун меҳнатга ва ходимларнинг касбий кўникмаларини оширишга шахсий қизиқтириш ҳам мухим рол ўйнайди. Сўнгги ўн йилликлар иқтисодий амалиёти шуни исботламоқдаки, буюк иқтидор ва қобилият соҳиблари миллат учун энг катта ва аҳамиятли ресурс ҳисобланади, чунки мамлакат эришаётган ютуқлар кўп жиҳатдан ушбу иқтидор соҳиблари танлайдиган таълимнинг даражаси ва хилига, қаерда ишлашни афзал кўришига, уларнинг ишлашига ва ҳаракат қилишига боғлиқ. Шунинг учун мамлакатлар инсонлар нуқтаи назаридан нуфузли ёки ундан миллий қаҳрамонлар етишиб чиқадиган иқтисодий фаолиятни рақобатбардош қилишга интилади. Ташки бозорга чикиш хамиша ракобат курашига тортилиш демакдир. Товар бозорлари гоят тўйинган, таклиф талабдан устун бўлган шароитларда хар бир товар ва унинг ортида турган товар ишлаб чикарувчи истеъмолчининг назарига тушиш учун кураш олиб боришга мажбур. Харидорнинг айрим бир эхтиёжлари тенг ёки ўзгарадиган шароитларда бир хил ёки хар хил усуллар билан кондиришга мўлжалланган хилма-хил товарлар айни бир пайтда таклиф этилади. Бундай шароитда истеъмолчи ўзининг киймат бирлиги бўйича ракобатчилар товарларига караганда эхтиёжни кўпрок ва юкори даражада кондирадиган товарни танлайди. Мабодо товар сотилмаган бўлса ва харидор бошка компания махсулотини танлаган ва мазкур товарни рад этган бўлса, унда бу компанияни паст харажатлар хам, юксак мехнат унум- дорлиги хам жонига оро кирмайди. Касодга учраш хавфи аник хакикатга айланади. Ракобатбардошлик даражасини аниглаш аксарият факат товарлар билан чегараланиб колмай, балки корхоналар, компаниялар, ватто мамлакатга нисбатан хам татбик этилади. Ракобатбардошлик серкирра ту- шунча булиб, унга жуда куп омиллар таъсир курсатади. Тадкигот максадларига караб асосий омиллар ва уларнинг. микдорларини хисоблаш усуллари танлаб олинади. Масалан, фирманинг ракобатбардошлиги даражасини бахолашда тармонд бозорида ракобат кураши жадаллигини 6елгилайдиган омиллар тахлил учун асос сифатида хизмат килади. Бундай омилларга куйидагилар киради:
Бу омил ракобат кураши даражасига хал килувчи таъсир курсатади. Бозорда куввати тахминан тенг булга н фирмалар иштирок этган полларда ракобат жадаллиги кучли намоён булади. Агар боз орда бир канча йорик компаниялар мавжуд булса кичикрок фирма танг ахволда колади.
б. Бозордан чикиб кетиш тусиглари ва уларнинг даражаси. Маълумки, компанияларнинг бошка тармонд бозорларига кучи ши ёки бизнеснинг шу сох асидан чикиши катта харажатлар билак боглик тармокларда ракобат кучли. Бундай харажатларга, масалан, асосий активларни тугатиш ёки сотиш билан боглик харажатлар, савдо-сотик тармогидан мах рум булиш, товар етказиб берувчилар ва бошка шерикларни алмаштириш билак боглик харажатлар, ишлаб чикаришни карта ташкил этиш буйича чикимлар ва бошкалар киради. Тармок бозоридан кетиш тусиклари куп булмаган тармокларда, шунингдек кенг профилдаги компаниялар бир бозордан бошкасига эркин ута оладиган полларда хам ракобат жуда паст булади.
хил стратегияга амал килаётган булса, ракобат даражаси кучайтирилади. Аксинча, купчилик етакчи фирмалар турли стратегияни куллаган шароитларда ракобат даражаси нисбатан пасаяди.
|
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2025
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling