Korxona iqtisodiyoti va menejmanti
Download 0.95 Mb.
|
kurs ishi
- Bu sahifa navigatsiya:
- 25-jadval Korrelyatsion-regression tahlilga kiritilgan omillar qiymatlari
- Nomi Ifodalanishi 1
- 27-jadval Ta’sir qiluvchi omillarning o’zaro juft korrelyatsion koeffitsientlar matritsasi
- 0,9229 0,7666 -0,4900 x
Ushbu tadqiqot “Yunusobod kommunal sitora servis” xususiy uy-joy mulkdorlari shirkati sof foydasiga ta’sir etuvchi omillar sifatida aholi jon boshiga to’g’ri keluvchi o’rtacha daromad (ming so’m), qayta moliyalashtirish foizi (%), shirkat debitorlik qarzdorligi (ming so’m), shirkat kreditorlik qarzdorligi (ming so’m), sotilgan mahsulot tannarxi (ming so’m), mahsulot sotishning yalpi foydasi kabi ko’rsatkichlarni tanlab oldik (24-jadval). Korrelyatsion-regression tahlilga kiritilishi lozim bo’lgan omillar qiymatlari mos tartibda joylashtirib chiqamiz (25-jadval). 25-jadval Korrelyatsion-regression tahlilga kiritilgan omillar qiymatlari Yillar x1 x2 x3 x4 x5 x6 y
Omillar bog’liqligining ekonometrik modelini aniqlash uchun ko’p omilli korelyatsion-regression tahlil usulidan foydalaniladi. Ishda samaradorlik ko’rsatkichlarini tahlil qilish uchun quyidagi ekonometrik modellardan (ko’p omilli regressiya tenglamalardan) foydalanildi:
=1 m 4) y=β0∏xiβi (4) Ko’rsatkichli model. i=1 Bunda, β0 – ozod had; y – shirkat sof foydasi ko’rsatkichisi; xi – shirkat sof foydasiga ta’sir etuvchi omillar; βi – ko’p omilli model parametrlari; (i= 1,2,3....m); m – tanlangan omillar soni. Berilgan y = f (x1, x2, .... , xn) bog’liqlikni topish zarur. Ushbu bog’liqlikni aniqlashda eng kichik kvadratlar usulidan foydalanamiz. 26-jadval Ko’p omilli regression tahlilda foydalanilgan belgilar
Ko’p omilli korrelyatsion bog’lanishning xususiyati shundaki, uning regressiya tenglamasida bir necha muhim va mohiyatli omillar ishtirok etadi. Bu omillardan eng mohiyatlisini to’g’ri tanlash va ularni regressiya tenglamasiga kiritish katta ahamiyatga egadir. Omillarni tanlash va sifat jihatdan nazariy tahlil qilishga asoslanadi va uch bosqichda o’tkaziladi. Birinchi bosqichda (dastlabki tahlilda) omillar hech qanday shart qo’yilmasdan tanlanadi. Ikkinchi bosqichda ular juft korrelyatsiya koeffitsentlaridan foydalangan holda tahlil qilinadi. Buning uchun belgilar y1, x1, x2, ..., xn o’rtasidagi juft korrelyatsiya koeffitsentlarining matritsasi tuziladi. Omillarni tahlil qilishning uchinchi bosqichida regressiya tenglamasi aniqlanadi va uning parametrlarining mohiyatli bo’lishi yoki bo’lmasligi maxsus mezonlar bilan baholanadi. Ushbu omillarning natijaviy belgiga ta’sirini aniqlash uchun korrelyatsion tahlil usullaridan foydalanish mumkin. Bunda juft korrelyatsiya koeffitsienti quyidagicha aniqlanadi: rij = (∑xi2(∑−(∑xi xxji )−2∑/n)x(∑i ×x∑j2x−j (/∑n)x j )2 /n) (5) Qaysi omillarni regressiya tenglamasiga kiritish lozimligini aniqlash uchun omillar o’rtasidagi juft korrelyatsion koeffitsientlar matritsasini tuzamiz (18ilova) (27-jadval). 27-jadval Ta’sir qiluvchi omillarning o’zaro juft korrelyatsion koeffitsientlar matritsasi
Jadvalda rij xi va xj omillar o’rtasidagi juft korrelyatsiya koeffitsientidir. Ma’lumki, ko’p omilli regressiya tenglamasida o’zaro kuchli chiziqli korrelyatsion bog’langan omillar bir vaqtda ishtirok etmasligi kerak7. Odatda, kuchli korrelyatsion bog’lanish sifatida uning kritik qiymati rkr= 0,7 olinadi. Agar |r|>0,3 – aloqa umaman kam; 0,3 ≤ |r| ≤ 0,7 – aloqa o’rtacha; 0,7 ≤ |r| ≤ 0,9 – aloqa kuchli; |r| > 0,9 – aloqa o’ta kuchli. Regressiya tenglamasida qatnashuvchi omillarning o’zaro juft korrelyatsiya koeffitsienti kritik qiymatdan kichik bo’lishi lozim. Chunki ular bir-birini ma’lum darajada takrorlab, regressiya va korrelyatsiya ko’rsatkichlarining buzilishiga sabab bo’ladi. Agar yuqoridagi jadvalni tahlil qilsak, kritik qiymatdan rkr katta bo’lgan o’zaro kuchli bog’langan omillarning mavjudligidan guvoh bo’lamiz. Shu sababli biz x1, x4 va x5 omillarni regressiya tenglamasiga kiritishni lozim topdik. Keyingi bosqichda muhim va ahamiyatli omillarni tanlanadi. Bunda ushbu omillarni tanlash uchun P-miqdorining qiymati inobatga olindi (28-jadval). Download 0.95 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling