Kurs ishi Al-Xorazmiy nomli Urganch Davlat Universiteti

Bilga hoqon (qag’an) (asl ismi Mo’g’ilon) (684-734) – turk hoqonligi hoqoni( 716-134) ikkinchi turk hoqonligining asoschisi Eltarish (asl ismi qutlug’ xitoy obidalarida Gudulu) o’g’li , Kulteginning akasi. 693-yil Eltarish hoqon vafot etgach, turkiy xalqlarning udumiga ko’ra taxtda ukasi Mo’chur ya’ni Qapag’an xoqon o’tiradi. U jiyani Mo’g’ilonni hoqonlikning g’arbiy hududlarida yashovchi tardushlar – hukmdori shadi etib tayinlanadi hamda uning zimmasiga muhim vazifalarni yuklaydi. 701 yil Mo’g’ulon 16 yoshli Kultegin bilan birgalikda Chuy vodiysiga yurish qiladi va va u yerdagi qabilalarni bo’ysundiradi. Sharqiy Baykalortidagibayirqu qabilasi isyoni bostiriladi. (705 yil). Dono To’nyuquqning qiziga uylangan Mo’g’ilon 704 yil g’arbiy hoqonlik qo’shinlari bilan Yenisey daryosining yuqori oqimidagi chik hamda az qabilalarini mag’lub etadi. Ma’lum fursatdan so’ng hozirgi Tuva yerlarini ham qo’lga kiritadi

• 
  Bilga hoqon (qag’an) (asl ismi Mo’g’ilon) (684-734) – turk hoqonligi hoqoni( 716-134) ikkinchi turk hoqonligining asoschisi Eltarish (asl ismi qutlug’ xitoy obidalarida Gudulu) o’g’li , Kulteginning akasi. 693-yil Eltarish hoqon vafot etgach, turkiy xalqlarning udumiga ko’ra taxtda ukasi Mo’chur ya’ni Qapag’an xoqon o’tiradi. U jiyani Mo’g’ilonni hoqonlikning g’arbiy hududlarida yashovchi tardushlar – hukmdori shadi etib tayinlanadi hamda uning zimmasiga muhim vazifalarni yuklaydi. 701 yil Mo’g’ulon 16 yoshli Kultegin bilan birgalikda Chuy vodiysiga yurish qiladi va va u yerdagi qabilalarni bo’ysundiradi. Sharqiy Baykalortidagibayirqu qabilasi isyoni bostiriladi. (705 yil). Dono To’nyuquqning qiziga uylangan Mo’g’ilon 704 yil g’arbiy hoqonlik qo’shinlari bilan Yenisey daryosining yuqori oqimidagi chik hamda az qabilalarini mag’lub etadi. Ma’lum fursatdan so’ng hozirgi Tuva yerlarini ham qo’lga kiritadi
  

716 yil Qapag’an hoqon bayirqu qabilasi vakillari tomonidan o’ldirilgach Mo’gilon ukase Kulteginning say harakatlari tufayli hoqonlik taxtiga o’tiradi va Bilga Xoqon laqabini oladi. U To’nyuquqni bosh maslahatchi Kulteginni esa bosh qo’mondon etib tayinlaydi. Bilga Xoqon Qapag’an hoqon davrida ma’lum darajada yo’qotilgan imkoniyatlarni qayta tiklashga, Turkiy qabilarni birlashtirishga tashqi hujumlarni daf etishga qodir harbiy kuchlarni , qisqa muddatga bo’lsada barpo etishga erishadi. Bilga Xoqon 734 yili zaxarlab o’ldiriladi.

• 
  716 yil Qapag’an hoqon bayirqu qabilasi vakillari tomonidan o’ldirilgach Mo’gilon ukase Kulteginning say harakatlari tufayli hoqonlik taxtiga o’tiradi va Bilga Xoqon laqabini oladi. U To’nyuquqni bosh maslahatchi Kulteginni esa bosh qo’mondon etib tayinlaydi. Bilga Xoqon Qapag’an hoqon davrida ma’lum darajada yo’qotilgan imkoniyatlarni qayta tiklashga, Turkiy qabilarni birlashtirishga tashqi hujumlarni daf etishga qodir harbiy kuchlarni , qisqa muddatga bo’lsada barpo etishga erishadi. Bilga Xoqon 734 yili zaxarlab o’ldiriladi.