Kriptalogiya fanidan 3-Amaliy ish
Azimov Nizomiddin 713-18-gurux
Mavzu: Klassik shifrlarni dasturiy ko’rinishda amalga oshirish
Ishdan maqsad: Klassik shifrlarni haqida amaliy bilim va ko’nikmalarga ega
bo’lish.
Ishni bajarilish tartibi va qo’yilgan vazifa
Sezar, Vernam, Vijiner shifrlash algoritmlarini ixtiyoriy dasturlash tillari
(Delpi, Java, C++ va C# ) dan foydalangan holda dasturiy ta’minoti yaratilsin.
Topshiriqni bajarish
1-topshiriq. Sezar usuli.
Dasturi:
2-topshiriq. Vernam usuli;
Dasturi:
Nazorat savollari
1. Bir alifboli shifrlashning umumiy mohiyati nimada?
2. Vernam shifrini tavsiflang.
3. Vijiner shifrida ma’lumotlarni shifrlash va deshifrlash qanday amalga
oshiriladi?
Nazorat savollariga javob:
1)Bir alifboli shifrlashning umumiy mohiyati nimada?
Bir alifboli shefrlashga masalan o`rin almashtirish algoritmini olsak bo`ladi. Bu
algoritmda faqat bitta alifbodan foydalaniladi va harflar gorizontal yozilib
vertikaliga o`qib olinadi.
2) Vernam shifrini tavsiflang.
Vernam shefrlash algoritmida alifbo harflarini ikkilikdagi kodlarini yozib chiqamiz. Kalit va
ochiq matndagi harflarni ikkilikdagi kodi ustida <> amalini bajaramiz , shunda yangi
ikkilikdagi kod aysi harfga to`g`ri kelsa shu shifr matn harfi bo`ladi.
3)
Vijiner shifrida ma’lumotlarni shifrlash va deshifrlash qanday amalga oshiriladi?
Alifbini birinchi harfi tagidan kalit so`z vertical ravishda yoziladi. Shundan so‘ng
har bir kalit so‘zning harfi orqasidan gorizontal shaklda alfavit to‘ldirib yoziladi.
Kiyin esa kalit va ochiq matn harfi tutashgan nuqtadagi harf shifr matn harfi
bo`ladi va shu tarzda davom ettiriladi. Deshefrlashda ham alphabet harflari tagidan
vertekal qilib kalit yoziladi. Kalit harflari alphabet bo`yicha gorizontal to`ldiriladi.
Shefr matn harflarini eng tepasidagi harf ochiq matn harfi hisoblanadi.