Kundalik adabiy so‘zlashuv nutqi. Lektorlar nutqi. Radio va televideniye nutqi Sahna nutqi reja

Taqdimot nutqi
Og‘zaki adabiy tilning ko‘rinishlari:
Kundalik adabiy so‘zlashuv nutqi.
Lektorlar nutqi.
Radio va televideniye nutqi
Sahna nutqi
REJA:
Multimediali taqdimot
Taqdimot nutqi ommaviy nutqning bir turi sifatida
Taqdimot turlari
Taqdimot tamoyillari
Taqdimot nutqi ilmiy va ommabop uslublarga xos bo‘lib, adabiy so‘zlashuv nutqi hisoblanadi. Bunday nutq adabiy til me’yorlariga rioya qilgan holda amalga oshiriladi. Ammo adabiy tilda so‘zlash adabiy tilda yozishga nisbatan ancha qiyin jarayondir. Buning sabablari quyidagicha,: - og‘zaki nutqda yozma nutqdagi kabi o‘ylab olish imkoni kam bo‘ladi, chunki og‘zaki nutq tezkor va jadallashgan (avtomatik) jarayondir.

• Kundalik adabiy so‘zlashuv nutqi. (Adabiy tilda gapiruvchi shaxslar nutqi).
• Lektorlar nutqi. (Pedagoglar, olimlar, targ‘ibotchilarning ma’ruzalari. Bu monologik xarakterdagi nutq).
• Radio va televideniye nutqi (tili). (Diktorlar, sharhlovchilar, jurnalistlar, muxbirlar nutqi).
• Sahna nutqi (Aktyorlar nutqi – dramatik asar tili. Dialogik xarakterga ega).

Taqdimotning ma’lumot taqdim etishning boshqa shakllaridan asosiy farqi ularning mazmunan boyitilganligi va interfaolligidir, ya’ni belgilangan shaklda o‘zgarishga moyilligi va foydalanuvchi faoliyatiga munosabatini bildirishidir
Slaydlarning mazmuniy o‘lchamlarini tanlash;
Slaydlarni ko‘rsatishda tovushli animatsiya jihatlarini tanlash.
Yangi slayd va uning tarkibiy qismlarini qo‘shish;
Slaydlarning umumiy o‘lchamlarini tanlash;
Kompyuterda taqdimotlar uslubiga qarab, ularning turlari farqlanadi:

• Ssenariy asosida;

• Interfaol;

• Avtomatik.

Taqdimotni umumiy bezash usulini tanlash
Slaydlarni ko‘rsatishda tovushli animatsiya jihatlarini tanlash.
Yangi slayd va uning tarkibiy qismlarini qo‘shish;
Slaydlarning mazmuniy o‘lchamlarini tanlash;
Slaydlarning umumiy o‘lchamlarini tanlash;
Title text addition
Natijaviylik tamoyili. Nutq tinglovchilarga taklif qilingan xulosani, harakatga chaqiruvni, tavsiyalarni o‘z ichiga olishi kerak. Xulosa yoki chaqiriq kuchli, unutilmas og‘zaki ta’rif bilan shakllantirish kerak.
Ssenariy bo‘yicha taqdimot slaydlar bilan berilgan an’anaviy taqdimot bo‘lib, u rangli grafikalar va animatsiyalarni namoyish qilish
vositasi bilan to‘ldirilib, videoni katta ekranga yoki monitorga olib chiqadi. Unda namoyish paytida namoyish jarayonida o‘zgarishlar kiritish
imkoniyati mavjud.
Maqsadga erishish tamoyili
Nutq aniq mantiqqa bo‘ysunishi kerak. Ma’ruzachining o‘zi va uning ortida tinglovchilar nutqning yo‘nalishini, uning mantiqiy strukturasini zanjirga mos kelishini tushunishlari kerak:

Umuman aytganda, g‘oyalar, odamlar, mahsulotlar, materiallar va xizmatlarni taqdim etish har doim taqdimotdir.

Og‘zaki taqdimot — tashkilotchilarning chiqishlaridan (ko‘pincha slaydlar, jadvallar, tovarlar namoyishi bilan birga) iborat rasmiy va yig'ilganlarning erkin muloqotini ifodalovchi norasmiy qismlarni o‘z ichiga olgan.
Kurs ishi yoki diplom ishini himoya qilishdan maqsad - imtihon komissiyasini talabaning kerakli bilim, ko‘nikma va malakaga ega bo‘lganligiga, malakaga ega bo‘lishni talab usullar va uslublarni egallaganligiga ishonch hosil qilish.
Interfaol taqdimot
Interfaol taqdimot dasturlari
Hodisalarni nazorat qiladi,ya’ni muayyan voqea sodir bo‘lganda (tugmani bosib, kursorni ekran obyektiga joylashtirish va h.k.), dastur tegishli harakatni amalga oshiradi.
Interfaol taqdimot
Foydalanuvchi bilan kompyuter muloqotidir. Foydalanuvchi o‘zi uchun muhim bo‘lgan materialni qabul qiladi va sichqonchani yoki tugmachalarni bosib, kerakli obyektni ekranda tanlaydi.
Taqdimot nutqi
Ommaviy nutqning bir turi. Har qanday ommaviy nutq kabi, u muayyan tamoyillarga asoslanadi. Ushbu tamoyillar quyidagilar:
Qisqalik tamoyili.
Odatda taqdimot nutqi 10-15 daqiqa ma’ruza qilish uchun tuziladi. Boshqa tomondan, nutqning asosiy mavzusini ochib berish uchun nutqning hajmi yetarli bo'lishi kerak.
Ketma-ketlik tamoyili
Nutqning barcha mikromavzulari asosiy mavzuga bo‘ysunishi kerak. Nutqning barcha qismlari o‘zaro bog‘liq bo‘lishi kerak.
Kuchaytirish tamoyili
Nutqning ta’siri boshidan oxirigacha kuchayishi kerak.
Natijaviylik tamoyili.
Nutq tinglovchilarga taklif qilingan xulosani, harakatga chaqiruvni, tavsiyalarni o‘z ichiga olishi kerak. Xulosa yoki chaqiriq kuchli, unutilmas og‘zaki ta’rif bilan shakllantirish kerak.
Thank you

• 1.N. Jiyanova, O. Mo‘ydinova. Nutq madaniyati. – T.: “Ilm ziyo zakovat”, 2019. 221 b. 2. Xolmonova Z. Adabiy tildan ma’ruzalar umumlashmasi-T.: «O‘zbekiston», 2013, 250 b. 3. Qo‘ng‘urov R., Begmatov E., Tojiyev Yo. Nutq madaniyati va uslubiyat asoslari, - T.: “Fan”, 1992, 254 b. 4. Husanov.N., Rasulov, Mo‘ydinov Q. Nutq madaniyati va notiqlik san`ati .-T.: “IQTISOD-MOLIYA”, 2006. 5. М. Ахмедова. Нутқ маданияти ва профессионал нотиқлик. ТАТУ, 2017, 114б.
• 6.М. Аминов, А. Мадвалиев, Н.Махкамов, Н Маҳмудов. Иш юритиш (амалий қўлланма). Тошкент, 2017 й . - 440 б.
• 7.X.S. Muhiddinova, N. A. Abdullayeva. Rasmiy uslubning diplomatik turlari.T; 1997 y.
• 8. M.Abdurahmanova. O‘zbek tili fanidan uslubiy qo‘llanma. Ish yuritish tili va uslubi.
• T., 2018.

Foydalanilgan adabiyotlar