4-tema. Mektepke shekemgi bilimlendiriw mákemelerinde muzika shınıǵıwları Joba

4-tema. Mektepke shekemgi bilimlendiriw mákemelerinde muzika shınıǵıwları
Joba:
Muzıkalıq ta`rbiyanın` metodları.
Muzıkalıq qurallar menen isendiriw metodı.
U`yretiw, shınıqtırıw metodı.
.
Muzikalıq ta`rbiya metodlari pedagogtin` balanı ulıwma muzıkalıq estetikaliq rawajlandiriwga bag`ishlang`an ha`reketleri retinde aniqlanadi. Bul metodlar u`lken adam menen bala arasindag`i is-ha`reketlerge tiykarlanip du`ziledi. Bull quramali pedagogikaliq protsesste balalardin` intasin, talabi menen ta`jiriybesinesapqa ala otirip, olardin` xizmetin sho`lkemlestiriwde u`lkenler tiykarg`i rol atqaradi.
Ta`rbiya metodlari ha`r tu`rli bolip keledi. Olar oqiw waziypalarina, muzikaliq xizmettin` ha`r tu`rinin` sipatina, jag`dayina, informatsiya waqtina h.t.b. qaraydi.
Ta`rbiya metodlarin duris klassifikatsiyalaw qiyin. Sonliqtan pedagogika teoriyasinda tiykarg`ilari bolip tabiladi.
A) isendiriw
B) u`yretiw, shiniqtiriw metodlarina toqtayiq.
Muzikaliq qurallar menen isendiriw metodi
En` aldi menen bo`bekti muzikaliq o`ner qurallari arqali ta`rbiyalay otirip isendiriw maetodin qalay qollaniwg`a bolatug`inin qarastirayiq.
Bul jag`daydag`i ta`rbiya protsessi – muzika menen tikkeley aylanisiw onin` orinlaniwi jetkilikli da`rejede boliwi tiyis. Sonda g`ana balalardin` emotsiyaliq ta`sirin, estetikaliq terbelislerin tuwdiriwg`a pedagogikaliq na`tiyjege jetiwge boladi.
Bala muzikanin` ne haqqinda onin` qulaqqa jag`imlilig`in tu`sine biliwi kerek, onnan son` barip qosiq aytiwg`a, oynawg`a h.t.b. qoyilatug`in talaplardi orinlawg`a kirisiwine boladi.
Estetikaliq sezimnin` emotsiya menen sananin` bir tutaslig`inan belgili.
Sonliqtan isendiriw isin tek muzika ta`siri menen emes, sonin` menen qatar iqlasti usi maqsetke awdariw joli menen de ju`rgiziw kerek.
Muzika – «sezimleri tili». Ol tolg`andiradi, belgili bir sezimge bo`leydi, juwap pikir tuwg`izadi, oylandiradi. Sonliqtan aytip beriw arqalibalalardin` kewillerin ta`sirlendiriw kerek. Biraq bul muzikani ha`r kimnin` o`zinshe tu`sinetug`inin umitpag`an jo`n.
Misali: balalar o`zleri ha`zir bilmeytug`in tin`lag`anda tayarliqlari birdey bolsa da ha`r qaysisi ha`r tu`rli tebirenip ha`r tu`rli oyg`a ketedi.
Oqitiwshi so`z benen tu`sindiriw arqali balalardin` oylari menen tolg`anislarin baylanistirip, na`zerlerin shig`armada shirildag`an boztorg`aydin` obrazin jasap turg`an muzikaliq su`wretlew qurallarinin` o`zgesheliklerine awdariwi tiyis.
Oqitiwshi muzikadan duris ta`sir aliwshiliqti qollap naduris tu`siniklerden ayiriliwg`a ja`rdemlesedi.

U`yretiw shiniqtiriw metodi.
Endi shiniqtiriwdi balalardin` muzikaliq xizmetin sho`lkemlestiriwdin` joli retinde qarastirayiq. Muzikag`a estetikaliq ko`z-qarasti rawajlandiriw og`an qiziqtiriw, seslik obrazlar menen baylanis jasaw, balalardi shaqqan boliwg`a, zeyin qoyip tin`lap, muzika dawisinin` o`zine ta`n o`zgesheliklerin, irg`aq o`zgesheliklerine ayirip salistiriwg`a, nyuanalarin aniqlay biliwge u`yretiw kerek. Bull jumisku`nbe-ku`n, jilma-jil u`zliksiz ju`rgiziledi.
Qabillaw menen orinlawdin` da`slepki jumislarin o`zlestiriw suliwliq sezimin bayitip, initsiativani, endi o`z betinshe orinlawg`a degen inta-iqlasin arttiradi. Ta`rbiyashi ku`n boyi ko`p ku`sh-jiger jumsaydi «tabanliliq ko`rsetedi».
Eger bala «o`z skripkasin» qolina alsa onda pedagogtin` oni keleshekte miyrimli adam boliwina ja`rdemlese otirip, muzika du`nyasina, oy-sezimleri du`nyasina a`kelip engizedi degen so`z.
Juwmaqlay kele muzikaliq ta`rbiya jollari mektep jasina shekemgi balalardi muzikaliq jag`inan jetilistirip ta`rbiyalawdag`i xizmettin` barliq tu`rin isenim menen shiniqtiriw kerek.