Korrektsiyon psixologiya kk
Download 428.1 Kb. Pdf ko'rish
|
Korrektsiyon psixologiya kk
Bekkemlewshi sorawlar. 1. Psixokorrektsiya pa’ni haqqinda tu’sinik?. 2. Psixologiyaliq qollap-quwatlaw degenimiz ne? 3. Balani qollap-quwatlawda ayiriqsha so`zlerdin’ orni? 4. Ja’rdemshi so`zlerdin’ a’hmiyeti qanday? Usinilg`an a`debiyatlar 1. Nishanova Z.T. Xalilova N.I. Psixokorrektsiya. T.: “Fan va texnologiyalar markazining bosmoxonasi”. 2006. 2. Ya rabotayu psixologom...Opit, razmishleniya, soveti/ Pod red. I.V.Dubrovinoy. – M.:TTs «Sfera», 1999. 3. Prakticheskaya psixologiya obrazovaniya: Uchebnik dlya studentov visshix i srednix uchebnix zavedeniy/Pod red. I.V.Dubrovinoy. – 2-e izdanie. – M.: TTs «Sfera», 1998 4. Ermolaeva M.V. Psixologiya razvivayuchey i korrektsionnoy raboti s doshkol`nikami. – M.: Izdatel`stvo «Institut prakticheskoy psixologii»,1998. 2. Tema: Mektepke shekemgi jastag`i balalardin` psixologiyaliq diagnostikasi ha`m korrektsiyasi. Joba: 1. Balalardi mektepke psixologiyaliq tayarliq ha`m aqilda tu`sinik. 2. Balalardi mektepke tayarlawdin` psixologiyaliq diagnostikasi metodlari. 3. Mektepke shekemgi jastag`i balalardi mektepke tayarlaw mashqalalari, psixologiyaliq korrektsiya. Tayanish tu`sinikler: Mektepke shekemgi jastag’i balalar psixokorrektsiyasi, sotsial dezadaptatsiya, kommunikativ uqip, bag’sha menen mektep ortasindag’i baylanisliliq, mektep ta`limine psixologiyaliq tayarliq, psixologiyaliq diagnostika. Respublikamizda mektepke shekemgi ta`rbiya mekemeleri ta`lim-ta`rbiya jumisinin` ken` tu`rde da`stu`rin a`melge asiradi ha`m balalardi mektep ta`limine tayarlandi. Ha`zirgi waqitta ju`z berip atirg`an sotsialliq ha`m ekonomikaliq o`zgerisler xaliq ta`limin pu`tkil dizimin jaslar ha`m balalardi ta`rbiyalaw, olarg`a ta`lim-ta`rbiya beriw jumislarin rawajlandiriwdin` psixologiyaliq ta`repten diagnostika qiliw ha`m psixologiyaliq korrektsiya jumislarin a`melge asiriwdi ko`rsetpekte. Bul waziypa xaliq ta`limnin` baslang`ish mektepke shekemgi ta`lim mekemelerinde ba`rqulla mektep menen o`z-ara baylanisqan jag`dayda jumis islep kelgen. Bag`sha menen mektep ortasinda ornatilg`an baylanista ha`r ta`repleme balalardi mektep ta`limine tayarlaw waziypasin na`tiyjeli a`melge asiriw tiykarg`i sha`rti. Ta`limge psixologiyaliq tayarliq degende balanin` ob`ektiv ha`m sub`ektiv ta`repten mektep ta`limine mu`na`sebetigi na`zerde tutiladi. Ol mektep ta`limine da`slep psixologiyaliq ta`repten tayarlanadi. Onin` tayarliq da`rejesi balalar baqshasi psixologi ta`repinen psixologiyaliq diagnostika qilinadi. Usi protsesste lazim bolg`an sebep psixologiyaliq korrektsiya jumislarin a`melge asiriladi. Bul da`wirde balanin` psixikasi ilim aliwg`a da`rejede rawajlang`an boladi. Psixolog bul jastag`i bala qabil etiwinin` o`tkerilgen, rawajlang`an da`rejesin psixologiyaliq ta`repten diagnostika qiladi. Mektep ta`limine tayarlanip atirg`an ballada diqqati uzaq mu`ddeti, sha`rti bekkem boladi. Psixologiyaliq diagnostika jumislarin alip barip atirg`an psixolog bul na`rseni na`zerden shette qaldirmasliq kerek. Bala diqqatin` qa`siyeti roli ha`m syujetin oyinlarda, suwret siziw, jasaw shinig`iwlarinda, ilay, plastlinnan oyinshiqlar tayarlawda, basqalar so`zin qabil etiw ha`m tu`siniw, matematikaliq a`mellerdi sheshiwde, gu`rrin` tin`law ha`m du`ziwde ko`riledi. Psixologiyaliq diagnostika jumislarinda bala diqqatinin` belgili ob`ektke bag`darlang`anlig`i, toplang`anlig`i bo`listiriw boyinsha belgili da`rejede ko`nlikpege iye eki iye emesligin, o`z diqqatin basqara aliw eki kerekli waqitta toplawg`a intine aliwin (ha`reket etiwin) u`yreniw lazim. Sonday-aq psixolog balanin` este saqlawin qay da`rejede qiziqli adamdi hayran qaldiratug`in mag`liwmat ha`m ha`diyselerdi puxta este alip qaliw, este saqlaw, eske tu`siriw imkaniyatlari da`rejesin ha`m diagnostika qiladi. Psixolog balani mektep ta`limine psixologiyaliq tayarlawdin` sub`ektiv ta`repin ha`m psixologiyaliq ta`repten diagnostika qiladi. Balanin` mektepke oqiwg`a qa`lewi, intiliwi, u`lken adamlar menen mu`na`sebetke kirisiwi arnawli tayarliq penen o`z- ara baylanisli ekenligin esten shig`armaw lazim. Balada usi da`wirge kelip oqiw, bilim aliw haqqinda duris oylaw qa`liplesken da`rejesine diagnostika qilinadi. Balani mektep ja`ma`a`ti ag`zalarinin` juwapkershilik waziypalarin an`lap jetiw olarg`a boysiniw, olardin` ko`rsetpelerin qay da`rejede atqariwg`a biyimligi psixolog ta`repinen diagnostika qilinadi. Bul protsesste psixolog balanin` ha`mmesi birdey emesligi sebepli olar ortasinda a`hmiyetli parqlar barlig`in esapqa aliw lazim. Mektepke shekemgi jastag`i balalardi mektepke tayarlawda psixologiyaliq diagnostika jumislar dawaminda to`mendegi sistema, ko`zge taslanadi, yag`niy ayrim bala mektepke bariwg`a talpinadi, oqiwg`a qansha waqit qalg`anin u`zliksiz sanaydi, oqiw qurallarin tayarlap qoyiwg`a ha`reket etedi. Al basqa bala bolsa mektepke bariwdi qa`lemeydi. Usi protsessti psixologik ta`repten diagnostika qiliwda oqiwg`a to`men mu`na`sebet ko`binese u`lkenlerdin` qorqitiwlari aqibetinde ju`zege kelgenligi aniqlanadi. Mektep penen bag`sha ortasindag`i o`z-ara baylanis ha`m ko`p ta`repleme du`ziliske iye. Onda ta`lim-ta`rbiyali, jumislardin` mazmuni metodi ha`m usillari, balalardi ta`rbiyalaw sha`rt-shariyatlari ha`m psixik talab siyaqli jetekshi ta`repleri psixologiyaliq ta`repten talab etiledi. Bunda psixolog to`mendegilerge ayriqsha itibar beriwi kerek. 1. Mektep talabalari bilimlerdi qay da`rejede teren`rek iyelep aliwlari diagnostika qilinadi. Lazim bolsa korrektsiya jumislar a`melge asiriladi. 2. Bag`sha na`zerinen Balani mektep talabalari da`rejesindegi bilim, ta`jriybe ko`nlikpeler menen qay da`rejede qurallaytirg`anlig`i diagnostika qilinadi, qa`liplesiw nizamlarin a`meliyatqa usinis etiw. Oqitiwshilar ja`miyetine oqiwshilar, balalar ha`m talabalar ta`lim-ta`rbiyasin individualastiriwda ja`rdem beriw, olardin` qa`bileti, da`rejesine qarap oqitiwshilar korrektson du`zetiw jumislarin a`melge asiriwda ko`rsetpeler beriw korrektsion jumisinin` ayriqsha a`hmiyetli na`rse bul balalar, talabalar oqiwshilar, o`siwinde, rawajlaniwinda arqada qaliw, onda minez- qulqinin` buziliwi oqiwdi o`zlestiriwde (jamalasiw) pa`siyiwi esaplanadi. Bul tiykarinda psixolog to`mendegi waziypalardi a`melge asiriw lazim. 1. Psixolog balalar, oqiwshilar, talabalardin` jas qa`siyetlerin ha`mde keste rawajlaniwin esapqa aliwshi, dinamik rawajlaniwg`a kepinlik beriwshi da`stu`r islep shig`iwg`a pu`tkil xizmetti bag`darlaydi. Sotsial o`siw talabina juwap beriwshi uliwma insanliq, etnopsixologiyaliq nizamliqlar ortalig`inda kamalatqa intiliwshi shaxsti qa`liplestiriw bas maqset dep tan`laydi. 2. Psixolog balalar, oqiwshilar ha`m talabalardin` psixik rawajlaniwindag`i minez-qulqi ha`m ma`selsindegi kemshiliklerdi aste-aqirin du`zetiw da`stu`rin islep shig`iw ha`m a`meliyatqa usinis etiw. Bunin` ushin olar menen shinig`iwlar, buziliwdi kemeytiriw shinig`iwlardi o`tkizedi. Joqari (kretiv) qa`biletlerdi o`stiriw maqsetinde treningler alip baradi. 3. Rawajlantiriwshi ha`m psixokorrektsion jumislar da`stu`ri ishinde psixologiyaliq ha`m pedagogikaliq ma`selelerdi (mashqala) qayrap aladi. Korrektsiyaliq xizmettin` psixologiyaliq bo`limi qa`niygeler ta`repinen a`melge asiradi. Arnawli jumistin` pedagogikaliq ta`repi bolsa psixologtin` pedagoglar ata-analar menen birlegikte o`tkiziledi. 4. Rawajlaniwshi ha`m psixokorrektsiyaliq jumislar psixolog ta`repinen ha`r tu`rli formalarda, jag`daylarda sho`lkemlestiriledi. A) psixologtin` jumisi, shinig`iwdi, ayirim balalar, oqiwshilar ha`m talabalar menen ayriqsha o`tkiziwdi rejelestiredi. B) psixologlardin` basqa bir xizmeti arnawli tu`rde a`melge asirilip balalar, oqiwshilar, talabalar toparlarina ta`rbiyaliq ta`sir o`tkiziwge bag`darlang`an boladi. V) ata-analar, pedagogikaliq topardin` qatnasiwinda ta`rbiyaliq ko`rnistegi shinig`iwlar alip bariw na`zerde tutqan. 5. Rawajlaniwshi ha`m psixokorrektsiyaliq jumislar da`stu`rin sonday du`ziw kerek, onda korrektsiyaliq jumisg`a qatnasiwshi topardi qa`diriyatqa bag`darlang`anlig`i etnopsixologiyaliq, etnoma`deniya qa`siyetleri o`z ko`rinisin tapsin. Da`stu`rdi xaliq, etnos millet-el tariyxi da`stu`rleri, u`rp-a`detleri biri onin` jeterli bekkem emesligin aniqlang`an. Bul protsesste psixologtin` tiykarg`i waziypasi joqaridag`i jag`daylardi du`zetiwge, yag`niy korrektsiya qiliw jollarin tabiwi lazim. Egerde bul jag`day o`z waqtinda korrektsiya o`tilse bunda tormizlaniw menen ha`reket etiw o`z-ara muwapiqsiz tu`rde ha`reketke keledi. Oqig`an jag`dayda tutiliw, toqtap qaliw dawistin` terbeniwi ha`m pa`siyiwi ayirim jag`daylarda ha`rip, so`zlerdin` tu`sip qaliw jag`daylari mine usi fiziologiyaliq ta`sirinde payda boliwi psixologiyaliq diagnostikada aniqlang`an. Psixologiyaliq diagnostika izertlewlerinde 1 ha`m 2 klass oqiwshilari sabaqta tek 30-35-minut diqqat penen otiriwi o`z diqqatin belgili bir ob`ektke toplawi ha`m onda uslap turiwi mumkinligin ko`rsetligi sipatlang`an. Sonin` ushin shinig`iwlarda qisqa ta`nepisler o`tkizip turiw usinis etiledi. Bulardan basqa diagnostika izertlewlerinde oqiwshilar diqqattin` qa`siyeti (o`zgesheligi) ko`birek shinig`iwlardin` su`wretine baylanisli ekenligi ko`rsetilgen. Psixologlar kishi mektep jasindag`i balalar diqqatin qay da`rejede rawajlang`anlig`i o`z waqtinda diagnostika qiliwi, aniqlang`an kemshiliklerin rawajlaniw da`rejesin arqada qaliwlari o`z waqtinda korrektsiya etiwleri aqibetinde orinli na`tiyjelerge erisiledi, yag`niy ta`lim protsessi tiykarinda kishi mektep jasindag`i oqiwshilardin` erkli, bekkem ku`shin, toplaniwshi, bo`listiriwi, aktivligi sanali diqqati rawajlandiriwg`a qalay sharayat jaratiladi. Bilim aliw ushin Erkin, aqiliy miynet etiw, misallar ha`m ma`seleler sheshiw shinig`iwlardi atqariw, ta`krarlaw ushin erkli sanali diqqat payda etedi, kishi mektep jasindag`i balalar este saqlawi psixologiyaliq ta`repten diagnostika etilgende onin` en` a`hmiyetli qa`siyetlerinen biri so`z, logika, este saqlaw ha`m ma`nisine qarap tu`siniw, eslep qaliwi salmag`inin` artiwi ayiriqsha ko`rsetiledi. Sonday aq, oqiwshi o`z este saqlawin, sanali basqariw eslep qaliw, eske tu`siriw protsessleri xizmettin` maqsetke muwapiqlastiriw imkaniyatina iye boladi. Download 428.1 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling