Kun uz sayti: iso 9126 1-jadval Pastki xarakteristikalar sifat atributlari Funktsionallik • maqsadning dtni qo'llash maqsadlariga muvofiqligi; (HA)

(HA) 
• har xil turdagi tahdidlardan himoya qilish bo'yicha standartlar va 
me'yoriy hujjatlarga rioya qilish; (HA) 
• tahdidlar xavfi va himoya qilish uchun resurslar mavjudligiga 
muvofiq teng himoyani ta'minlash. (HA) 
2-jadval 
Sifat xususiyatlari 
O'lchov 
Masshtab 
Ishonchlilik 
To'liqlik: 
♦ qayta ishga tushirishning yo'qligida muvaffaqiyatsizliklar
orasidagi vaqt. 
Barqarorlik: 
♦ avtomatik qayta ishga tushirish bilan nosozliklar orasidagi vaqt; 
♦ ishonchliligini ta'minlash va qayta ishga tushirish uchun nisbiy resurslar. 
Qayta tiklash imkoniyati: 
♦ tiklanish vaqti. 
Mavjudlik - tayyorlik: 
♦ nisbiy ish vaqti. 
Tomosha qiling 
Tomosha qiling 
% 
daqiqa 
Ehtimollik 
25 
20 
15 
2 
0.92
Samaradorlik 
Vaqt samaradorligi: 
♦ javob vaqti - odatdagi vazifa uchun natijalarni olish; 
♦ o'tkazish qobiliyati - vaqt birligida bajariladigan tipik vazifalar soni. 
Resursdan foydalanish: 
♦ DTning normal ishlashi vaqtida kompyuter resurslaridan 
foydalanishning nisbiy qiymati. 
soniyalar 
Bir daqiqada 
raqam 
Ehtimollik 
1.2 
300+ 
0.75
3-jadval 
Sifat xususiyatlari 
O'lchov 
Masshtab 
Amaliylik 
Aniqlik: 
♦ DT kontseptsiyasining aniqligi; 
♦ namoyish qilish imkoniyatlari; 
♦ hujjatlarning aniqligi va to'liqligi. 
Foydalanish qulayligi: 
♦ funksiyalarni oson boshqarish; 
♦ ishlash qulayligi; 
♦ DT topshiriqlarni kiritishning o'rtacha 
vaqti; 
♦ vazifaga o'rtacha javob vaqti. 
O'rganish qobiliyati: 
♦ 
DTni 
qo'llashni 
o'rganishning 
murakkabligi; 
♦ o'qish muddati; 
♦ operatsion hujjatlar doirasi; 
Ordinal 
Ordinal 
soniyalar 
soniyalar 
Odamlar - soat 
Tomosha qiling 
Sahifalar 
Kbayt 
Qoniqarli; 
Qoniqarli; 
700; 
800; 
70; 
3; 
2; 
10747; 
Yaxshi; 
Qoniqarli; 

---

♦ elektron darsliklar hajmi. 
Jozibadorlik: 
♦ sub'ektiv yoki ekspert baholari. 
Ordinal 
Yaxshi; 
7/10 
Saqlash qobiliyati 
Tahlil qilish imkoniyati: 
♦ dastur arxitekturasining uyg'unligi; 
♦ birlashtirilgan interfeyslar; 
♦ hujjatlarning to'liqligi va to'g'riligi. 
O'zgaruvchanlik: 
♦ 
o'zgarishlarni 
tayyorlashning 
murakkabligi 
♦ o'zgarishlarni tayyorlash muddati. 
Barqarorlik: 
♦ o'zgarishlar yuz berganda salbiy 
ko'rinishlarga qarshilik. 
Sinovga yaroqliligi: 
♦ test o'zgarishlarining murakkabligi; 
♦ o'zgarishlar testining davomiyligi. 
Ordinal 
Odamlar - soat 
korish
Ordinal 
Odamlar - soat 
korish 
Zo'r;
Qoniqarli; 
Qoniqarli; 
700 
600 
Qoniqarli; 
900 
80 
Mobillik 
Moslashuvchanlik: 
♦ moslashishning murakkabligi; 
♦ moslashish muddati. 
O'rnatish qulayligi: 
♦ o'rnatishning murakkabligi; 
♦ o'rnatish muddati. 
Birgalikda yashash - muvofiqlik: 
♦ interfeyslarni apparat va operatsion 
muhit bilan standartlashtirish. 
O'rnini bosish qobiliyati: 
♦ komponentlarni almashtirishning 
murakkabligi; 
♦ komponentni almashtirish muddati. 
Odamlar - soat 
korish
Odamlar - soat 
korish 
Ordinal 
Odamlar - soat 
korish 
90 
30 
85 
65 
Qoniqarli; 
100 
95 
1) Ma'lumotlar tahlili va texnik shartlar va talablar spetsifikatsiyalarini shakllantirishda, quyidagi 
optimallashtirish vazifalari paydo bo'ladi: 
1. Ma'lumotlar to'plamini tahlil qilish: Bir tizimni tahlil qilishda, tizimning asosiy 
funktsiyalari, ariza va xatoliklar, va boshqa muhim xususiyatlari to'g'ridan-to'g'ri tahlil 
qilinishi lozim. Bu qo'shma ko'p holatlarda tizimni yaxshi tushunish uchun avvaldan 
ma'lumotlar to'plamini tahlil qilishda o'ziga ega bo'ladi. 
2. Maqsadlarni aniqlash: Tizimni qanday optimallashtirish kerakligi va qanday 
maqsadlarga erishish kerakligini aniqlash lozim. Bu, tizimning qanday ishlashi va nima 
uchun ishlatilishi kerakligini belgilashga yordam beradi. 
3. Ta'lim shartlari va talablarini belgilash: Tizimda qanday ta'lim usullari va muhiti 
kerakligi, talabalarning qanday ko'rinishda tizim bilan ishlashi kerakligini aniqlash kerak. 
Bu, tizimni yaxshi tushunish va ishga tushirishga qo'shimcha imkoniyat beradi. 
4. Qo'llanish vaqti va samaradorligini belgilash: Tizimni optimallashtirishda qo'llanish 
vaqti va samaradorligi muhim ahamiyatga ega. Bu muhim ma'lumotlar, tizimni yaxshi 
ishlatish va optimallashtirishga yordam beradi. 

---

5. Tizimning cheklovlarni va qismlarini belgilash: Tizimning cheklovlari va qismlari 
kerakli bo'lgan optimallashtirishni amalga oshirish uchun belgilanishi lozim. Bu qo'shma, 
tizimni optimallashtirish uchun kerakli vaqtni va resurslarni kamaytirishga imkon beradi. 
6. Holat sinovlari va testni belgilash: Tizimni optimallashtirishda holat sinovlari va testlar 
yordamida tizimni tekshirish kerak. Bu, tizimni yaxshi ishlatish uchun kerakli 
qulayliklarni va ko'rsatkichlarni ko'rsatadi. 
7. Kerakli dastur tili va o'qituvchilarni tanlash: Tizimni optimallashtirishda, kerakli dastur 
tili va o'qituvchilarni tanlash muhimdir. Bu, tizimni yaxshi tushunish, tizimni ishlatish va 
optimallashtirishga yordam beradi. 
2) Dasturiy ta'minotning kichik xarakteristikalari va sifat atributlari quyidagilardan iborat bo'lishi 
mumkin: 
1. Xavfsizlik: Dasturiy ta'minotning yuqori darajada xavfsizligi kritik muhimlikka ega. 
Dastur o'z ichida xavfsizlikni ta'minlash, foydalanuvchilar uchun havfsizlik sohasida 
tayyorliklar bilan ta'minlash shart. 
2. Shaffoflik: Dasturiy ta'minotning shaffofligi, dastur tizimining to'g'ridan-to'g'ri ishlashi 
uchun zarur bo'lgan muhim xususiyatlardan biri hisoblanadi. Dastur ishlashida muammo 
va xatoliklar yuzaga kelishi mumkin, shuning uchun shaffoflikni ta'minlash zarur. 
3. Ishga tushirish osonligi: Dasturiy ta'minotning ishga tushirish osonligi ham muhim 
xususiyatlardan biri hisoblanadi. Foydalanuvchilar dastur tizimini osonlik bilan 
ishlatishlari kerak, shuning uchun tizimning interfeysi va boshqa xususiyatlari oson va 
tushunarli bo'lishi lozim. 
4. Keng qamrovli: Dasturiy ta'minot keng qamrovli bo'lishi kerak, ya'ni bir nechta 
platforma va operatsion tizimlari uchun ta'minot taqdim etilishi kerak. 
5. Tizimning skaliyarli xususiyatlari: Dasturiy ta'minotning skaliyarli xususiyatlari, 
masalan, ma'lumotlar bazasi kattaligi, ishlab chiqarish kuchining o'sishi va boshqa yuqori 
xususiyatlar ta'minotni keng qamrovli va ko'p ishlab chiqariladigan tizimlar uchun 
muhimdir. 
6. Yo'nalishni ta'minlash: Dasturiy ta'minotning yuqori darajada yo'nalishni ta'minlash, 
ma'lumotlar to'plamining aniqligi va kuzatuvchilari orqali tizimda yuzaga keladigan 
muammo va xatoliklar bilan boshqarish uchun zarurdir. 
7. Interfeysning maxsus qulayligi: Dasturiy ta'minotning interfeysi va boshqa qulayliklari, 
foydalanuvchilar uchun oson va tushunarli bo'lishi kerak. Interfeys, taqvim, xabarlar va 
boshqa xususiyatlar dastur tizimining tushuniladigan, qulay va yoritilgan bo'lishi kerak. 
3) Dasturiy ta'minotning funksional yaroqliligi kichik xarakteristikalari quyidagilardan iborat 
bo'lishi mumkin: 
1. Funksional sozlash: Dasturiy ta'minotning funksional yaroqliligi funksiyalarni to'g'ri 
sozlash, amaliyotga tatbiq qilish va foydalanuvchilar tomonidan oson foydalanilishi yoki 
tahrirlashiga imkon beruvchi xususiyatlarni ta'minlashni o'z ichiga oladi. 
2. Ma'lumotlar bazasi xususiyatlari: Dasturiy ta'minot ma'lumotlar bazasi bilan ishlay oladi 
va ma'lumotlar bazasini qo'llab-quvvatlash uchun kichik xususiyatlar taqdim etishi kerak. 
Bu xususiyatlar, ma'lumotlar to'plamining aniqligi va qidiruvni osonlashtirish, 
ma'lumotlarga kirishni cheklash va ma'lumotlar bazasi tashqi va ichki xavfsizligini 
ta'minlashni o'z ichiga oladi. 

---

3. Integrlash uchun imkoniyatlar: Dasturiy ta'minotning funksional yaroqliligi, boshqa 
dasturlar bilan integratsiya qilish, tizimni boshqarish uchun API-larni yaratish va boshqa 
dasturlarga integratsiya qilish imkoniyatlarini ta'minlashni o'z ichiga oladi. 
4. Ma'lumotlarni ko'chirish: Dasturiy ta'minot funksional yaroqliligini oshirish uchun 
ma'lumotlarni boshqa tizimlarga yoki dasturlarga ko'chirish imkoniyatlarini ta'minlashi 
kerak. 
5. Taqvim va xabarlar: Dasturiy ta'minotning funksional yaroqliligi foydalanuvchilarga 
xabarlar, taqvim va boshqa tizim xabarlarini yuborish, o'zgartirish va olish imkonini 
ta'minlashni o'z ichiga oladi. 
6. Texnik yordam va qo'llab-quvvatlash: Dasturiy ta'minotning funksional yaroqliligi 
foydalanuvchilar uchun texnik yordam va qo'llab-quvvatlash tizimini taqdim etishni o'z 
ichiga oladi. Bu xususiyatlar foydalanuvchilar uchun savollar yoki muammo yuzaga 
kelganda yordam olishni osonlashtiradi. 
4) Dasturiy ta'minotning subxarakteristik to'g'riligi va ishonchliligi mosligi quyidagi xususiyatlar 
orqali aniqlanishi mumkin: 
1. To'g'ri va ishonchli dasturlar bug'altirish va xatolarni aniqlash uchun integratsiya qilgan 
usullar taqdim etishi lozim. Bu, dasturda yuzaga keladigan muammo va hatolarni 
aniqlash va ularni tuzatish imkoniyatlarini ta'minlash bilan bog'liq. 
2. Dasturiy ta'minotning xususiyatlari va funksiyalari foydalanuvchilar tomonidan qabul 
qilinishi va aniq va yaxshi tushuncha qoldirish kerak. Bu, dastur o'rniga boshqa 
dasturlarni ishlatishga imkon beradi va tizim ishlashini aniqlashga yordam beradi. 
3. To'g'ri va ishonchli dasturlar foydalanuvchilarning ma'lumotlarini xavfsiz saqlashni 
ta'minlashi kerak. Bu, ma'lumotlarni himoya qilish uchun yorliq texnik usullarni, 
shuningdek, ma'lumotlar bazasi kuzatuvchilarni yaratish va boshqa xavfsizlik tizimlarini 
taqdim etish bilan bog'liq. 
4. Dasturiy ta'minotning to'g'ri va ishonchli ishga tushirilishini ta'minlash uchun yuqori 
sifatli kod yozish lozim. Bu, dastur xatolari va bug'larini aniqlash va tuzatishda yordam 
beradi. 
5. To'g'ri va ishonchli dasturlar foydalanuvchilar uchun yorliq yordam va qo'llab-
quvvatlash tizimini taqdim etishni talab qiladi. Bu, foydalanuvchilar uchun qulaylik 
yaratish uchun yorliq qo'llab-quvvatlash xizmatlarini taqdim etish, shuningdek, savollar 
va muammolar yuzaga kelsa yordam berish imkonini ta'minlash bilan bog'liq. 
6. Dastur o'zgarishlari va yangilanishlarni aniqlash va unga moslashtirish uchun test qilish 
kerak. Bu, dasturda yuzaga keladigan muammo va xatolarni aniqlash va ularni tuzatish 
uchun yorliq texnik usullarni taqdim etish bilan bog'liq. 
5) Dasturiy ta'minotning o'zaro ishlashining kichik xarakteristikalari quyidagilardir: 
1. Kuchli bog'lanish: Dasturlar o'zaro bog'lanish o'rniga yuqori darajada bog'lanishi talab 
qilinadi. Bunda, dasturlar ma'lumot almashish uchun protokollarni va bog'lanish 
vositalarini ishlatishadi. 
2. Qulay 
interfeys: 
Dasturlar 
o'zaro 
interfeys 
orqali 
ishlashadi, 
shuningdek, 
foydalanuvchilar uchun qulay va oson bo'lishi kerak. Bu, dasturlar faqat ishlovchi 
tomonidan emas, balki qo'llab-quvvatlovchi xodimlar va qo'shimcha foydalanuvchilar 
tomonidan ham qulaylik bilan ishlatilishi talab qilinadi. 
3. Ma'lumotlarni almashish: Dasturlar o'zaro ma'lumot almashish orqali ishlashadi. Bu, 
ma'lumotlarni almashishning katta imkoniyatlarini beradi va dasturlar o'zaro ma'lumot 
almashish orqali bir-biriga qo'shimcha foydalanuvchi ma'lumotlariga erishishga imkon 
beradi. 

---

4. Xavfsizlik: Dasturlar o'zaro ishlashda xavfsizligi ta'minlash uchun qo'llaniladigan eng 
muhim xarakteristikadir. Dasturlar ishlatiladigan protokollar va bog'lanish vositalari 
yordamida ma'lumotlarni shifrlash, autentifikatsiya qilish va qo'shimcha xavfsizlikni 
ta'minlash kerak. 
5. Xavfsiz ma'lumot almashish: Dasturlar o'zaro ma'lumot almashishda xavfsizligi 
ta'minlash uchun qo'llaniladigan usullar va protokollar mavjud. Bu protokollar yordamida 
ma'lumotlarni shifrlash va autentifikatsiya qilish ta'minlanadi. 
6. Scalability: Dasturlar o'zaro ishlashda kengaytirilishi mumkin bo'lgan xususiyatni 
ta'minlash uchun dizayn qilingan. Bu, dasturlarni katta miqdorda ishlatish imkonini 
beradi, shuningdek, yangi xodimlar qo'shilishi yoki ma'lumotlar sonining ko'payishi bilan 
bir qatorda yuksak darajada ishlashni ta'minlaydi. 
6) Dasturiy ta'minotning subxarakteristik xavfsizligi, dasturiy ta'minotda foydalanuvchilar 
tomonidan saqlangan ma'lumotlarning himoyalanganligi, shuningdek, dasturda yuzaga keladigan 
muammo va xatolarni aniqlash va ularni tuzatish uchun yorliq texnik usullar taqdim etish bilan 
bog'liq. 
Dasturiy ta'minotning xavfsizligini ta'minlash uchun quyidagi yondashuvlar amalga oshirilishi 
kerak: 
1. Ma'lumotlarning himoyalanganligi: Foydalanuvchilar tomonidan dasturda saqlangan 
ma'lumotlar himoyalangan bo'lishi kerak. Bu ma'lumotlarni shifrlash, yuzaga 
keltirilmagan tarmoqlar orqali saqlash, ma'lumotlarni yashirish va boshqa texnik usullar 
yordamida amalga oshirilishi mumkin. 
2. Kirish tekshiruvi: Foydalanuvchilar kirish jarayonida o'zining identifikatsiya 
ma'lumotlarini kiritishi kerak. Bu ma'lumotlarni tekshirish usullari yordamida qabul 
qilinishi mumkin, masalan, parol yoki boshqa tekshiruvlar yordamida. 
3. Texnik xavfsizlik usullari: Dasturda yuzaga keladigan muammo va xatolarni aniqlash 
uchun yorliq texnik usullar taqdim etish kerak. Bu usullar yordamida dasturda aniqlangan 
xavfsizlik muammo va hatolari tuzatilishi mumkin. 
4. Boshqa xavfsizlik tizimlari: Dasturiy ta'minotning xavfsizligini ta'minlash uchun boshqa 
xavfsizlik tizimlari yordamida, masalan, viruslar, trojanlar va hakerlar kabi muammolar 
va hatolarni aniqlash va ularni tuzatish mumkin. 
5. Regular yangilanishlar: Dasturda yuzaga keladigan yangilanishlar uchun regular 
yangilanishlar yordamida xavfsizlik yaxshilanishi kerak. Bu yangilanishlar yordamida 
dasturda aniqlangan xavfsizlik muammo va hatolari to'g'rilanishi va yangilanishlar 
yordamida bu muammolar tugatilishi mumkin. 
7) Dasturiy ta'minot vositalarining asosiy miqdoriy ko'rsatkichlari quyidagilardir: 
1. Tizim yaxlitlash va yo'nalishlar: Tizim yaxlitlash va yo'nalishlar ko'rsatkichlari, dasturiy 
ta'minotning ishlab chiqilish jarayonida qo'llanadigan miqdorlardir. Bu ko'rsatkichlar 
odatda tizim yaxlitlashni osonlashtirish, xatolar vaqtida aniqlanishiga yordam beradi. 
2. Ishga tushirish vaqti: Dasturiy ta'minotni ishga tushirish vaqti, tizimni ishga 
tushirishdan kelib chiqadigan vaqtni ta'minlashga yordam beradi. Bu ko'rsatkich dastur 
ishga tushirilishidan keyin foydalanuvchilar tomonidan ishlatilish imkonini beradi. 

---

3. Ma'lumot saqlash va olish miqdori: Ma'lumot saqlash va olish miqdori, dasturiy 
ta'minotning qanday katta ma'lumotlarni saqlayishi va qanday tezda ma'lumotlarni olishi 
kerakligini aniqlaydi. 
4. Xavfsizlik miqdori: Xavfsizlik miqdori, dasturiy ta'minotning ma'lumotlarning 
xavfsizligini ta'minlashda qo'llaniladigan xususiyatlarni yoritadi. 
Dasturiy ta'minotlar qo'llanilish maqsadlari bo'yicha qulayliklar va masshtablari o'zgaradi. 
Dasturiy ta'minotlar, odatda, kichik va o'rta miqdorli bizneslarda xizmat qilishda qo'llaniladi, 
shuningdek, katta korporatsiyalar ham uchun mo'ljallangan dasturiy ta'minotlar mavjud. Dasturiy 
ta'minotlar aynan shunchalik ko'p yoki kam miqdorda ishlatilishi mumkin bo'lgan, bitta yoki ko'p 
ishchilar, tizimlar va qo'shimcha tizimlar tomonidan qo'llaniladi. 
8) Dasturiy ta'minot vositalarining asosiy sifat ko'rsatkichlari quyidagilardir: 
1. Ishga tushirish vaqti: Dastur yuklanish va ishga tushirilish vaqti. 
2. Ishlab chiqish turi: Dasturni ishga tushirish turi (masalan, desktop dasturi yoki veb-
portal). 
3. Platformalar: Dastur qaysi platformalarda (masalan, Windows, MacOS, iOS, Android) 
ishlaydi. 
4. Maqsad: Dasturning asosiy maqsadi va ishlatilish yo'llari (masalan, foydalanuvchilar 
uchun ma'lumotlarni saqlash va boshqa amallar). 
5. Interfeys: Dastur interfeysi va ishlatilish qulayligi. 
Dasturiy ta'minot vositalarining asosiy atributlari esa quyidagilardir: 
1. O'lchov va masshtablar: Dastur yuklab olinadigan yoki ishlatiladigan joyning o'lchov va 
masshtablarini aniqlash uchun qo'llaniladi (masalan, MB yoki GB kabi o'lchovlar). 
2. Qayta ishlash: Dastur qayta ishlash vaqti va imkoniyatlarini aniqlash uchun qo'llaniladi. 
3. O'rnatish: Dastur o'rnatish va yuklanish bo'yicha xususiyatlarni aniqlash uchun 
qo'llaniladi. 
4. Yangilanish: Dastur yangilanishlarini aniqlash uchun qo'llaniladi. 
5. Ma'lumotlar bazasi: Dastur tomonidan ishlatiladigan ma'lumotlar bazasining 
xususiyatlarini va o'lchovlarini aniqlash uchun qo'llaniladi. 
Ushbu sifat ko'rsatkichlari va atributlarining o'lchovlari va masshtablari dastur turi va maqsadiga 
qarab o'zgartirilishi mumkin. Ular dastur yaratish, tahrir qilish, o'rnatish va yuklash jarayonlarida 
qo'llaniladi. Dastur turi va maqsadi barcha qo'llanuvchilar uchun shart-sharoitlarini ta'qiqlaydi va 
ularning o'lchovlari va masshtablari ham shuningdek qo'llanuvchilarning xususiyatlariga qarab 
belgilanadi. 
9) Dasturiy ta'minotning sifat ko'rsatkichlari o'lchovlari va shkalalarini tanlash va belgilash 
jarayoni bir necha bosqichdan o'tkaziladi. Asosiy bosqichlari quyidagilardir: 
1. Aniqlovchi talablar belgilash: Dastur yaratilishida vaqti bilan, dasturning maqsad va 
funksional xususiyatlarini belgilash, loyihalash va shart-sharoitlarni aniqlash jarayonlari. 
2. Muammo vaqtinchalik yechilish: Muammo yechish, va muammoga yo'l qo'ymaslik, 
dasturda aniqlanadigan xatoliklarni tuzatish jarayonlari. 
3. Sifatli kod yozuvchi talablar: Kod yozuvchilarining kodni qulay ishlash va yangilash 
uchun belgilangan talablari aniqlash jarayoni. 
4. Test etish va sertifikatsiyalash: Dastur sifatini va muvozanatini belgilash va test etish 
jarayoni. 

---

Dasturiy ta'minotning sifat ko'rsatkichlarini o'lchash uchun quyidagi o'lchovlar va shkalalar keng 
qo'llaniladi: 
1. O'lchovlar: Dasturiy ta'minotning o'lchovlari quyidagilardan iborat bo'lishi mumkin: 
o'lchov (MB, GB kabi), takrorlanuvchi yoki ishlatiladigan ob'ekt soni, jarayon vaqti 
(sekund yoki minut kabi), ishlatiladigan xotira va o'zgarishi, ishlatiladigan protsessor 
kuchi, o'zgarishi va boshqalar. 
2. Shkalalar: Sifat ko'rsatkichlarini shakllantirishda quyidagi shkalalar qo'llaniladi: 
nominal (yani, qiymatlari turli turli bo'lishi mumkin, lekin ulardagi tartib va cheklovlar 
tushunilmaydi), ordinal (qiymatlari cheklangan tartibda turli turli bo'lishi mumkin), 
interval (o'zaroq ayirish mumkin, lekin zero nuqtasi asosida aniqlanmagan) va nisbiy 
(o'zaroq nisbatan taqqoslanishi mumkin) shkalar. Bu shkalar dasturiy ta'minotning 
mahsulotlarini, foydalanuvchilarning dastur bilan ishlashini tahlil qilish va ta'riflashda 
keng qo'llaniladi. 
Dasturiy ta'minotning sifat ko'rsatkichlarini aniqlash va belgilash jarayonlarida aniqlovchi 
talablar, muammo vaqtinchalik yechilish, sifatli kod yozuvchi talablar, test etish va 
sertifikatsiyalash jarayonlari amalga oshiriladi.