bankchilar deyiladi. Bank iqtisodiyot uchun ahamiyatli ishlarni bajaradi, chunonchi, pul va qimmatbaho buyumlarni omonatga olib,
saqlab beradi; pul bilan bo‘ladigan hisob-kitob operatsiyalarini,
xususan, pul to‘lash ishlarini bajaradi; chet el valutasini sotadi va
sotib oladi; o‘z qo‘lidagi pulni qarzga beradi, ya’ni kredit bilan
shug‘ullanadi; o‘z puliga aksiya sotib olib, uni boshqa sohaga
joylashtiradilar; biznes yuzasidan maslahat beradi.
Bankdan o‘tadigan pul oqimi naqd pullar va naqd bo‘lmagan
pullar harakatidan iborat. Naqd pul — bu banklardagi, korxona va
tashkilotlar kassasidagi va aholi qo‘lidagi qog‘oz va tanga pullardir.
Naqd bo‘lmagan pul bunday shaklga ega emas, u pulning borligi
haqidagi axborot, yozuv bo‘lib, u bank hisob varag‘ida qayd
etiladi.
Naqd bo‘lmagan pullar bank depoziti shakliga ega, ya’ni
firmalar, jamoat tashkilotlari, davlat muassasalari va ayrim fuqarolar
o‘z pulini bankdagi depozit hisob varag‘ida saqlaydilar. Depozit
ikki xil bo‘ladi:
a) Joriy depozitdagi pul egasining talabiga binoan darhol qaytarib
beriladi. Bunday pul hisob varag‘i muhlatsiz hisob varag‘i deyiladi.
b) Muhlatli depozitga qo‘yilgan pul uning egasiga xohlagan vaqtda
emas, ma’lum vaqtdan, masalan, bir yildan so‘ng va bankni barvaqt-
roq ogohlantirilgandan so‘ng qaytariladi.
Depozitdagi pulni naqd pulga aylantirib olish mumkin, lekin
bunga har doim ham zarurat bo‘lavermaydi, chunki depozitdagi
mablag‘ hisobidan chek berish va shu chek orqali kerakli narsani
xarid qilish mumkin. Chek — pulning o‘rinbosari, u to‘lov vositasi
sifatida qabul qilinadi, masalan, televizor yoki avtomashina sotib
102
Do'stlaringiz bilan baham: |
