Kreativ fikrlash

5.3. VF va LF ning xususiyatlari 
Vertikal va laetral fikrlash bir qator o’ziga xos xususiyatlarga ega. 
Bu xususiyatlar fikrlash jarayonida alohida ahamiyatga ega va ular fikrlash 
jarayoni samaradorligini oshirishga xizmat qiladi. 
Vertikal fikrlash xususiyatlari: 
− qaytadan faol fikrlash; 
− tizimlashtirilgan: ketma-ket yondashishni rag’batlantiradi; 
− mantiqiy yondashuvni hisobga oladi; 
− ehtimol eng yuqori yo’lni tutadi; 
− g’oyalar bo’yicha tahlil; 
− har bir qadamda albatta to’g’ri bo’lishi kerak; 
− aralash va ahamiyatsiz bo’lgan narsalarni chiqarib tashlaydi; 
− yaxshi tahlil qilingan, ammo qarorni qabul qilish qiyin; 
− umidvor bo’lganini topmaguncha, turli xil yondashuvlar ko’rinishi 
mumkin. 
Vertikal fikrlashning o’ziga xos jihatlari: 
− yechimga o’tish uchun ma’lumotni o’zi uchun ishlatadi; 
− har bir javob dalilga muhtoj; 
− osonlikcha chalg’imaydi; 
− nima to’g’ri va noto’g’ri ekanligini baholashga qaratilgan. 

---

84 
Vertikal fikrlashning o’ziga xos namunasi: 
Bir kuni siz do’stlaringiz bilan tennis o’ynagansiz, uyga 
borganingizda 
juda 
chanqadingiz. 
Siz 
oshxonaga 
kirdingiz 
va 
muzlatgichdan bir shisha ichimlik suvini oldingiz. Biroq, siz ochqichni 
topa olmadingiz. Yechimlar shishani qanday ochishga qaratilgan. Bunday 
yechimlar narsalarni ochish usullari bo’yicha ma’lum nazariyalar, bilim va 
tajribalarni qayta ishlash natijasidir. Shuning uchun, ushbu yechimlar 
guruhi vertikal fikrlashdan kelib chiqadi. 
Ehtimoliy yechimlar quyidagicha: 
− tish bilan shishani ochish; 
− shishani stol yoki devorning chekkasi bilan ochish; 
− ochqichni boshqalardan olib turish; 
− shishani muzxonaga qo’yish. Soda muzlatilganda kengayadi, 
kengaygan soda tomonidan hosil bo’ladigan bosim shishani ochishga 
majbur qilishi mumkin; 
− shishani sindirish 
− boshqalar.