Kuchaytirgich kaskadining asosiy parametrlarini hisoblash

Kuchaytirgich kaskadining asosiy parametrlarini hisoblash

Ishchi (dinamik) rejimda, ya’ni transistor-ning chiqish zanjiriga yuklash qarshiligi ulangan bo‘lsa, kirishga esa o‘zgaruvchan signal berilsa, tranzistorning tavsif va parametrlarini sxemaga bog‘lamasdan turib ko‘rib bo‘lmaydi. Umumiy holatda yuklash qarshiligi reaktiv, aralash yoki faqat aktiv (faol) bo‘lishi mumkin. Faqat faol yuklash holatini ko‘rib chiqamiz. Ishchi (dinamik) rejimda ishlayotgan tranzistorning tavsif va parametrlarini ishchi yoki dinamik deyiladi. Tranzistorning ishchi yoki dinamik parametrlari tranzistorni dinamik rejimida tok va kuchlanishlarni kichik o‘zgarishida bog‘laydi. Bunday parametrlari bo‘lib kirish va chiqish qarshiliklari hisoblanadi, ularning miqdorlari signal manbai va yuklanish bilan tranzistorning kelishtirish sharti aniqlaydi va tokni, kuchlanishni va quvvatni kuchaytirish koeffitsiyentlaridir. Bu parametrlarning har biri quyidagicha aniqlanadi:
Kirish qarshiligi – bu R_yu=0 bo‘lganida o‘zgaruvchan kirish toki uchun tranzistorning kirish zanjirini qarshiligi:

Chiqish qarshiligi – bu R_yu=0 bo‘lganida o‘zgaruvchan chiqish toki uchun tranzistorning chiqish zanjirini qarshiligi:

Tok bo‘yicha kuchaytirish dinamik koeffitsiyenti .
Quvvat bo‘yicha kuchaytirish dinamik koeffitsiyenti .
Kichik sinusoidal signallar kuchaytirilganda ishchi parametrlarini tok va kuchlanish amplitudalari nisbati sifatida aniqlash mumkin.
Ishchi sxemaga ulangan tranzistor uchun oqadigan toklar va berilgan kuchlanishlar o‘rtasidagi grafikli bog‘lama dinamikaviy tavsilotlari bilan aniqlanadi. Huddi statik rejimiga o‘xshab, tajriba o‘tkazib olish, yoki kirish va chiqish dinamikaviy tavsilotlarini qurish mumkin.
Kuchlanish kuchaytirgichi.

3-rasm. Kuchlanish kuchaytirgichida transiztorning ishlatilishi: (a) oddiy sxema, (b) aralash sxema.
Elektron sxemalarda signallar doimiy yoki o’zgaruvchan bo’lishi mumkin. Bunday qurilmalar, masalan mikrofon o’zgaruvchan kuchlanish hosil qiladi, hosil bo’lgan kuchalnish kuchaytirilish zarur. Ba’zi signal manbalari, masalan fototranzistor va ba’zi detektorlar tok manbalari bo’lishi mumkin, bundan tashqari kuchlanishga ham o’zgartiradi.
Quvvat kuchaytirgichi
Garmonik signallarning quyi chastotali quvvat kuchaytirgichlari istalgan tizimning zaruriy elementi bo’lib hisoblanadi.
Bunday kuchaytirgichlarning asosiy parametrlaridan biri quvvat bo’yicha kuchaytirish koeffitsientidir. Koeffitsient yuklama qarshiligiga va kirish qarshiligiga bog’liq, shuningdek ta’minot kuchlanishi o’zgarishiga ham bog’liq. Chastota ishchi diapasoni – kuchaytirish koeffitsienti o’zgatmas qoladigan kuchaytirish chastotalar yo’lagi(oralig’i).

Transformatorsiz quvvat kuchaytirgichi 4-rasmda ko’rsatilgan. Bunday kuchaytirgichlar uchun yuklamadagi quvvat Pyu=10Vt, yuklama qarshiligi Ryu=8Om, chastota polosasi(yo’lagi, oralig’i) quyi chegarasi fq=250Gs dan yuqori chegarasi fyu=10 000 Gs gacha, garmonikalar koeffisienti Kg=10%

Xulosa
Amalda ishni dinamik rejimini va tranzistorning ishchi parametrlarining to‘liq hisobini bajarish uchun statik tavsiflarni ikki oilasiga ega bo‘lish kerak: kirishlar va chiqishlar, ularga tegishli kirish va chiqish dinamik tavsiflari qurilishi lozim. Statik chiqish tavsiflari oilasida chiqish dinamik tavsiflarini qurish uchun I_chiq=F(U_chiq) | I_ex = const yuklanish to‘g‘ri chizig‘i quriladi. Kirxgof qonuni bo‘yicha U_chiq=Y_em-I_chiqR_yu, bu yerda Y_em – chiqish zanjiridagi ta’minlash manbaining kuchlanishi, bunda yuklanish to‘g‘ri chizig‘i ikki nuqta bo‘yicha bo‘yicha qurilishi mumkin, agar Y_em va R_yu ma’lum bo‘lsa:
1. I_chiq=O, U_m=Y_em bo‘lsa;
2. U_m=O, unda I_chiq=Y_em/R_yu
yuklanish to‘g‘ri chizig‘ini statik tavsiflari bilan kesib o‘tuvchi nuqtalar chiqish dinamik tavsiflar yo‘lini aniqlpaydi. Kirish statik tavsiflarning U_kir=F(I_вk) | U_chiq = const oilasida kirish dinamik tavsiflarning qurilishi yo tenglamalar yordamida (Y_em va R_yu ma’lum bo‘lganida), yo qurilgan chiqish dinamik tavsiflaridan o‘tkazish yo‘li bilan bajarilishi mumkin. Ohirgi holatda dinamik chiqish tavsiflarini statiklari bilan kesib o‘tish nuqtalari uchun I_kir miqdorlari aniqlanadi (uning uchun Bu chiqish statik tavsifi olingan) va U_chiq, olingan miqdorlari statik kirish tavsiflar oilasiga o‘tkaziladi. Ravon egri chiziqdagi olingan nuqtalarni birlashtirib kirish dinamik tavsifi olinadi.