Kredit shakllari

Savdo va sanoat korxonalariga tovar-moddiy zaxiralarni sotib olish va ish haqi berish bilan bog’liq bo’lgan xarajatlarni qoplash uchun tadbirkor firmalarga beriladigan kreditlar;
Xususiy shaxslarga beriladigan istemol kreditlari. Bularga bahosini bir necha muddat ichida to’lash imkoniyati bilan avtomobil sotib, ko’chma (sayyor) uylar, elektr xo’jalik va boshqa istemol mollari, uylarni tamirlash va zamonaviy tus berish, tibbiy xizmat xarajatlarini qoplash va boshqa shaxsiy transport uchun beriladi;
Boshqa ssudalar yuqorida qayd etilmagan ssudalar bo’lib, ularga qimmatbaho qog’ozlar bilan taminlangan ssudalar ham kiradi;
Moliyaviy lizingda bank mashina va uskunalarni sotib oladi va ularni mijozlarga ijaraga beradi.
Bank turli xil mijozlarga turli xil maqsadlar uchun kreditlar berishi mumkin. Beriladigan kreditlarni ulardan foydalanish maqsadiga ko’ra, 7 ta turkumga ajratish mumkin:

Yuqorida keltirilgan kredit turlarini jahon bank amaliyotidagi eng yirigi ipoteka ssudalaridir va bu ssudalar beriladigan jami ssudalarning 1/3 qismini tashkil qiladi. Savdo va sanoat korxonalariga beriladigan ssudalar ham jami kredit qo’yilmalarning 1/3 qismini tashkil qiladi. Uz ahamiyatiga ko’ra, uchinchi o’rinda turadigan ssudalar bular xususiy shaxslarga beriladigan ssudalar bo’lib, ular jami kredit qo’yilmalarining 1/5 qismini tashkil qiladi.

Yuqorida keltirilgan kredit turlarini jahon bank amaliyotidagi eng yirigi ipoteka ssudalaridir va bu ssudalar beriladigan jami ssudalarning 1/3 qismini tashkil qiladi. Savdo va sanoat korxonalariga beriladigan ssudalar ham jami kredit qo’yilmalarning 1/3 qismini tashkil qiladi. Uz ahamiyatiga ko’ra, uchinchi o’rinda turadigan ssudalar bular xususiy shaxslarga beriladigan ssudalar bo’lib, ular jami kredit qo’yilmalarining 1/5 qismini tashkil qiladi.

Bank kreditlari portfeli tarkibini aniqlovchi eng muhim omillardan biri, bu eng avvalo ushbu bank xizmat ko’rsatayotgan bozorning xususiyatidir. Har bir bank mijozlarining kredit mablag’lariga bo’lg’an ehtiyojlarini o’rganib, ularni etiborga olmog’i lozim. Masalan, aholisi ko’p bo’lmagan shahar va tumanlardagi banklar asosan ipoteka kreditlari (uy-joylarni garovga olish asosida) avtomobil sotib olish uchun yoki xo’jalikni boshqarish va rivojlantirish uchun sarf qilinadigan xarajatlarni qoplash maqsadida kredit beradilar. Iirik ishlab chiqarish korxonalari, firmalar, univermaglar, ofislari ko’p bo’lgan yirik shaharlarda esa banklar kredit mablag’larini tovar xom ashyo zaxiralari, asbob-uskunalar sotib olish va ishchilarga ish haqi to’lash uchun beradilar.