Korxona xarajatlari va foydasi, ish haqi va mehnat munosabatlari

FOYDANING MAZMUNI FOYDANING NORMASI VA MASSASI.

Korxona pul daromadlaridan sarflangan barcha xarajatlar chiqarib tashlangandan keyin qoladigan qismi foyda deb yuritiladi. Korxona foydasining Mutlaq miqdori ya’ni yil davomida olingan foyda hajmi uning massasini tashkil qiladi. Foyda massasining ishlab chiqarish harajatlariga nisbati va uning foizda ifodalanishi foyda normasi deyiladi.

Foyda va uning miqdorini belgilovchi omillar

1. Korxona foydasi
- Korxonaning barcha pul daromadlari va qilingan sarf xarajatlari o’rtasidagi farq,
2. Korxona sof foydasi
- Korxona umumiy foydasidan soliqlar va boshqa majburiy to’lovlar chiqarib tashlangandan keyin qolgan qismi.

(III). YARATILGAN MAHSULOT VA DAROMADLARNING TAQSIMLANISH TAMOYILLARI.

TAQSIMOT NIMA?
Taqsimot — ijtimoiy takror ishlab chiqarishning muhim boʻgʻini, ishlab chiqarish.ni ayirboshlash va isteʼmol bilan bogʻlovchi munosabatlar tizimi; iqtisodiy resurelar, yaratilgan maxsulot va xizmatlarni, ularning qiymat shakli hisoblangan daromadlarni iqtisodiyot subʼyektlari oʻrtasida taqsimlanishiga xos boʻlgan iqtisodiy munosabatlar.
Har bir mamlakat va jamiyatda iqtisodiy tizimning ajralmas qismi hisoblanadigan oʻziga xos T. tizimi boʻlib, unga taqsimlash obʼyekti (resurelar, mahsulot va xizmatlar), taqsimlash subʼyekti — ishtirokchilari, taqsimlash qonunqoidalari, taqsimlashda ishtirok etuvchi vositachi intlar, taqsimotga oid krnunchilik, T. siyosati kiradi.
Yaratilgan mahsulot va daromadlarning taqsimlanish tamoyillari
Ish haqining mazmunini toʻgʻri tushunib olish uchun eng avvalo yaratilgan milliy mahsulotning taqsimlanish tartibi toʻgʻrisida tasavvurga ega boʻlish lozim. Mamlakatda ishlab chiqarilgan mahsulotning (tovar va xizmatlarning) taqsimlanish tamoyillari boʻyicha turlicha nazariyalar mavjud. Bozor iqtisodiyotiga doir adabiyotlarning koʻpchiligida «uch omil» deb nomlanuvchi nazariya keng tarqalgan.
Bu nazariyaning asoschilaridan biri frantsuz olimi J.B.Sey «ishlab chiqarishning uch omili» degan gʻoyani ilgari surib, unda tovarlarni ishlab chiqarishda mehnat, yer va kapital bab- baravar qatnashadi, ular hamma daromadlar manbaidir va binobarin daromadlar ham shu omillar oʻrtasida taqsimlanadi, deb koʻrsatadi.