Kurs ishi Alyuminiy gidroksidini olinishi va xossalari

Olinish usullari.

Alyuminiyni birinchi marta 1887 yilda Ersted va Vyoler AlCl3 ni K metali bilan qaytarib olishgan:
AICl3 +3K=3KCl+Al
Keyinchalik Devi Al qo’shaloq tuzlarini AlCl3*NaCl Na metali bilan qaytarib toza Al olishga erishgan.
Sanoatda aluminiyning olinishi 9500 C da Al2O3 (8%) suyuqlanmasini elektroliz qilishga asoslangan.Bunda erituvchi sifatida Na3[AlF6] (92%)-kriolit ishlatiladi. Elektrolizyor katod vazifasini,anod sifatida ko’mir ishlatiladi. Aluminiyning zichligi kichik bo’lgani uchun u idish tubiga yig’iladi:
Al2O3 =Al3++AlO33- 2Al2O3=4Al+3O2
A(+)4 AlO33—12e=2 Al2O3+3O2
K(-)Al3++3e=Al0

Elektroliz paytida anchagina miqdor uglerod sarf bo’ladi.

Agar boksitlar yuqori haroratda temir (III) oksidi bilan aralashtirilganda ham, avval Al2O3 eritmaga o’Al2O3+3H20+6NaOH=2Na3[Al(OH)6]

Temir oksidi va boshqa aralashmalar cho’kmada qoladi,eritmadan karbonat angidrid o’tkazilib Al(OH)3 olinadi:

2Na3[AlF6]+6CO2= Al(OH)3+3CO2+3Na2CO3+3H2O

Olingan gidroksid quritilib suvdan ajratiladi:

2Al(OH)3 = Al2O3+3H2O

Tozalangan oksid vannaga solinadi va toza aluminiy olinadi.

Quruq usul:

Al2O3+2Cr(OH)3+2Na2CO3=2AL+2Na2CrO4+3H2O+2CO2

Alyuminiy
Fizik xossalari
Aluminiy- oq kumushrang, yaltiroq, yengil, plastik, elektr va issiqlikni yaxshi o’tkazadigan kuchsiz paramagnet xossasiga ega bo’lgan amfoter metall [123]
4Al + 3O2 = 2Al2O3 +Q (3351kJ)
Aluminiy amfoter xossaga ega bo’lgani uchun kislotalar va ishqorlar bilan reaksiyaga kirishadi:
2 Al +6HCl= 2AlCL3 +3H2
2 Al + 5NaOH +6H2O =2Na3[Al(OH)6] + 3H2 [1,2,3]
Kimyoviy xossalari
Aluminiyning yuqori temperaturada d-oilasi elementlari bilan issiqlikka chidamli qotishmalari qizdirilganda galogenidlar bilan birikib
AlG3 tarkibli galogenidlar hosil qiladi.[1.289-b]
Aluminiyning bu galogenidlari yaxshi gidrolizga uchraydi va ishqoriy metallarning gidridlari bilan birikib kompleks birikmalar hosil qiladi.
AlCl3 + 4LiH = Li[AlH4] + LiCl
Aluminiy vodorod bilan to’g’ridan-to’g’ri birikmaydi. Uning vodorodli birikmalari bilvosita usul bilan hosil qilinadi. LiH ko’proq
Miqdorda olinsa u AlCl3 bilan reaksiyaga kirishib litiy alyuminogidrid hosil qiladi:
Li[AlH4] + AlCl3 = 4AlH3 + 3LiCl [1,2]
Aluminiy oddiy sharoitda xlor va brom bilan yod bilan esa qizdirilganda yoki katalizator suv ishtirokida reaksiyaga kirishadi. Aluminiy yuqori temperaturada S, N2, C bilan reaksiyaga kirishadi.