bo‘linishi tabiiy holdir. Ulaming turlicha kiyim-boshda yurishlarini
ta’kidlaydi. Uning fikricha, davlatning iqtisodiy siyosati uchta tamoyilga asoslanishi kerak:
1. Harajatlarni iqtisod qilish, ya’ni tejab-tergab sarflash;
2. Xalq to‘qligini to‘la ta’minlash;
3. Ortiqcha mahsulotlami saqlash zarurligi.
Uning fikricha, davlatda taqsimot mavjud tabaqalanishga mos kelmog‘i darkor. Yetarlicha ta’minot tamoyili jamiyatdagi o‘rniga bog'liq holda belgilangan. Ekspluatatsiya qo‘llab-quwatlanadi, jamiyatda hammaning o‘z o‘mi bo‘lishi kerak, deyilgan, ya’ni hukmdorga tobelik, otaga o‘g‘ilni boshqarish ma’lum qonun asosida emas, balki oddiy odat bo‘yicha bo‘lishi, og‘ir soliq va majburiyatlar bo‘lmasligi ta’kidlanadi.
Eramizdan awalgi VI-III asrlarda Konfutsiychilik mafkurasiga qarshi muholif legistlar («qonuniy») oqimi paydo bo'ladi, ular boshqarishni
aniq qonunlar asosida olib borish tarafdori edilar. Bu oqim namoyandalari Szi-Chan, Li-Kuy o‘z ta’limotida markaziy davlat kuchli va yagona mamlakatga birlashishini qo ‘ llab - quwatlashga undaydilar.
Legistlar maktabining vakili Xitoy tarixida mashhur bo‘lgan ShamYan (er. av. 390-338-yil ) o'zining «Shan viloyati hukmdori» kitobini yozdi. Unda qishloq xo‘jaligi konsepsiyasida dehqonchilikni, donchilikni (g‘alla) rivojlantirishga alohida e’tibor berilgan. G ‘alla masalasini hal etishni bosh masala deb bilgan. Davlat oldiga amaldorlami boqish va bosqinchilik urushlarini yuritish uchun juda katta oziq-ovqat zaxiralarini jamg‘arish
vazifasi yuklatildi. Shan-Yanning ko‘rsatishicha, ikkita manba yordami bilan davlat gullab - rivojlanadi: don va urush (atrofdagi yerlami bosib olish). Dehqonlar ro‘yxatini o‘tkazish, qonun yo‘li bilan yig‘ilgan don miqdoriga bog'liq yagona soliq tizimini kiritish taklif etiladi. Qonun yo‘li bilan turli «ishyoqmaslar»ni «yerga qaytarish», ya’ni dehqonchilik bilan shug‘ullanishga, ya’ni mehnat qilishga majbur etiladi.
Chegarada va bozorda tezlik bilan to‘lovlami oshirish kerakligi, natijada savdo-sotiq bilan shug‘ullanuvchilar daromadlari kamayishi hisobiga ular ham tez kunlar ichida dehqonga aylanadi, deb taklif qiladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |